6.3 - de uitgaven van de overheid

• Economie
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 3

Economie

Leerdoelen: 

1. Je weet wat een begrotingstekort is
2. Je weet wat een staatsschuld is
3. Je weet welke uitgaven gemeenten hebben
   

Begrotingstekort

De overheid krijgt veel geld binnen door bijvoorbeeld de belastingen. Ook moeten ze veel kosten betalen, zoals de loonkosten binnen de politie, het onderwijs en de zorg. Net als iedereen hoopt de overheid dat ze aan het einde van het jaar meer geld verdiend hebben, dan dat ze hebben uitggeven.

Ze proberen dus vooraf in de rijksbegroting te schatten wat ze gaan verdienen en wat ze gaan uitgeven. Als de overheid verwacht meer geld uit te geven dan dat ze verdienen, dan noemen we dat een begrotingstekort.

Het verschil tussen de verwachte inkomsten en uitgaven noemen we het begrotingssaldo.

1. Bekijk het begrotingssaldo aan de rechterzijde.

Bereken met hoeveel euro het tekort in 2016 is afgenomen ten opzichte
van 2010.

2. Bekijk het begrotingssaldo aan de rechterzijde.

Bereken met hoeveel procent het tekort is afgenomen tussen 2010 en 2016.

3. Bekijk het begrotingssaldo aan de rechterzijde.

Tel alle begrotingstekorten van de jaren 2010 tot en met 2016 bij elkaar op.
Hoeveel is het totale tekort over die jaren?

Staatsschuld

Als de overheid meer geld uitgeeft dan dat ze verdienen, maken ze schulden. Ook landen kunnen dus schulden opbouwen. We noemen dit dan een staatsschuld. Ook onze overheid betaalt rente over het geld dat ze lenen.

4. Bekijk de afbeelding aan de rechterzijde.

Hoe hoog was de staatsschuld volgens de afbeelding?

5. Bekijk de afbeelding aan de rechterzijde.

Hoeveel rente moest de overheid in 2016 over de staatsschuld betalen?

6. Bekijk de afbeelding aan de rechterzijde.

Bereken hoeveel de rente is in procenten van de totale staatsschuld.

7. Bekijk de afbeelding aan de rechterzijde.

Nederland had op dat moment 16.950.000 inwoners. Reken uit hoe groot
de staatsschuld per inwoner toen was.

8. Bekijk de afbeelding aan de rechterzijde. Welk antwoord is juist?

De rente die de overheid over de staatsschuld betaalt is .. ? .. dan wat de overheid uitgeeft aan voortgezet onderwijs.

1. meer
2. minder

9. Bekijk de afbeelding aan de rechterzijde. Welk antwoord is juist?

Als de staatsschuld de komende jaren afneemt, zal de overheid .. ? .. rente over de staatsschuld moeten betalen.

1. meer
2. minder

10. Bekijk de afbeelding aan de rechterzijde.

Je ziet hoe de Nederlandse staatsschuld de afgelopen jaren is toegenomen.
Reken uit met hoeveel euro de staatsschuld is toegenomen tussen 2010
en 2016.

11. Bekijk de afbeelding aan de rechterzijde.

Bereken ook met hoeveel procent de staatsschuld is toegenomen tussen
2010 en 2016.

Gemeentelijke uitgaven

Niet alleen onze landelijke overheid maakt een begroting, maar ook jouw gemeente. De gemeente maakt elk jaar een overzicht van de inkomsten en uitgaven die zij verwachten. 

De gemeente geeft bijvoorbeeld geld uit aan wegen, plantsoenen, subsidies voor (sport)verenigingen, sportparken etc.

12. Bekijk de afbeelding aan de rechterzijde.

Waar geeft de gemeente Hollands Kroon het meeste geld aan uit?

12. Bekijk de afbeelding aan de rechterzijde. Je ziet er allemaal
uitgavenposten staan, zoals algemeen bestuur, openbare veiligheid etc.

Welke uitgavenpost hoort er bij de onderhoud van wegen en bruggen?

13. Bekijk de afbeelding aan de rechterzijde. Je ziet er allemaal
uitgavenposten staan, zoals algemeen bestuur, openbare veiligheid etc.

Welke uitgavenpost hoort er bij de jeugdzorg?

14. Bekijk de afbeelding aan de rechterzijde. Je ziet er allemaal
uitgavenposten staan, zoals algemeen bestuur, openbare veiligheid etc.

Welke uitgavenpost hoort er bij de aanleg van een park met bankjes?

15. Bekijk de afbeelding aan de rechterzijde.

Hoeveel procent van de totale uitgaven besteedt Hollands Kroon aan
openbare veiligheid?

16. Noem een voorbeeld van een uitgave die onder openbare veiligheid valt.

Oefenen

Maak opdracht 23 tot en met 28 van bladzijde 180.

Klaar en wil je de opdracht nakijken? Klik op het oogje.