Les 2 zinsontleden (werkwoordelijk gezegde en lijdend voorwerp)

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Zinsontleden les 2:

a) werkwoordelijk 

gezegde

b) lijdend

voorwerp

Vorige week:

1. persoonsvorm: leg uit
2. zinsdelen: leg uit
3. onderwerp: leg uit

Huiswerkcontrole + nakijken vraag 1 t/m 5

vragen? 

Grammatica

Zinsdelen: werkwoordelijk gezegde 

Na deze les weet je hoe je het werkwoordelijk gezegd vindt. 

Werkwoordelijk gezegde

• Alle werkwoorden uit de zin
• Dus: persoonsvorm + andere werkwoorden uit de zin

Wat waren ook alweer werkwoorden?

• Ik kan .......
• Op de puntjes kun je van alles invullen: zingen, korfballen, schrijven, bewegen, ...
  
• Dit soort woorden noemen we werkwoorden

Wat is het wg in de zin:
'Marieke heeft gisteren voor het eerst een jongen gekust.'

1. Marieke
2. heeft
3. heeft gekust
4. een jongen

Wat is het wg in de zin:
'In onze straat worden de auto's vaak op de stoep geparkeerd.'

1. In onze straat
2. worden
3. worden de auto's
4. worden geparkeerd

Wat is het wg in de zin:
'Consumentenvuurwerk zal volgend jaar misschien wel helemaal worden verboden.'

1. zal worden verboden
2. worden verboden
3. verboden
4. zal

Let op bij het wg horen soms extra woordjes (1):

• Voorzetsels bij  scheidbare ww's horen bij wg (maar niet bij pv), bijv. 'afwassen', voorbeeldzin:
• Wij wasten 's avonds altijd de hele vaat van die dag af.
• zinsdelen:
•   -> Wij | wasten | 's avonds | altijd | de hele vaat van die dag | af.
• pv:
•   -> Wij | wasten | 's avonds | altijd | de hele vaat van die dag | af.
• ow:
• -> Wij | wasten | 's avonds | altijd | de hele vaat van die dag | af.
• wg:
• > Wij | wasten | 's avonds | altijd | de hele vaat van die dag | af.

Let op bij het wg horen soms extra woordjes (2):

• Een werkwoordelijke uitdrukking benoem je als wg:
• De leerlingen joegen de nieuwe expert vaak op de kast.
• 'op de kast jagen' is uitdrukking voor 'kwaad maken'
• De leerlingen | joegen | de nieuwe expert | vaak | op de kast.

Let op bij het wg horen soms extra woordjes (3):

• Dit wordt later nog een keer uitgelegd, hier wordt het alleen maar genoemd:
• Bij verplicht wederkerende ww's (bijv. 'zich schamen', 'zich vergissen') hoort het wederkerend vnw bij het wg
• Bij toevallig wederkerende ww's (bijv. 'zich vermaken', 'zich wassen') hoort het wederkerend vnw niet bij het wg, maar is het lv

Het lijdend voorwerp

Na deze les kun je het lijdend voorwerp vinden

even opfrissen: hoe vind je ...

• Persoonsvorm (PV): 
•        tijdsproef / getalproef
• Onderwerp (OND): 
•       vraag WIE of WAT + pv
• Werkwoordelijk gezegd (WG): 
•        PV + alle werkwoorden in de zin

Rol van het lijdend voorwerp

• wg: geeft aan wat iets of iemand doet
•        Jan eet een boterham 
• ow: geeft aan wie of wat iets doet
•        Jan eet een boterham 
• lv: geeft aan wie of wat iets ondergaat
•        Jan eet een boterham 

geef aan: a) wat iets of iemand doet b) wie of wat iets doet c) wie of wat iets ondergaat

• Meneer Bas heeft zeven leerlingen verwijderd uit zijn les.
• Komende zaterdag zal de trainer een nieuwe spits opstellen.
• Voor het optreden had Elvira haar prachtige jurk gestreken.
• Waarom heeft de politie Tijmens brommerijbewijs afgepakt?
• In de vakantie brengen wij onze katten naar een dierenpension.

Lijdend voorwerp

Wie/wat + onderwerp + gezegde?

even oefenen, benoem pv, ow en lv...

• De jongens gooiden sneeuwballen op het schoolplein.
• Twee klasgenoten hebben Maaike gepest via WhatsApp. 
• Razend gooide de leraar een krijtje door het lokaal.
• Peter heeft gisteren zijn scooterrijbewijs gehaald.

Aan het werk

1. Maak in je schrift de opdrachten 1 t/m 5
2. Wat niet afkomt, maar je thuis af
3. Neem volgende week je schrift mee naar de les; alleen als je alle opdrachten hebt gemaakt, kun je meeoen aan de grammaticatoets in de inloopweek