Thema 5 Erfelijkheid en evolutie - basisstof 1

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t, mavo, havo
• Leerjaar 2

schooltv.nl

Verschillen tussen cellen

Elke cel bevat precies dezelfde genen, maar lang niet alle genen zijn in alle cellen actief. 

In de ene cel komen genen tot uiting die de cel tot een zenuwcel maken;

 in een spiercel zijn die genen ‘uit'' en zijn weer hele andere genen actief. 

Cellen zijn zo gespecialiseerd.

Heb je al je eigenschappen van je ouders geërfd?

• Eigenschappen als oog- en huidskleur worden door je chromosomen (dus je DNA) bepaald.  Dit zijn erfelijke eigenschappen.
• Ergens heel erg goed in zijn, zoals voetbal is gedeeltelijk erfelijk. Dit noem je aanleg.
•  Niet-erfelijke eigenschappen  worden helemaal bepaald door je omgeving.
  

Waar zit jouw bouwbeschrijving

In de celkern van je lichaamscellen 

Je hebt 23 chromosomenparen,:

 23 van je vader en 23 van je moeder.

 Er zitten dus 46 chromosomen in elke cel.

Alle chromosomen samen noem je het genoom.

Chromosomen bestaan uit DNA.

Ben je een jongen of een meisje?

genotype

genotype is de erfelijke informatie voor alle eigenschappen van het organisme (de mens bijvoorbeeld)

• Je kunt ze niet veranderen!
  

Fenotype

-Je fenotype komt tot stand door je genotype en de invloeden vanuit het milieu.

• in de zon zitten
• haar verven
• tattoo
• littekens

Het verschil tussen de bakjes met planten wordt veroorzaakt door...

1. genotype
2. fenotype
3. milieufactoren

kleur in paint

voeg hier je genetische kaart in

De variant van een eigenschap noemen we een.............

Gen

Celkern

DNA

Chromosomen

Allel

Van klein naar groot:

1. DNA-Chromosomen-Celkern-Cel
2. Celkern-DNA-Chromosomen-Cel
3. Chromosomen-Celkern-Cel-DNA
4. Cel-Chromosomen-Celkern-DNA

Welke uitspraak over chromosomen is FOUT?

1. Chromosomen bestaan uit DNA
2. Chromosomen liggen in het cytoplasma
3. Een mens heeft 46 chromosomen per cel
4. Niet ieder dier heeft evenveel chromosomen

Welke uitspraak over chromosomen klopt niet?

1. De mens heeft 46 chromosomen
2. De chromosomen liggen in paartjes
3. Elke cel van je lichaam heeft unieke chromosomen
4. In de chromosomen staat informatie voor erfelijke eigenschappen

Gewone cel

Eicel

Zaadcel

Gewone cel

Bevruchting

Bevruchte eicel

Wanneer ontstaat het genotype?

Hebben alle spiercellen van een man hetzelfde genotype of hebben ze een ander genotype?

1. Hetzelfde genotype
2. Verschillende genotypen

Wat verandert er wel en wat niet?

1. wel: genotype niet: fenotype
2. wel: fenotype wel: genotype
3. wel: fenotype niet: genotype
4. niet: fenotype niet: genotype

Wat wordt bepaald door genotype of fenotype? Sleep de eigenschappen A t/m H naar genotype of fenotype. 

Genotype

Fenotype

Een wipneus

Stijl haar vanaf de geboorte

Piercings 

Behaarde bladeren

Een litteken

Goed kunnen piano spelen

Eelt op je handen door hard werken

Blauwe ogen