Keuzedeel EMB les 2 Ernstig meervoudige en ernstige verstandelijke beperking

• Welzijn
• MBO
• Studiejaar 1-4

Keuzedeel EMB les 2

Keuzedeel EMB les 2: 

ernstig meervoudige en ernstig verstandelijke beperking

Leerdoelen

• De student is op de hoogte van ernstige verstandelijke beperkingen; 
  
• De student heeft kennis van moeilijk verstaanbaar bij EMB-cliënten; 
• De student kent de oorzaken van EMB en syndromen die EMB veroorzaken.

Ernstig meervoudige beperking

Wat betekent ernstig meervoudig beperkt? 

Er vallen vele combinaties van ziektebeelden en syndromen onder de term ernstig meervoudig beperkt, kortweg EMB genoemd. 

EMB heeft een aantal specifieke kenmerken.
• Ernstig meervoudige beperking
• Oorzaken van ernstig meervoudige beperkingen
• Bijkomende stoornissen

Ernstig meervoudige beperking

Er zijn allerlei soorten beperkingen, die vaak zijn vernoemd naar de functie die ze beperken. = functiebeperkingen. 

Er bestaan:

Ernstig meervoudige beperking 2

• visuele beperkingen (blind, slechtziend en kleurenblind), 
• auditieve beperkingen (doof en slechthorend), 
• cognitieve beperkingen (bijvoorbeeld dyslexie, concentratieproblemen

       verstandelijke handicaps), 

• fysieke beperkingen (bijvoorbeeld amputaties of reuma)
• spraakbeperkingen (bijvoorbeeld stotteren of stomheid). 

Kenmerken ernstig meervoudige beperking

• De aanduiding ernstig meervoudige beperking is een verzamelnaam            waar veel ziektebeelden, aandoeningen en syndromen onder vallen. 
• De groep mensen met EMB is zeer divers en moeilijk te beschrijven. 
• Er is altijd sprake van een complexe problematiek. 
• Dat betekent dat er meerdere beperkingen, syndromen, aandoeningen       en problemen tegelijkertijd spelen. 

Kenmerken ernstig meervoudige beperking 2

De onderstaande punten zijn wel altijd vanaf de geboorte of in de eerste levensjaren aanwezig:

• een zeer ernstige verstandelijke beperking (IQ onder de 25)

• een lichamelijke beperking

• een ontwikkelingsleeftijd tot 24 maanden, waarbij de kalenderleeftijd ver 

   boven de ontwikkelingsleeftijd

• niet of nauwelijks kunnen communiceren door woord of gebaar

Kenmerken ernstig meervoudige beperking 3

De onderstaande punten zijn wel altijd vanaf de geboorte of in de eerste levensjaren aanwezig(vervolg):

• niet of nauwelijks zelfstandig kunnen voortbewegen en meestal                           afhankelijk  van een rolstoel

• vaak ernstige zintuiglijke beperkingen en prikkelverwerkingsstoornissen

• veel of regelmatige gezondheidsproblemen

• intensieve ondersteuning is nodig bij alle aspecten van het dagelijkse               leven gedurende dag en nacht.

Wat is GEEN kenmerk van EMB?

1. IQ onder 15IQ
2. Dag en nacht ondersteuning nodig
3. Zintuiglijke beperking
4. Lichamelijke beperking

Combinaties van beperkingen

De volgende combinaties van beperkingen komen veel voor:

• verstandelijke en zintuiglijke beperking
• verstandelijke en neurologische beperking
• neurologische en zintuiglijke beperking.
 

Oorzaken van ernstig meervoudige beperkingen

Mensen met een ernstig meervoudige beperking hebben altijd een ernstig verstandelijke beperking. 

Deze verstandelijke beperking kan worden veroorzaakt door:

• hersenbeschadiging
• chromosomale afwijkingen
• stofwisselingsziekten
• geboortetrauma

Oorzaken van ernstig meervoudige beperkingen 2

Deze verstandelijke beperking kan worden veroorzaakt door (vervolg):

• ernstige infecties tijdens of na de zwangerschap

• zwaar trauma

• hersenvliesontsteking of coma

• aangeboren stofwisselingsziekte.

