Bs 4 Vorming van gedrag (V5)

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Bs 4 Vorming van gedrag

Wat is gedrag?

Ik kan ...

• vertellen waardoor gedrag wordt veroorzaakt.
• vertellen wat een interne prikkel is en wat een externe prikkel is.
• uitleggen dat een baby/jong ander gedrag vertoont dan een volwassene, omdat de behoeften anders zijn.
• minstens twee voorbeelden geven waarbij een leerproces gedrag heeft beïnvloed.
• het verschil tussen een prikkel, sleutelprikkel en een supranormale prikkel uitleggen.
  

Wat veroorzaakt gedrag?

Gedrag kent verschillende vormen en functies.

We maken onderscheid tussen:

• Aangeboren gedrag (erfelijke eigenschap)
• Aangeleerd gedrag (ervaring)

Wat veroorzaakt gedrag?

(prikkels)

Gedrag begint altijd met een prikkel

Prikkels komen van:

• Interne milieu (binnen in het lichaam)
• Externe milieu (vanuit omgeving)

 Prikkels en motivatie.

• Interne prikkels 
• Externe prikkels --> zintuigen

• Motivatie = bereidheid om bepaalde gedragssystemen uit te 
                            voeren.
  
  
• Periodieke invloeden zoals daglengte en temperatuur
  

Andere factoren met invloed op het gedrag

• Fysiologie
• Anatomie (bouw)
• Ontwikkelingsfase
• Gezondheid
• Leerprocessen

Aantal belangrijke zinnen...

• Door natuurlijke selectie kan de frequentie van adequaat gedrag toenemen. 
• Prikkels (intern/extern) - waargenomen door zenuwstelsel 
• Motivatie is de bereidheid om een bepaald gedragssysteem uit te voeren. Honger is geen motivatie maar vergroot de motivatie
• Effectieve handelingen verminderen de prikkels en verzwakken uiteindelijk de motivatie. 

Nico Tinbergen (1907-1988)

Sleutelprikkel: een prikkel waarop altijd hetzelfde gedrag volgt.

Nico Tinbergen (1907-1988)

Supranormale prikkel: versterkte sleutelprikkel

Supranormale prikkels

Supranormale prikkels: versterkte sleutelprikkel 

Leidt tot een sterkere respons

Overdreven eigenschappen = gebruik maken van supranormale prikkels

Hoe komt het dat we dan toch kleine ongezonde dingen opeten, als we geen echte honger hebben?

1. De interne prikkel is zwak, maar de externe prikkel is sterk genoeg om te motiveren.
2. De externe prikkel is zwak, maar de interne prikkel is sterk genoeg om te motiveren.

Chimpansees halen met een stokje termieten uit een termietenheuvel.
Een onderzoeker wil weten in welke mate dit gedrag is aangeleerd. Welke twee redenaties kan hij daarbij volgen?

1. Als het gedrag vooral is bepaald door erfelijke factoren dan vertonen alleen jonge chimpansees dit gedrag
2. Als het gedrag vooral is bepaald door erfelijke factoren dan vertonen alle chimpansees dit gedrag
3. Als alleen volwassen apen dit gedrag vertonen dan is het gedrag bepaald door leerprocessen
4. Als bij veel volwassen apen het gedrag verandert dan is het bepaald door leerprocessen.

De jonge pimpelmeesjes sperren. Op welke inwendige en uitwendige prikkels reageren de vogels?

Je moet het slim spelen...

Ik heb het volgende geleerd ....

Ik kan ...

• vertellen waardoor gedrag wordt veroorzaakt.
• vertellen wat een interne prikkel is en wat een externe prikkel is.
• uitleggen dat een baby/jong ander gedrag vertoont dan een volwassene, omdat de behoeften anders zijn.
• minstens twee voorbeelden geven waarbij een leerproces gedrag heeft beïnvloed.
• het verschil tussen een prikkel, sleutelprikkel en een supranormale prikkel uitleggen.
  

begrippen

Sleutelprikkel 

* prikkel die een doorslaggevende rol speelt bij het vormen van gedrag

* door een sleutelprikkel komt erfelijk gedrag tot uiting

Supranormale prikkel

* prikkel die een sterkere motivatie en grotere kans op respons opwekt

* deze respons is erfelijk bepaald en is voorspelbaar

Begrippen

Motivatie

* bereidheid om bepaald gedrag uit te voeren, bepaalt kans op gedrag 

* hoe groter interne en/of externe prikkels, hoe groter motivatie

Adequaat gedrag

* vergroot kans op overleven + vergroot fitness (aantal nakomelingen)

* wordt doorgegeven via genen en leren

* frequentie gedrag neemt toe door natuurlijke selectie