05 Willem III en de Luxemburgse Kwestie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Nederland 1848-1917

Willem III en de Luxemburgse Kwestie

Doel van de les

In deze les leer je:

• Luxemburgse Kwestie (1866-1867).
  

Personen:

• Willem III

Wie benoemt en ontslaat officieel de ministers en staatssecretarissen?

1. De koning.
2. De Eerste Kamer en Tweede Kamer
3. De kiezers bij de Tweede Kamerverkiezing.
4. De minister-president.

Aan welke voorwaarde moet een kabinet (ministers en staatssecretarissen) voldoen om Nederland te kunnen/mogen regeren?

1. Iedereen in het kabinet moeten lid zijn van een politieke partij.
2. Iedereen in het kabinet moeten de Nederlandse nationaliteit hebben.
3. Iedereen in het kabinet moet verkozen zijn in de Tweede Kamer.
4. Iedereen in het kabinet moet door de meerderheid in de beide Kamers gesteund worden.

Grondwet van Thorbecke

Willem III (1849-1890)

• Willem III volgt in 1849 Willem II op.
• Hij is het oneens met de nieuwe grondwet.
• Hij wil regeren zoals Willem I dat kon.
• Zelf ministers kunnen aannemen en ontslaan.
• Trok zich niets aan van het parlement

Grondwet van Thorbecke

Willem III (1849-1890)

Luxemburgse Kwestie (1866-1867)
Willem III was ook Groot-Hertog Luxemburg.

Voor 1839
Verenigd Koninkrijk der Nederlanden
1. Nederland
2. Oost-Limburg
3. België
Duitse Bond
4. Waals-Luxemburg
5. Duits-Luxemburg

Grondwet van Thorbecke

Willem III (1849-1890)

Luxemburgse Kwestie (1866-1867)
Willem III was ook Groot-Hertog Luxemburg.

Koninkrijk Nederland
1. Nederland
Koninkrijk België
3. België
4. Waals-Luxemburg
Duitse Bond
2. Oost-Limburg (compensatie Waals-Lux)
5. Groot-Hertogdom Luxemburg

Voor de Luxemburgse Kwestie

Duitse Bond (met Pruisen en Oostenrijk)

Na de Luxemburgse Kwestie

Noord-Duitse Bond (zonder Oostenrijk)

Luxemburgse Kwestie
Pruisen wil een machtig Duits Keizerrijk

• De Pruisische kanselier Otto von Bismarck wil Oostenrijk uitsluiten uit de Duitse Bond.

• Limburg en Luxemburg zijn lid van de Duitse Bond maar steunen die plannen niet!
• Pruisen neemt Limburg en Luxemburg hun houding kwalijk.
  

Duitse Bond?

Voor 1871 bestond Duitsland niet. De Duitse Bond was een unie van ongeveer 40 Duitse staatjes. De grootste en machtigste staten waren Pruisen en Oostenrijk. De Duitse Bond hield op te bestaan na de Pruisisch-Oostenrijkse oorlog (1866). Die machtsstrijd werd door Pruisen gewonnen.

Luxemburgse Kwestie
Pruisen wil een machtig Duits Keizerrijk

• Frankrijk wil compensatie voor neutrale houding in Pruisisch-Oostenrijkse oorlog.
• Frankrijk wil ook machtsevenwicht in Europa herstellen.
• Frankrijk wil daarom Luxemburg kopen van de Nederlandse koning.
  

Luxemburgse Kwestie

Verloop

   Luxemburg is lid van de Noord-Duitse Bond.

• Willem III gaat akkoord voor fl 5 miljoen.
• Otto von Bismarck gaat stiekem akkoord.

Luxemburgse Kwestie

Verloop

   Luxemburg is lid van de Noord-Duitse Bond.

• Otto von Bismarck gaat stiekem akkoord.
• Frankrijk rekent nu op Luxemburg.
  

Luxemburgse Kwestie

Verloop

   Oorlog dreigt!

• Otto von Bismarck bedenkt zich.
• Pruisen dreigt met oorlog tegen NL en FR.

Luxemburgse Kwestie

Verloop

   Oorlog dreigt!

• Verkoop Luxemburg gaat niet door.
• Limburg wordt Nederlandse provincie.

Grondwet van Thorbecke

Willem III (1849-1890)

Luxemburgse Kwestie (1866-1867)
Willem III was ook Groot-Hertog Luxemburg.

Koninkrijk Nederland
1. Nederland
Koninkrijk België
3. België
4. Waals-Luxemburg
Duitse Bond
2. Oost-Limburg (compensatie Waals-Lux)
5. Groot-Hertogdom Luxemburg

Grondwet van Thorbecke

Willem III (1849-1890)

Luxemburgse Kwestie (1866-1867)
Willem III was ook Groot-Hertog Luxemburg.

Koninkrijk Nederland
1. Nederland

2. Oost-Limburg
Koninkrijk België
3. België
4. Waals-Luxemburg
Groot-Hertogdom Luxemburg

onafhankelijk 

De Nederlandse Tweede Kamer was niet op de hoogte van de hele situatie. Waarom is dit een probleem?

Voor de Luxemburgse Kwestie

Duitse Bond (met Pruisen en Oostenrijk)

Na de Luxemburgse Kwestie

Noord-Duitse Bond (zonder Oostenrijk)

Luxemburgse Kwestie

Gevolgen

   Tweede Kamer buitenspel

• Parlement wist niet van oorlogsdreiging.
• Parlement steunt niet langer de regering.
• Willem III laat parlement herverkiezen.

   Zelfde regering, nieuw parlement.

• Het nieuwe parlement stemt regering weg.
• Regering besluit op te stappen.

   Willem III verliest machtsstrijd met parlement.

Willem III en de Limburgse Kwestie

Je weet...

• Dat Willem III de grondwet van 1848 probeerde te omzeilen.
• Dat de Luxemburgse Kwestie (1866-1867) bijna voor oorlog met Pruisen of Frankrijk zorgde.


• Dat elke regering sindsdien de steun nodig had van een meerderheid in de Tweede Kamer*.

*Ook een minderheidsregering heeft steun nodig van de meerderheid in de Tweede Kamer. Zo had Rutte I (VVD en CDA) slechts 52 zetels. Het kabinet kreeg echter gedoogsteun van de PVV die 24 zetels had. Op die manier werd de regering gesteund door een meerderheid (76 zetels).