Oorzaken van ernstig meervoudige beperkingen 3

• In de meeste gevallen leidt dit niet alleen tot een verstandelijke                       (cognitieve) stoornis, maar ook tot bijkomende stoornissen. 
• Cognitieve en bijkomende stoornissen werken tegen elkaar in.
• Dit maakt dat de beperking vaak zo ingewikkeld en complex is.

• Door de veelheid en de ernst van de beperkingen is het voor het lichaam van mensen met EMB heel lastig om de beperkingen op te vangen (compenseren). 

Oorzaken van ernstig meervoudige beperkingen 4

De mogelijkheid van compenseren wordt bepaald door de kwaliteit van het zenuwstelsel (neurologische systeem). 

Is iemand ernstig verstandelijk beperkt, dan zal deze persoon minder mogelijkheden tot compensatie hebben en daardoor eerder meervoudig of complex beperkt zijn dan iemand met een lichte verstandelijke beperking.

Wat is GEEN oorzaak van EMB?

1. Aangeboren stofwisselingsziekte
2. Hersenbeschadiging
3. Genetische gezondheid
4. Neurologische aandoening

Bijkomende stoornissen

Bij een ernstige verstandelijke beperking in combinatie met andere problemen zijn er vaak ook nog bijkomende stoornissen. 

Vele mensen met EMB hebben ook last van:

• epilepsie (dat kan in verschillende vormen zijn)

• visus en- of auditieve stoornissen (blind of slechtziend, slechthorend of 

   doof)

• reflux (teruggave van de maaginhoud)

Bijkomende stoornissen 2

Gevolgen die Reflux kunnen veroorzaken:

• Vaak slokdarmontstekingen en slikproblemen.
• Slaapstoornissen, 
• gebitsproblemen, 
• ondervoeding, 
• luchtweginfecties, 
• chronische problemen met de ontlasting 
• gewrichtsproblemen.

Bijkomende stoornissen 3

Vele mensen met EMB hebben ook last van (vervolg):

• longinfecties

• gedragsproblemen zoals moeilijk verstaanbaar gedrag of onbegrepen 

   gedrag

• bijwerkingen van medicatie

Dit kan door de bijwerkingen ook extra problemen veroorzaken.

Opdracht 3 Ernstig meervoudige beperking

• Je onderzoekt wat een ernstig meervoudige beperking inhoudt. 
• Je maakt een mindmap van alle onderdelen die bij een ernstig                         meervoudige beperking kunnen horen. 
• Voordat je dit doet beantwoord je eerst een aantal vragen.
  
• De opdracht zet ik op Teams of deel ik uit.

Ernstig verstandelijke beperking

Een verstandelijke beperking

• Een verstandelijke beperking is een ontwikkelingsstoornis waarbij de            verstandelijke vermogens zich al sinds de kinderleeftijd anders                        ontwikkelen dan bij leeftijdgenoten. 
• Meestal bereiken de verstandelijke vermogens geen gemiddeld niveau. 
• Er is sprake van een beperkte intelligentie. 
• Dit betekent dat de intelligentiequotiënt (IQ) een stuk lager ligt dan het         gemiddelde IQ van 100.

Een verstandelijke beperking 2

• Het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) schat dat er in Nederland in 2013 ongeveer 142.000 mensen met een verstandelijke beperking waren volgens de klassieke definitie (IQ tot 70). 
• Dat is 0,85 % van de bevolking. Van hen heeft naar schatting iets minder dan de helft (circa 68.000 mensen) een ernstig verstandelijke beperking. Ongeveer 74.000 mensen hebben een licht verstandelijke beperking.

Een verstandelijke beperking - onderdelen

• Verstandelijke beperking en IQ
• Ernstig verstandelijke beperking
• Oorzaken ernstig verstandelijke beperking
• Diagnose
• Symptomen
• Behandeling
 

Verstandelijke beperking en IQ

Een verstandelijke beperking wordt vastgesteld op basis van het intellectueel functioneren (IQ) en de ondersteuningsbehoefte van de persoon. 

