4V Thema 4 BS 6 deel 1

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Evolutie van populaties

4 vwo

Thema 4

Basisstof 6

Vandaag

Leerdoelen

• Je kunt beschrijven wat een soort is
• Je kunt met behulp van de regels van Hardy-Weinberg de allelfrequenties in populaties berekenen

Programma

1. Bespreken huiswerk
2. Uitleg evolutie in populaties
3. Samen oefenen
4. Zelf werken

Bespreken opdr.50, 52, 60, 63, 67

50 --> verschillende evolutie theorieën

52 --> selectie

60 --> analoge en homologe organen 

63 --> cladogram maken

67 --> cladogram op basis van DNA

Evolutie in populaties

'Soort'  vs.  'Populatie' 

gene flow

Allelfrequenties - wet van Hardy-Weinberg  (Binas  93D3)

Definities

Soort = organismen die op natuurlijke wijze onderling vruchtbare nakomelingen kunnen krijgen.  (bijv. honden)

Hoe zit het met de lijger?

En: heb je weleens een natuurlijke kruising tussen een sint bernard en een chihuahua gezien?

Definities

• Populatie = Alle individuen van een soort die in een bepaald gebied leven en onderling voortpanten
  
• Genenpool is alle verschillende genen/allelen  die voorkomen in een populatie 
  
• Gene flow = (incidentele) uitwisseling van genen/allelen tussen populaties 

• Soort = grootste verzameling populaties waartussen gene flow plaats kan vinden

Stel dat....

- Populaties volledig gescheiden zijn 

- Ze groot genoeg zijn 

- Er geen evolutie optreedt (geen selectiedruk)
(allelen hebben dus geen specifiek voordeel) 

Dan blijkt dat de allelfrequenties
in populaties constant blijven 

(voorbeeld bij mensen is oogkleur of bloedgroep)

Wet van Hardy-Weinberg (equilibrium)

Allelfrequentie = getal tussen 0 en 1 dat aangeeft hoe vaak een allel in een populatie voorkomt

• p = frequentie dominante allel    
  
• q - frequentie recessieve allel

Voorbeeld: 60% van de allelen is het 

dominante allel (B) voor een grijze vacht.

Wat is q (hoeveel komt het recessieve 

allel voor)?

Wet van Hardy-Weinberg (equilibrium)

A heeft frequentie p en a heeft frequentie q. 
A en a zijn de mogelijkheden. Dus p + q = 1.

In een populatie in evenwicht zijn ook de genotypen stabiel:

p² + 2pq + q² = 1

	A (p)	a (q)
A (p)	AA (p 2 )	Aa (pq)
a (q)	Aa (pq)	aa ( q 2 )

Wet van Hardy-Weinberg (equilibrium)

Allelfrequentie = getal tussen 0 en 1 dat aangeeft hoe vaak bijv. het dominante allel p (Grijs) voorkomt   

• p = 0,6
• Hoeveel (%) witte katten zijn er dan?
  

Wet van Hardy-Weinberg

Dit kunnen we ook andersom gebruiken: 

Stel dat 40% van de katten een grijze vacht
heeft, wat is dan de frequentie van allel b? 

• Regel -> gebruik recessieve fenotype, 
  want dat is gelijk aan q2 genotype.  

Opdracht 1

In een populatie worden 50 katten geteld, 2 hebben witte haren, 48 hebben zwarte haren. Het allel voor witte haren is recessief. De populatie is in (Hardy-Weinberg) evenwicht.
(1) Bereken de allelfrequentie van A en voor a
(2) Welk deel van de zwartharige katten is heterozygoot?

Opdracht 2 

Bij schapen komt een witte vacht tot stand onder invloed van het dominante gen H en een zwarte vacht door het recessieve gen h. Uit een kudde schapen in Idaho werd een steekproef van 900 schapen genomen. Van deze schapen hadden er 891 een witte vacht en 9 een zwarte vacht. Op deze populatie is de regel van Hardy Weinberg van toepassing.

Bereken de frequentie van allel H in deze populatie.

Opdracht 3

36% van de mensen is homozygoot recessief (aa) voor vaste oorlellen. 

1.  Wat is de frequentie van het recessieve allel?

2. Hoeveel mensen zijn heterozygoot?

Zelf werken

Lezen

BS 6 (blz. 49 t/m 52)

Maken

BS 3 opdr. 74 t/m 84

Kun je

• beschrijven wat een soort is?
• met behulp van de regels van Hardy-Weinberg de 

       allelfrequenties in populaties berekenen?