Blue ID (VO 4-6)
1 / 18
Introduction
Deze IDFA filmles over gender, cultuur en discriminatie is geschikt voor leerjaar 4-6 van het voortgezet onderwijs. Aan de hand van vragen en stellingen ga je met je leerlingen in gesprek over de documentaire ‘Blue ID’. Slide 2 t/m 6 dienen behandeld te worden voorafgaand aan het kijken van de film, de rest van de slides richten zich op reflectie en verwerking achteraf.
Instructions
Het is belangrijk om je bewust te zijn met welke houding je dit thema bespreekbaar maakt in de klas. Kun je het open en ontspannen maar daarbij toch bewust en met zorgvuldigheid over dit onderwerp hebben? Is je aandacht bij de leerlingen die mogelijk geraakt worden door dit thema, of is je aandacht in eerste instantie nog bij jezelf? Welke gedachten en gevoelens heb je zelf bij dit onderwerp en hoe beïnvloeden die mogelijk jouw houding in het gesprek? Neem de les vooraf goed door en kijk vooral welke slides je wilt behandelen en welke niet. Bedenk voor jezelf met welke intentie je deze les geeft.
Open de les met het creëren van een veilige plek. Het creëren van een veilige plek zit al in kleine gebaren. Denk bijvoorbeeld aan de opstelling van tafels en stoelen, ruimte geven aan eventuele spanning, de tijd nemen, oogcontact maken met iedere leerling.
Items in this lesson
Slide 1 - Slide
Welkom! Deze les is onderdeel van het IDFA scholierenprogramma.
Slide 2 - Slide
Gespreksregels voor in de klas
- Laat elkaar uitpraten en wacht op je beurt.
- Kijk elkaar aan tijdens het praten.
- Denk na over wat je hoort voordat je iets terugzegt.
- Zorg dat het voor iedereen prettig is om mee te praten.
- Wissel verhalen en ervaringen uit. Meningen zijn niet altijd nodig.
- Wat we hier horen, gebruiken we niet in andere situaties.
- Kies wat je wel en niet vertelt. Niet alles is voor alle oren bedoeld. Je mag je gevoelens en gedachten voor jezelf houden als je je niet comfortabel voelt in de groep.
Slide 3 - Slide
Voorafgaand aan het kijken
- Wat is een documentaire? Omschrijf het in je eigen woorden, of zoek een definitie op internet. Wat is volgens jou een belangrijk verschil tussen documentaires en fictiefilms?
Documentaire is een filmgenre waarin echte mensen en echte gebeurtenissen worden laten zien. Fictiefilms (speelfilms) kunnen ook over echte gebeurtenissen gaan, maar hierin wordt het verhaal gespeeld door acteurs – het is niet hun echte leven. - Heb je wel eens een documentaire gezien? Zo ja, waar ging deze over en wat vond je ervan? Zo nee, waarover zou je graag een documentaire zien en waarom?
Eigen antwoorden - Welk genre films kijk je het liefst? Waarom spreekt dit genre jou aan?
Eigen antwoorden - Hoe vaak kijk jij films? En bekijk je ze het liefst in de bioscoop, op televisie, of op je laptop, tablet of mobiele telefoon? Waarom?
Eigen antwoorden
Slide 4 - Slide
Voorafgaand aan het kijken
- Synopsis: Op 4 oktober 2012 krijgt de Turkse Rüzgar Erkoçlar zijn eerste testosteroninjectie. Had hij toen kunnen vermoeden hoe loodzwaar het traject van geslachtsbevestiging zou zijn? Dat er vijandige tirades op social media zouden circuleren? Misschien wel, want dat er transfobie heerst in Turkije blijkt duidelijk uit deze film. Voor Rüzgar is de kroon op zijn transitie het inruilen van zijn roze identiteitskaart voor een blauwe.
- Regisseurs Burcu Melekoğlu en Vuslat Karan: “Met documentaires kun je inzicht krijgen in andere landen, culturen, gemeenschappen en achter gesloten deuren. Zo krijgen we meer begrip voor de beweegredenen van andere mensen. Wij geloven dat we daardoor meer met elkaar kunnen meeleven en elkaar meer verbonden kunnen voelen als mensen."
- Houd deze uitspraak van de filmmakers in je achterhoofd tijdens deze les.
Lhbtiqa+
Slide 5 - Mind map
Voorkennis en associaties: lhbtiqa+
- Wat weet je al over lhbtiqa+? Welke associaties, verhalen en/of herinneringen komen in je op?
Eigen antwoorden - Spreek met de leerlingen af dat ze alles mogen en kunnen zeggen, maar dat er met respect naar elkaar wordt geluisterd.
