H5 PTA 3 oefenopgaven

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Welkom in de geschiedenisles!

Doelen

Leerdoelen:

Je (her)kent en begrijpt de acht kenmerkende aspecten van dit tijdvak en het K.A. Koude Oorlog na 1945. (R, T1)

Je kan de KA's vanuit meerdere vaardigheden:

•  categoriseren
• In een historisch referentiekader plaatsen
• Onderdelen van een KA toelichten per historische dimensie (pol, soc, ec, cul-men)

Je kan spotprenten analyseren en verbinden aan historische personen, gebeurtenissen en processen.
Je kan rekening houden met de culturele, mentale, sociale, politieke en economische verhoudingen uit het verleden bij het interpreteren en beoordelen van bronnen 

Ideologische verschillen

De volgende zes gebeurtenissen uit de geschiedenis van Berlijn staan in

willekeurige volgorde:

1 de blokkade van West-Berlijn

2 de val van de Berlijnse Muur

3 de Rijksdagbrand

4 bouw van de Berlijnse muur

5 het einde van de Eerste Wereldoorlog

6 de ondergang van nazi-Duitsland.

2p Zet deze zes gebeurtenissen in de juiste chronologische volgorde, van

vroeger naar later. Noteer alleen de nummers. 

Twee beweringen bij deze bron:
1 Uit de beschrijving door Dolores blijkt het totalitaire karakter van de DDR.
2 De mening van de vader van Dolores over deze gebeurtenissen is politiek gekleurd.
T2 x 4p Leg elke bewering telkens met een verwijzing naar de bron uit.

Deze bron kan worden gebruikt om twee kenmerkende aspecten van de
tweede helft van de twintigste eeuw te illustreren.
T1 x 2p Toon dit aan voor beide kenmerkende aspecten.

Deze prent is onderdeel van een campagne om mijnwerkers te werven in Italië. Je kunt twee conclusies trekken bij deze prent: 1 De prent heeft een propagandistisch karakter. 2 De campagne waar deze prent een onderdeel van is, is nodig geworden door de economische ontwikkeling in die tijd. Ondersteun beide conclusies telkens met een argument uit de bron.

In 1916 werd door het gemeentebestuur van Amsterdam een badhuis aan

de Zaanstraat geopend, waar mensen voor vijf cent een bad konden

nemen. Drie gegevens over dit badhuis:

1 In de winter van 1944-1945 werd het badhuis wegens gebrek aan

brandstof gesloten.

2 In 1985 werd het badhuis gesloten vanwege sterk teruglopende

bezoekersaantallen.

3 In 1993 werd het gebouw heropend als hammam (een Oosters

badhuis).

Elk gegeven past bij een ander kenmerkend aspect uit de twintigste eeuw.

T1 x 4p Leg voor twee van de gegevens uit, welk kenmerkend aspect uit de

twintigste eeuw erbij past.

Let op: je mag een kenmerkend aspect maar één keer gebruiken. 

De prent van het tekenaarscollectief Kukryniksy sluit aan bij het
Russische vijandbeeld van de Verenigde Staten tijdens de Koude Oorlog.
T2 x 4p Licht dit toe door, telkens met een verwijzing naar de bron, aan te geven
 wat in de prent wordt weergegeven over de beloftes van de
Amerikaanse regering en
 dat de mening in de prent aansluit bij het Russische vijandbeeld van
de Verenigde Staten.

De volgende zes gebeurtenissen uit de geschiedenis van Berlijn staan in

willekeurige volgorde:

1 de blokkade van West-Berlijn

2 de val van de Berlijnse Muur

3 de Rijksdagbrand

4 bouw van de Berlijnse muur

5 het einde van de Eerste Wereldoorlog

6 de ondergang van nazi-Duitsland.

2p Zet deze zes gebeurtenissen in de juiste chronologische volgorde, van

vroeger naar later. Noteer alleen de nummers. 

De juiste volgorde is:

5, 3, 6, 1, 4, 2

Twee beweringen bij deze bron:

1 Uit de beschrijving door Dolores blijkt het totalitaire karakter van de DDR.

2 De mening van de vader van Dolores over deze gebeurtenissen is politiek gekleurd.

T2 x 4p Leg elke bewering telkens met een verwijzing naar de bron uit. 

