H4 herhaling wereld

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Domein: Wereld

Herhaling H4

4.1 Patronen: 

Welvaart en welzijn

Domein Wereld

herhaling 4h h1 

Lesdoel

•  Ontwikkeling kunnen meten op drie manieren
  
•  Centrum - periferie verhouding begrijpen
•  Verschuiving in de internationale arbeidsverdeling kunnen verklaren

Meten van ontwikkeling

• BBP per inwoner
• Samenstelling beroepsbevolking
• VN-index/welzijnsindex/HDI

• eventueel: toegang tot basisbehoeften, etc.

Meten BBP/hoofd

Problemen -> oplossingen

• verschil in koopkracht           -> koopkracht pariteit
• informele sector ontbreekt -> nationale statistieken                                                                                      verbeteren
• sociale ongelijkheid                -> inkomensverschillen tussen                                                                        klassen zichtbaar maken
• regionale ongelijkheid           -> inzoomen

Verdeling beroepsbevolking

VN-welzijnsindex (HDI)

koopkracht, levensverwachting en analfabestisme

Wereldsysteem

Internationale arbeidsverdeling

• Arm land: grondstoffen
• rijk land: hoogwaardige producten

• Verschuiving: productie naar arme landen
• Gevolg: ontstaan semiperiferie

Centrum periferie model

Centrum: rijke gebieden

Semi periferie landen die een flinke groei hebben meegemaakt de afgelopen 25 jaar.

Periferie afhankelijk van de centrumlanden 

Centrum-periferiemodel

Wie maakt wat?

Dekolonisatie

De koloniale verhoudingen hebben de basis gevormd voor het centrum-periferiemodel.

Versnippering van staten -> gevolgen voor de handel.

Na dekolonisatie is er in de onafhankelijk geworden landen vaak onrust.

economische reden:

politieke reden:

ruimtelijke reden:

Belangrijke begrippen

• Handelskolonialisme 
• Industrieel kolonialisme 
• Dékolonisatie 
• Vrijemarkteconomie 
• Vrijhandel
• de industralisatie Westerse landen

Zelfbestuur en onafhankelijkheid 

•  rond 1800: Noord- en Zuid-Amerika
•  na 1900: Afrika, Azië en Oceanië

Na dekolonisatie

•  veel voormalige koloniën in de problemen
  
•  weinig ervaring met bestuur
  
•  chaos en conflicten
  
•  weinig mogelijkheden om welvaart te ontwikkelen
  

Dekolonisatie

4.2 Patronen: 

Bevolkingsgroei en -spreiding

Domein Wereld

Herhaling 4h H1 

Lesdoel

• Bevolkingsdichtheid en -spreiding verklaren aan de hand van 3 indicatoren
• Natuurlijke en sociale bevolkingsgroei kunnen beschrijven
• push- en pullfactoren kunnen uitleggen

0

Bevolkingsspreiding

Verklaring bevolkingsspreiding

• de natuurlijke                         mogelijkheden
• de ligging t.o.v. economische kerngebieden
  
• het koloniale verleden
  

Hoe bereken je bevolkingsgroei?

Bevolkingsgroei

1. Natuurlijke bevolkingsgroei (Geboorte - sterfte)

arme landen: hoog geboortecijfer, want:

• Demografisch: jonge leeftijdsopbouw
  
• Sociaal: opleidingsniveau meisjes laag
  
• Cultureel: geloof + aanzien
  
• Economisch: armoede = veel kinderen
  
• Gezondheidssituatie

Demografisch Transitiemodel

Regel:

hoe rijker een land, hoe lager het vruchtbaarheidscijfer en hoe lager de natuurlijke bevolkingsgroei

Bevolkingsgroei

2. Sociale bevolkingsgroei

immigratie - emigratie

Soorten migranten:

• Economische migranten
• Vluchtelingen
• Ecologische migranten

Migratiestromen: 

• Mondiaal : Zuid -> Noord
• Continentaal: Afrika vluchtelingen, Europa economische migratie
• Nationaal: urbanisatie

Regel: hoe hoger het ontwikkelingspeil, hoe hoger de verstedelijkingsgraad en hoe lager het verstedelijkingstempo. 

Push- en pullmodel

Migratieparadox

Waarom migreren mensen?

Migratieparadox

De keuze om te migreren wordt vooral ook gestuurd door:

• De aspiraties die iemand heeft. De wens om de eigen situatie te verbeteren.
• De capabiliteit die iemand heeft om te kunnen migreren. Heeft iemand voldoende mogelijkheden?

Algemene regel = wanneer de welvaart in een land toeneemt, dan neemt de emigratie toe omdat de aspiraties en mogelijkheden dan ook toenemen.

4.3 Patronen: 

Cultuur

Domein Wereld

Herhaling 4h H1 

Lesdoel

• Cultuurgebieden herkennen
• Verspreiding van cultuur(elementen) beschrijven

Cultuurgebieden

Cultuurelementen

• Verstand (taal & religie)
• hoe met elkaar samenleven (wetten & opvoeding)
• materiële kenmerken (bouwstijl & kleding)

Staat deze verdeling vast?

0

Wereld-godsdiensten

Wereldwijd nog steeds een grote rol

• Verspreiding vanuit brongebieden gezamenlijk met taal, wetenschap etc. 
  
• centrum -> periferie
  
• nu periferie -> centrum
  

Taal

Taal geeft cultuur door

Wereldwijde gemeenschappelijke taal van belang (Lingua Franca)

Cultuur verspreiden

Beïnvloeding van cultuur

Diffusie: verspreiding van een ruimtelijk verschijnsel/cultuurelement

Cultuurmenging/acculturatie: cultuurelement wordt aangepast aan de bestaande cultuur

Diffusie door:

• kolonialisme
• internationale migratie
• moderne communicatie
• internationale handel
• toerisme

Trends

1. Homogenisering (vb. Amerikanisering & verwestering).

2. Heterogenisering

--> verharding 

Aan de slag

Opdrachten 4.1 t/m 4.3