Herhaling zinsontleding + wederkerend werkwoord

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Persoonsvorm (pv)

De meeste leerlingen vinden grammatica best lastig.

We gaan daarom nog even kort oefenen.

Verdeel de zin in zinsdelen

Aan het einde van de dag zal de docent de leerlingen uitleg geven over het huiswerk.

Onderwerp (OW)

De buschauffeur vergat te stoppen bij de halte.

Wie (soms: wat) + pv = ow 

Werkwoordelijk gezegde (WG) of....? 

Marie wil met de hond gaan wandelen.

Op het grasveld zijn mijn klasgenoten aan het voetballen.

- doet het onderwerp iets of is het onderwerp iets?

pv + alle andere werkwoorden = wg

 ....Naamwoordelijk gezegde (NG)? 

De instructeurs zijn erg vriendelijk en behulpzaam tijdens de oefening.

- koppelwerkwoord?

- doet het onderwerp iets of is het onderwerp iets

- Is het onderwerp iets dan stel je de vraag: Wat + pv + ow + overige werkwoorden. Het antwoord op die vraag is het naamwoordelijk deel.

- noteer NG : pv + [nw.deel] + overige werkwoorden.

Basisregel gezegde

Gezegde = alle werkwoorden in de zin, dus ook de PV!

Een zin heeft altijd een gezegde!

- een werkwoordelijk gezegde

of

- een naamwoordelijk gezegde

 Lijdend voorwerp (LV)

Aan het einde van de dag zal de docent de leerlingen uitleg geven over het huiswerk.

Wat (soms: wie) + wg + ow = lv

Meewerkend voorwerp (MV)

Aan/Voor wie + wg+ ow + lv = mv

De schoolleiding stuurt alle leerlingen een brief

Bijwoordelijke bepaling (BWB)

Aan het einde van de dag zal de docent de leerlingen uitleg geven over het huiswerk.

Gezegde en lijdend voorwerp bij wederkerende werkwoorden

Gezegde en lijdend voorwerp bij wederkerende werkwoorden

1: Ik schaam me.

2: Hij ergert zich.

3: Zij wast zich.

4: Je bezeert je.

5: Ik bemoei me met jouw zaken.

6: Zij vragen zich af wat jij hier doet.

7: Wij spannen ons erg in.

8: Zij vergist zich nooit.

9: Hij heeft zich gestoten.

10: Ik heb me verbrand.

Wat valt op?

Wederkerende werkwoorden

Wederkerende werkwoorden kunnen onderverdeeld worden in

 verplicht wederkerende werkwoorden en toevallig wederkerende werkwoorden.

Verplicht wederkerende werkwoorden worden gecombineerd met een wederkerend voornaamwoord dat gelijk is aan het onderwerp. 

Staat het onderwerp in de derde persoon, dan is het wederkerend voornaamwoord zich. 

Aan het wederkerend voornaamwoord wordt meestal niet het nadrukkelijke -zelf toegevoegd.

Wederkerende werkwoorden

Een voorbeeldzin met een verplicht wederkerend werkwoord is:

Hij bemoeit zich met mijn dochter.

 

(fout: Hij bemoeit zichzelf met mijn dochter of Hij bemoeit mijn dochter.)

WG = bemoeit zich

Verplicht wederkerende werkwoorden

zich bemoeien 

zich ergeren

zich gedragen

zich uit de voeten maken

zich ontfermen

zich schamen

zich uitsloven

zich vergissen

zich verschuilen

zich verslapen

zich verslikken verspreken

zich voornemen

Toevallig wederkerende werkwoorden

Een voorbeeldzin met een toevallig wederkerend werkwoord is:

Hij wast zich elke dag.

(ook mogelijk: Hij wast zichzelf elke dag of Hij wast zijn auto.)

wg = wast         Lv = zich

Tip!

Bij toevallig wederkerende werkwoorden kan -zelf aan het wederkerend voornaamwoord toegevoegd worden en kan het wederkerend voornaamwoord duiden op een andere persoon, een lijdend voorwerp.

Toevallig

wederkerende werkwoorden

(zich) amuseren

(zich) bezeren

(zich) aankleden

(zich) scheren

(zich) verwonden

(zich) vermaken

(zich) wassen

Gezegde en lijdend voorwerp bij wederkerende werkwoorden

Even oefenen.

https://www.jufmelis.nl/werkwoordspelling/wederkerende-werkwoorden/wederkerende-werkwoorden-1

Oefenen

Opdracht 1

• Vanwege het arrestatiebevel houden we ons voorlopig schuil in de heuvels.
• ow = we
• wg = houden ons schuil

• In vlakke gebieden blijken rivieren zich vaak te vertakken.
• ow = rivieren
  
• wg = blijken zich te vertakken
  

Aan de slag!

Maak Oefening 1 verder af op  bladzijde 28.

Maak opdracht 2, 3 en 4 op bladzijde 29.

Aan de slag!

• Maak opdracht 4 op bladzijde 29.
• Waarom moeten die toetsen wiskunde altijd zo moeilijk zijn?
• ow = die toetsen wiskunde
  
• ng = moeten [zo moeilijk] zijn
  
• bwb = Waarom
  
• bwb = altijd
  

Aan de slag!

• Na veertig jaar optreden heeft de zanger zijn gitaar aan de wilgen gehangen.
• ow = de zanger
  
• wg = heeft aan de wilgen gehangen
  
• lv = zijn gitaar
  
• bwb = Na veertig jaar optreden
  

Aan de slag!

• Heeft de voorzitter van het NOC de sporters hun medailles overhandigd?
• ow = de voorzitter van het NOC
  
• wg = Heeft overhandigd
  
• lv = hun medailles
  
• mv = de sporters
  

Aan de slag!

• Ons eerste afspraakje had ik me eigenlijk heel anders voorgesteld.
• ow = ik
  
• wg = had me voorgesteld
  
• lv = Ons eerste afspraakje
  
• bwb = eigenlijk
  
• bwb = heel anders