De bovengrens voor een verstandelijke beperking is een IQ van 70-75.

Wat is de bovengrens voor een verstandelijke beperking?

Verstandelijke beperking en IQ 2

Traditioneel is het niveau van intellectueel functioneren als volgt onderverdeeld:

• zwakbegaafd: IQ 70/75-85/90

• lichte verstandelijke beperking: IQ 50/55-70

• matige verstandelijke beperking: IQ 35/40-50/55

• ernstige verstandelijke beperking: IQ 20/25-35/40

• zeer ernstige verstandelijke beperking: IQ lager dan 20/25.

Ernstig verstandelijke beperking

Mensen met een ernstig verstandelijke beperking hebben een ontwikkelingsleeftijd rond de twee jaar. 

Een ernstig verstandelijke beperking wordt vaak al duidelijk tijdens de eerste levensjaren.

• Iemand met een ernstig verstandelijke beperking kan zich niet goed aanpassen aan de eisen van de omgeving en de maatschappij.

De ontwikkelingsleeftijd van iemand met EMB is?

1. 1 jaar
2. 2 jaar
3. 3 jaar
4. 4 jaar

Ernstig verstandelijke beperking 2

• De communicatie verloopt moeilijker. 
• De zelfredzaamheid is vaak laag. 
• Mensen met een verstandelijke beperking hebben hulp nodig bij hun functioneren op vele gebieden (wonen, werk, hobby, sociale contacten, vervoer). 
• Zelfstandig wonen en het deelnemen aan sociale bezigheden zoals hobby’s, school, sport, werk is niet altijd even gemakkelijk.

Oorzaken ernstig verstandelijke beperking

• Een ernstig verstandelijke beperking kan worden veroorzaakt door zeer veel aandoeningen en factoren die van invloed zijn op de lichaamsgroei en de ontwikkeling van de hersenen. 
• Sommigen van deze aandoeningen kunnen al voor of tijdens de bevruchting aanwezig zijn, andere ontwikkelen zich tijdens de zwangerschap, bevalling of later. 
• Bij ongeveer dertig tot vijftig procent van de mensen met een verstandelijke beperking is geen oorzaak bekend.

Oorzaken ernstig verstandelijke beperking 2

Een ernstig verstandelijke beperking kan het gevolg zijn van afwijkingen in het erfelijk materiaal. 

Ook kunnen er erfelijke ziektes of andere aangeboren ziektes aanwezig zijn. Zoals bijvoorbeeld:

• chromosoom en DNA-afwijkingen, zoals het syndroom van Down, het 

   fragiele-X-syndroom, het Angelman-syndroom

• erfelijke stofwisselingsziekten.

Oorzaken ernstig verstandelijke beperking 3

Daarnaast kunnen infecties tijdens de zwangerschap of gedurende de bevalling leiden tot verstandelijke beperkingen. 

Voorbeelden hiervan zijn: 

• rodehond, 
• toxoplasmose 
• hiv-infecties.

Oorzaken ernstig verstandelijke beperking 4

Andere mogelijke oorzaken:

• blootstelling aan giftige stoffen, alcohol, geneesmiddelen of drugs 

   gedurende de zwangerschap

• problemen rondom de bevalling waardoor zuurstoftekort bij de baby 

   optreedt

• ernstige ondervoeding bij zwangere vrouwen of hun kinderen.

Benoem twee oorzaken van een verstandelijke beperking

Diagnose

• De diagnose wordt gesteld op basis van de medische voorgeschiedenis, het verhaal van de ouders en de symptomen. 
• Er wordt vooral aandacht besteed aan de zwangerschap, bevalling en ontwikkeling daarna en aan de ziektegeschiedenis van de familie. 
• Daarnaast wordt een volledig lichamelijk onderzoek en genetisch onderzoek gedaan.