Voorbeeld van een juist antwoord is:

• Uit het 'collectieve zwijgen' (van leerlingen en leerkrachten) over de

vlucht van Evi blijkt dat er geen vrije meningsuiting is / dat er op alle

niveaus sprake is van politieke controle (een kenmerk van een

totalitaire staat) 2

• Uit het afkeuren van de vlucht uit de DDR / het verkondigen van het

partijstandpunt over de DDR / het maken van een onderscheid tussen

het werken in Moskou of New York blijkt dat de mening van de vader

van Dolores politiek gekleurd is door zijn communistische partijkeuze 2

Deze bron kan worden gebruikt om twee kenmerkende aspecten van de

tweede helft van de twintigste eeuw te illustreren.

T1 x 2p Toon dit aan voor beide kenmerkende aspecten.

Uit het antwoord moet blijken dat de foto een Nederlandse soldaat laat

zien die

• te maken krijgt met de 'dekolonisatie die een eind maakt aan de

hegemonie van de westerse wereld' 1

• de communistische vlag toont, die onderdeel vormt van de 'verdeling

van de wereld in twee ideologische blokken' / de Koude Oorlog 1

Deze prent is onderdeel van een campagne om mijnwerkers te werven in Italië. Je kunt twee conclusies trekken bij deze prent: 1 De prent heeft een propagandistisch karakter. 2 De campagne waar deze prent een onderdeel van is, is nodig geworden door de economische ontwikkeling in die tijd. Ondersteun beide conclusies telkens met een argument uit de bron. 

Kern van een juist antwoord is:

bij 1:

• De prent (een van de volgende): 1

− geeft een (te) positief beeld van Nederland als lieflijk (met molens,

slootjes en mooi weer).

− toont niets van het zware leven als mijnwerker.

− heeft als doel mensen over te halen in de mijnen te komen werken.

bij 2:

• De campagne moet meehelpen het tekort aan werkkrachten op te

lossen, omdat door de stijgende welvaart geen animo meer is voor het

zware / vieze werk in de mijnen 1

Een juist antwoord bevat twee van de volgende combinaties van

kenmerkend aspect met uitleg:

bij 1:

• Het sluiten van het badhuis wegens gebrek aan brandstof past bij 'de

Duitse bezetting van Nederland' / bij 'het voeren van twee

wereldoorlogen' 1

• omdat door de oorlog tekorten ontstonden aan primaire

levensbehoeften (zoals brandstof) / voorrang werd gegeven aan de

behoeftes van het leger 1

bij 2:

• Het teruglopen van de bezoekersaantallen past bij 'de toenemende

westerse welvaart vanaf de jaren zestig' 1

• omdat steeds meer Amsterdammers zich een huis met eigen badkamer

konden veroorloven (en dus geen gebruik meer maakten van het

badhuis) 1

bij 3:

• De heropening van het badhuis als hammam past bij 'de ontwikkeling

van pluriforme en multiculturele samenlevingen' 1

• omdat er steeds meer inwoners van Nederland met een Oosterse

achtergrond / met interesse in de Oosterse cultuur waren 1

Voorbeeld van een juist antwoord is: Volgens de prent belooft de Amerikaanse regering (een van de volgende combinaties): 2

 financiële steun aan Europese politici, wat blijkt uit de snoepjes met dollartekens

 (dat het Marshallplan zal bijdragen aan de) vrede in Europa, wat blijkt uit de palmtakken / de vredesduif

• De mening in de prent sluit aan bij het Russische vijandbeeld van de Verenigde Staten, omdat de Verenigde Staten volgens de prent (een van de volgende combinaties): 2

 West-Europa willen overheersen, wat blijkt uit de zweep / de handboeien / het vertrappen van politici / de arrogante houding van Marshall

 oorlogszuchtig zijn, wat blijkt uit de zak met wapens op de rug van Marshall

 bedrieglijk zijn, wat blijkt uit het feit dat Marshall zich als Kerstman

voordoet / doet alsof hij geschenken brengt Opmerking

Alleen als bij de eerste deelvraag een juiste belofte van de Verenigde

Staten wordt weergegeven / bij de tweede deelvraag de aansluiting bij het

Russische vijandbeeld juist wordt weergegeven, wordt telkens 1 scorepunt

toegekend aan een passende verwijzing naar de bron.