- De afkorting lhbtiqa+ staat voor: lesbische vrouwen, homoseksuele mannen, biseksuele-, trans-, intersekse en aseksuele personen en queers. Het is belangrijk om bij het bespreken van deze thema's de juiste taal te gebruiken. Zie ook de Regenboog Taaltips voor respectvolle en inclusieve communicatie met betrekking tot gender- en seksuele diversiteit.
Respect
Slide 6 - Mind map
Voorkennis en assocaities: respect
- Wat hoort voor jou bij respect? Hoe ziet respect eruit? Hoe maak je het voelbaar voor mensen om je heen? (Waarom) is het belangrijk?
Eigen antwoorden
Slide 7 - Slide
Blue ID, Burcu Melekoglu & Vuslat Karan, Turkije, 2022
- Kijkvraag: In Blue ID zijn verschillende soorten beeldmateriaal verwerkt. Welke zie je en waarom denk je dat de filmmakers deze beelden hebben gebruikt?
Slide 8 - Slide
Vragen over de filmervaring
- Wat vond je van de film?
Eigen antwoorden - Welke emoties ervaarde je tijdens het kijken? Noem er minstens drie.
Eigen antwoorden - Welke scène maakte de meeste indruk op je?
Eigen antwoorden - Welke gedachten en/of vragen kwamen omhoog tijdens het kijken?
Eigen antwoorden
Slide 9 - Slide
Vragen over de boodschap
- Wat is volgens jou de boodschap van de film?
Eigen antwoorden - Wat heb je geleerd door deze documentaire te bekijken? Noem minimaal drie dingen.
Eigen antwoorden - Vind je het goed dat deze film gemaakt is? Waarom wel of niet?
Eigen antwoorden - Regisseurs Vuslat en Burcu: “We hopen dat mensen zich door het kijken van de film gaan realiseren hoe veel pijn mensen elkaar soms doen en hoe belangrijk het is om respectvol met en over elkaar te communiceren. Ook als we elkaar niet begrijpen.”
Vind jij dat de makers in hun missie zijn geslaagd? Waarom wel of niet?
Eigen antwoorden
Slide 10 - Slide
Terugkomen op de kijkvraag: soorten beeldmateriaal
- Als het goed is heb je tijdens het kijken extra gelet op de verschillende soorten beeldmateriaal die in de film voorkomen. Welke soorten beeldmateriaal heb je gezien?
Home video opnames, televisiefragmenten, geanimeerde tekeningen (zie slide), social media berichten, 'normale' filmopnames. - Wat is het effect van de home video opnames? Waarom zitten deze in de film?
Ze geven een intiem en eerlijk gevoel. En dat waren de situaties vaak ook; omdat de filmmakers vrienden van Rüzgar zijn, waren ze vaak bij hem thuis en mochten ze veel vastleggen. Bovendien kon Rüzgar nauwelijks over straat zonder (op zowel positieve als negatieve manier) aangesproken te worden. De filmmakers wilden niet extra aandacht op hem vestigen, daarom filmden ze vaak onopvallend met mobiele telefoons. - Wat is het effect van de televisiefragmenten? Waarom zitten deze in de film?
Ze geven een agressief en dreigend gevoel. Ze laten zien wat de sfeer was in het Turkse medialandschap en waarom Rüzgar zich zo onveilig voelde. - Wat vond je van de manier waarop de mensen op televisie over Rüzgar spraken? Licht je antwoord toe.
Eigen antwoorden - Waar ligt de grens tussen vrijheid van meningsuiting en beledigen? Bespreek in groepjes.
Eigen antwoorden
Slide 11 - Slide
Vragen over reacties op Rüzgar's transitie
- Er zit maar één fragment in de film waarin je Rüzgar ziet in een vrouwelijk lichaam, voor zijn transitie. Hoe vond je het om dat te zien? Leg ook uit waarom.
Eigen antwoorden - Regisseurs Vuslat en Burcu: “Rüzgar is na zijn transitie eindelijk de persoon die hij altijd al was, de persoon die hij altijd al had moeten zijn. We hebben het fragment van voor zijn transitie toch in de film opgenomen, om de kijkers, die Rüzgar in de film alleen kennen als transitionerende man, ook het ongemak te laten voelen van Rüzgar in zijn ‘verkeerde’ lichaam.”
- In de film zie je dat een deel van de mensen in Turkije het zo ‘zonde’ vindt dat Rüzgar transitioneert, omdat hij “zo’n mooie vrouw was”. Wat vind je van dit perspectief? Licht je antwoord toe.
