V&U hoofdstuk 3

• Economie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4,5

Welkom!

Ben je klaar voor de les?

Economie - Havo 5

Lesdoelen

• Structuur
• Kwantiteit Arbeid

Lijst BBP

• Welke landen staan hoog?
• Waarom?

nl.wikipedia.org

Lijst BBP

• Welke landen staan hoog? 
• Waarom? 

Grote landen met veel inwoners

Middelgrote landen met sterke industrie en/of hoogopgeleide bevolking

Structuur

• Structuur => de manier waarop iets in elkaar zit
• Structuur economie => de kwaliteit en kwantiteit van de productiefactoren (KANO)

Productiefactoren

Kapitaal

Arbeid

Natuur

Ondernemerschap

Productiecapaciteit

• Structuur bepaalt de productiecapaciteit
• Hoogte en groei van BBP op de lange termijn

                 Hoogconjunctuur

  

      Hoogconjunctuur

                                                             Laagconjunctuur

                                                                                = gemiddeld

Arbeid

Aanbod op de arbeidsmarkt

=> Beroepsbevolking

Alle mensen die in een land kunnen, mogen en willen werken

Kwaliteit en kwantiteit van de beroepsbevolking/productiefactor arbeid heeft invloed op productiecapaciteit en dus op BBP

Kwantiteit (hoe veel is het?)

Grotere omvang van aanbod van arbeid op arbeidsmarkt-> grotere totale productie

• omvang van de bevolking
• samenstelling van de bevolking => leeftijdsverdeling, arbeids(on)geschiktheid
• voltijd/deeltijd
• participatiegraad => participatie vrouwen/minderheden
• leerplichtleeftijd & pensioenleeftijd 

Samenstelling

Voltijd/deeltijd

Lesdoelen

• Structuur economie
• Kwantiteit productiefactor arbeid

Aan de slag!

• Lezen 3.1 en 3.2.1
• Maken 3.1 t/m 3.6
  

Welkom!

Ben je klaar voor de les?

Lesdoelen

• Arbeidsproductiviteit
• Loonkosten per product
• Kwaliteit productiefactor arbeid 

Pitstops

'Formula 1 pitstops 1950 and today' 

• Wat valt op aan de snelheid van productie?
• Wat is het verschil bij de factor arbeid? 
• Wat is het verschil bij de factor kapitaal?

Arbeidsproductiviteit

• De arbeidsproductiviteit is de gemiddelde productie van één werknemer in een bepaalde periode

• Hoe meer een werknemer in een bepaalde periode kan produceren, hoe productiever hij/zij is.
  

Loonkosten per product

• Concurreren met lage lonen landen?
• Hoe lager de loonkosten per product, hoe lager de verkoopprijs, hoe sterker de concurrentiepositie.
• Als de arbeidsproductiviteit sterker stijgt dan de loonkosten, dalen de loonkosten per product en dit versterkt de internationale concurrentiepositie

Kwaliteit (hoe goed is het?)

Betere kwaliteit -> hogere arbeidsproductiviteit --> grotere totale productie

• Opleidingsniveau
• Specialisatie
• Arbeidsmentaliteit

Opleidingsniveau

Percentage 30-34jarigen met 

afgeronde opleiding Hoger Onderwijs

(donker) blauw = boven gemiddelde EU

(donker) rood = onder gemiddelde EU

Specialisatie

Arbeiders die zich specifiek richten een  bepaald onderdeel van het productieproces. Hierdoor worden ze er ook steeds beter in!

• Opleiding 

=> bijv. hersenchirurg, technisch expert scheepsbouw

• Organisatie productie 

=> lopende band, 'linkerwiel pitstop'

Arbeidsmentaliteit

Cultureel/historisch bepaald (gemiddeld)

Bijvoorbeeld:

=> Amerikaanse full-time medewerker maakt gemiddeld 47 uur per week (tov Nederland 36) en neemt zelden vakantie

=> Oost-Duitse medewerkers melden zich gemiddeld vaker ziek en nemen minder initiatief tov West-Duitse medewerkers

Lesdoelen

• Arbeidsproductiviteit
• Loonkosten per product
• Kwaliteit productiefactor arbeid 

Mechanisering & Automatisering

Mechanisering

Machines nemen fysiek werk over = 'Vervanging spierkracht'

=> wasmachine, oogstmachine, tillift, robot

                      

Automatisering

Computers vervangen arbeid = 'Vervanging denken, regelen, organiseren'

=> Centrale Verwarming, online bankieren, moderne fabriek, ChatGPT

Aan de slag!

• Maken 3.1 t/m 3.6
  
• Klaar? Lees 3.2.2 en maak 3.7 t/m 3.11

Als de arbeidsproductiviteit in verhouding sneller stijgt dan de lonen, zullen de loonkosten per product..

1. stijgen
2. dalen
3. gelijk blijven

De productiecapaciteit en daarmee de productie is afhankelijk van de hoeveelheid en kwaliteit van de productiefactoren.

 kwanititeit en kwaliteit van productiefactor arbeid bekeken. Wat weet je daar nog van?

Kwaliteit

Scholing

Efficiëntie van de organisatie

Mate van mechanisering en automatisering van het productieproces

Arbeidsmentaliteit

Kwantiteit

omvang van de bevolking

samenstelling van de bevolking

participatiegraad

wetgeving/ leerplichtleeftijd/ pensioenleeftijd

Invloed kapitaal op de productie(capaciteit)?

• Verschillende betekenissen: vaste kapitaalgoederen en geldkapitaal.
• Dit komt samen bij investeringen: bedrijven kopen kapitaalgoederen van geleend geld.
  
• Meer en betere kapitaalgoederen vergroten de productiecapaciteit.
• Nieuwe, betere productieprocessen heten 'innovaties'
• Bijv. door mechanisatie minder mensen nodig.
  
• Door betere productieprocessen dalen de loonkosten per product.
  
• Technische vernieuwingen kunnen arbeids-, kapitaal- en milieubesparend zijn.
  

Invloed natuur op de productie(capaciteit)?

• Natuurlijke omstandigheden bepalen de samenstelling van de productie van een land.
• Belangrijke productiefactor, maar moeilijk te beïnvloeden.

Invloed ondernemerschap op de productie(capaciteit)?

• Ondernemerschap kan gezien worden al een eigenschap van mensen die arbeid verrichten. Daarom vaak onder arbeid.
• Wel: goed ondernemerschap kan zorgen voor een efficiënte organisatie van het productieproces