Diagnose 2

• Het intelligentiequotiënt (IQ) wordt vastgesteld via een IQ-test. 
• Daarnaast wordt onderzoek gedaan naar de ontwikkeling en vaardigheden.  

Hierbij wordt geprobeerd om onderliggende oorzaken aan te tonen.

Symptomen

• Mensen met een ernstig verstandelijke beperking hebben beperkte ontwikkelingskenmerken.
  
• Eenvoudige begrippen en woorden die over tastbare dingen gaan, herkennen en gebruiken ze. 
• Denk hierbij aan woorden als mama, papa, huis, bed. 
• Dit gebruiken ze vaak in een zin van drie woorden, zoals ‘Ik huis toe’ en ‘Mama auto mee’.
  

Symptomen 2

• Deze mensen kunnen verbanden leggen tussen dingen en gebeurtenissen (associatie). 
• Een boek betekent dat er voorgelezen gaat worden, de pyjama betekent dat er naar bed gegaan wordt. 
• Zo kan een vast dagritme aangeleerd worden.
• Hun taalbegrip is zeer beperkt. 
• Wat een ander tegen hen zegt, begrijpen ze vaak niet of niet helemaal. 
• Ook is het voor henzelf vaak lastig om iets goed in woorden duidelijk te maken.

Symptomen - bijkomende problemen

Mensen met een ernstig verstandelijke beperking hebben bijkomende problemen. 

Onderstaande problemen komen dan het meest voor.

• motorische stoornissen (bijvoorbeeld spasticiteit)

• epilepsie

• autisme

• probleemgedrag (door bijkomende psychische stoornis, maar komt ook voor als gevolg van gebrekkige communicatie, zich niet kunnen uiten of niet begrepen worden).

Welke zin past bij iemand met een verstandelijke beperking?

1. Mag ik een koekje?
2. Papa auto mee!
3. Papa ik wil met de auto mee!
4. Ik wil nu koek!

Behandeling

• De meeste mensen met een ernstig verstandelijke beperking hebben tijdens hun hele leven voortdurend begeleiding en speciale zorg nodig. 
• Mensen met een ernstig verstandelijke beperking wonen vaak in een instelling. 
• Daar zijn verschillende behandelaren voorhanden, zoals een psycholoog, orthopedagoog, arts, fysiotherapeut, speltherapeut, ergotherapeut en logopedist.

Behandeling 2

• Met bepaalde begeleiding en/of medicatie kunnen symptomen zoals agressie, impulsiviteit en hinderlijke bewegingen worden behandeld.

• Gedragstherapie kan ook van nut zijn om eventueel zelf verwondend gedrag te verminderen.

Opdracht 3 Ernstig meervoudige beperking

• Je onderzoekt wat een ernstig meervoudige beperking inhoudt. 
• Je maakt een mindmap van alle onderdelen die bij een ernstig meervoudige beperking kunnen horen. 
• Voordat je dit doet beantwoord je eerst een aantal vragen.

• Voor een beeld over EMB bekijk je het filmpje Stichting Omega.
  
• De opdracht staat op Teams.

Behandeling 3

• Daarnaast wordt ook gezinstherapie geboden. 
• Zo kunnen gezinsleden leren omgaan met de speciale behoeften van het verstandelijk beperkte kind. 
• Gezinsleden kunnen ook baat hebben bij contact- of praatgroepen.
• Lotgenotencontact is erg belangrijk omdat ouders zich in elkaars problematiek en zorgen herkennen. 
• Contact met elkaar en praten over kan erg helend werken.

Opdracht 4 Ernstig verstandelijke beperking   

• Bekijk de filmpjes vooraf. 
• Maak daarna de opdracht.
  

• De opdracht staat op Teams.

Leerdoelen behaald?

•  De student is op de hoogte van ernstige verstandelijke beperkingen; 
  
•  De student heeft kennis van moeilijk verstaanbaar bij EMB-cliënten; 
•  De student kent de oorzaken van EMB en syndromen die EMB veroorzaken.