Eigen antwoorden - Deze uitspraak impliceert dat het Turkse publiek het belangrijker vindt om naar een mooie vrouw te kunnen kijken dan Rüzgars identiteit, geluk en welzijn!
- Stelling: eens of oneens? ‘Als je beroemd bent, mag je niet klagen over roddels en kritiek. Het hoort er nu eenmaal bij, je moet er gewoon mee leren omgaan.’
Eigen antwoorden
Slide 12 - Slide
Vragen over coming out
- Rüzgars dokter lekte het feit dat hij in transitie was naar de pers. Wat vind je daarvan?
Eigen antwoorden - Hoe zou jij je voelen als iemand die jij vertrouwt een gevoelig geheim over je zou openbaren? Leg uit waarom.
Eigen antwoorden - Wat zijn voor Rüzgar de gevolgen geweest van deze gedwongen coming out? Noem er minstens drie.
De hele wereld ging zich bemoeien met zijn proces en identiteit. Hij kon zijn huis niet meer uit zonder door de pers gevolgd te worden. Zijn familie werd ook door de pers belaagd. Dit alles beïnvloedde zijn mentale welzijn enorm! - Stelling: eens of oneens? ‘Deze dokter zou gestraft moeten worden voor zijn daad, omdat hij Rüzgar emotionele schade heeft toegebracht in plaats van hem te helpen.’
Eigen antwoorden
Slide 13 - Slide
Vragen over coming out
- Het is vaak enorm moeilijk en ingewikkeld om uit de kast te komen en te bepalen wanneer, bij wie en op welke manier je dat wil doen.
Hoe zou Rüzgar’s transitieproces mogelijk anders kunnen zijn geweest als hij de coming out op zijn eigen manier had kunnen doen?
Er was veel minder aandacht geweest in de media, waardoor hij zich nog wel veilig genoeg had gevoeld om gedurende het transitieproces naar buiten te gaan en leuke dingen te doen met zijn vrienden. Hij had rustig kunnen nadenken over een manier waarop hij zijn verhaal zou willen vertellen, waarbij hij zich niet zou hoeven verdedigen / zou hoeven reageren op alle leugens die over hem verspreid zouden worden. Daardoor zou hij zich waarschijnlijk krachtiger en veiliger hebben gevoeld, en zou het verhaal misschien ook beter zijn overgekomen bij het publiek, omdat ze het van hem zelf zouden horen. - Denk je dat uit de kast komen wel echt nodig is? Waarom wel of niet?
Eigen antwoorden. Laat leerlingen nadenken over het concept 'uit de kast komen'. Aanknopingspunten hierbij: waarom moeten alleen mensen die tot een minderheid behoren uit de kast komen? Zou niet iedereen uit de kast moeten komen, ook als hetero of cis? Uit de kast komen dient toch ook vaak een bepaalde functie, zoals bijvoorbeeld het communiceren van de voornaamwoorden waarmee iemand graag aangesproken wil worden. - Hoe zou jij reageren als iemand om wie je geeft uit de kast zou komen als lesbisch, homoseksueel, biseksueel, transgender, intersekse, queer of aseksueel? Licht je antwoord toe.
Eigen antwoorden - Rüzgar is in Turkije het boegbeeld van transmannen geworden. Waar het voorheen moeilijk was om als transgender uit de kast te komen en uit te leggen wat dat betekent, zeggen mensen tegenwoordig ‘ik ben zoals Rüzgar’ – en dan weet iedereen wat ze bedoelen.
- Rüzgar is in dat opzicht een rolmodel of voorbeeld geworden. Waarom zijn rolmodellen en voorbeelden belangrijk?
De meeste mensen zien iemand als rolmodel wanneer er bepaalde overeenkomsten zijn. Zoals geslacht, leeftijd, etniciteit, beperking, seksuele voorkeur of levenservaringen. Wanneer je iemand ziet waarin jij jezelf herkent kan dit een motiverend effect hebben. Deze persoon kan ervoor zorgen dat je denkt: "Dat kan mij ook lukken." Rolmodellen die bepaalde groepen representeren, kunnen mensen helpen om zichzelf te accepteren of te uiten. Bovendien kunnen rolmodellen helpen bij het doorbreken van vooroordelen. Bron: NPO Kennis
Slide 14 - Slide
Faciliteiten en steun
“Jaarlijks melden zich in Nederland meer jongeren bij een transgenderpoli. Dit zegt niets over of er in Nederland meer transgender jongeren zijn, wel laat het zien dat steeds meer transgender jongeren ervoor kiezen om naar een poli te gaan.” Waarom? “Annelou de Vries, kinderpsychiater bij Amsterdam UMC, denkt dat dat onder meer komt doordat er in de media meer aandacht is voor transgender personen. En ook op social media gaat het er meer over. Daardoor weten transgender jongeren elkaar te vinden, en praten ze er met elkaar over. Alles bij elkaar heeft dat volgens Annelou gezorgd voor meer kennis, meer acceptatie en daardoor ook meer aanmeldingen bij transgenderpoli's.” Bron: NOS Stories- Naast rolmodellen inspireren en informeren mensen elkaar ook onderling. Wat is er fijn aan contact met mensen die in dezelfde situatie als jij zitten? Op welke manier kan het je helpen?
antwoord schrijven
Slide 15 - Slide
Vragen over het maakproces van de film
- De documentaire Blue ID is ontstaan doordat Rüzgar zelf merkte dat er in het Turks weinig informatie beschikbaar was over trans zijn. In zijn zoektocht naar informatie, bedacht hij dat het waardevol zou kunnen zijn voor toekomstige transmensen om te kunnen zien hoe zijn proces verliep. De filmmakers zijn vrienden van hem en de film was eigenlijk niet per sé bedoeld voor het grote publiek.
- Op welke manier zie je dit aan de film?
Je kunt zien dat de scènes niet tot in de puntjes zijn uitgedacht, maar dat ze vaak spontaan zijn ontstaan. Rüzgar praat vaak met de filmmakers die hem vastleggen, dit zijn immers zijn vrienden, en in deze persoonlijke gesprekken met elkaar vertellen ze het verhaal. Ze zijn vaak thuis en bespreken hun ervaringen. - Het was ook nooit Rüzgars intentie om een activistische rol te hebben binnen dit thema. Maar door de film heeft hij toch de kans gekregen zijn verhaal op zijn manier aan de wereld te laten zien, los van wat de sensatiezuchtige Turkse media allemaal over hem delen.
- Stelling: eens of oneens? ‘Als je trans bent, is het ook jouw verantwoordelijkheid om de grote meerderheid van de bevolking die dat niet is te informeren over dit onderwerp.’
Eigen antwoorden - Stelling: eens of oneens? ‘Iedereen moet meer kennis hebben van queer onderwerpen, ook als je er zelf niet direct mee te maken hebt.’
Eigen antwoorden
Slide 16 - Slide
Vragen over lhbtiqa+ acceptatie
- Uit onderzoek van EenVandaag lijkt dat niet alleen lhbti+ leerlingen meer aandacht willen voor lhbti+-gerelateerde thema’s in het onderwijs (87%), ook 79% van hun heteroseksuele medeleerlingen vindt dit belangrijk. Niet gek, wanneer je je realiseert dat 45% van de lhbti+ respondenten aangeeft zich op school niet veilig genoeg te voelen om open te zijn over hun seksualiteit.
- Wat vind je ervan dat leerlingen zich niet veilig voelen op school? Waarom denk je dat ze zich onveilig voelen?
Eigen antwoorden - Stelling: eens of oneens? ‘Scholen moeten meer doen om aan lhbti+ acceptatie te werken.’ Onderbouw je mening met argumenten.
Eigen antwoorden
Slide 17 - Slide
Vragen over jouw eigen bijdrage
- Stel dat een van jouw vrienden uit de kast komt en te maken krijgt met discriminatie. Zou je hem/haar/hen dan willen helpen? Waarom wel of niet?
Eigen antwoorden - Stel dat een klasgenoot met wie jij niet echt vrienden bent uit de kast komt en te maken krijgt met discriminatie. Zou je hem/haar/hen dan willen helpen? Waarom wel of niet?
Eigen antwoorden - Op welke manier kun jij zelf bijdragen aan een veiliger gevoel voor schoolgenoten die queer zijn? Je mag overleggen met een klasgenoot. Noteer minimaal drie mogelijke manieren.
Bijvoorbeeld: op Paarse Vrijdag paarse kleding dragen, een poster met een boodschap van steun maken en ophangen, je voornaamwoorden op je sociale mediaprofielen toevoegen, een event organiseren, een rolmodel uitnodigen, mensen aanspreken op negatieve uitspraken, etc.
Slide 18 - Slide
IDFA is altijd benieuwd naar de manier waarop ons lesmateriaal in de klas is behandeld. Heb je tips en/of aanvullingen voor ons of voor andere docenten? Laat het ons weten via educatie@idfa.nl. Bedankt!
Tip voor docenten: met een gratis Docschool Online lidmaatschap krijg je toegang tot meer dan honderd documentaires en bijbehorend lesmateriaal. Lees meer en meld je aan op idfa.nl/docschoolonline
