H2.3 Hormonen

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

Basisstof 2.3

Hormonen

Leerdoel

Je kunt de rol en werking van hormonen bij de voortplanting van de mens beschrijven.

Celgroei

DNA verdubbeling

Verdubbeling organellen

mitose

Ongeslachtelijke voortplanting gebeurd door?

1. mitose
2. meiose

zet in de juiste volgorde 

type celding:

mitose

meiose

Wat is geen voorbeeld
van ongeslachtelijke voortplanting bij planten?

1. Deling en stekken
2. Bollen en knollen
3. Uitlopers en wortelsstokken
4. Stuifmeelkorrels en eicellen

MITOSE

MEIOSE I 

MEIOSE II

2n --> 2n + 2n 

2n --> n + n 

n --> n + n 

Zaadblaasje / prostaat

Zaadbuisje

Bijbal

Vorming spermatogonia

Meiose I

Meiose II

differentiatie tot zaadcel

opslag zaadcel

toevoeging zaadvloeistof

Hormoonklieren

Hormoonklier

maakt hormonen.

Heeft geen afvoerbuis: geeft hormonen af aan het bloed

Geslachtshormonen

Geslachtshormonen: regelen de werking van de voortplantingsorganen + secundaire geslachtskenmerken:

• Teelballen maken mannelijke geslachtshormonen (testosteron)
• Eierstokken maken vrouwelijke geslachtshormonen (oestrogeen)

Basisstof 7. 

De hypofyse en de schildklier

De hypothalamus is een onderdeel van de hersenen.

Beinvloedt de hypofyse

De hypofyse is een hormoonklier

De hypofyse bestaat uit een voorkwab en een achterkwab.

Hypofyse

 maakt o.a.

FSH: follikelstimulerend hormoon

LH: luteïniserend hormoon

(luteus = geel)

Mannelijk hormoonstelsel

1. Hypothalamus maakt GnRH (gonadotropine releasing hormoon). 
2. Hypofyse maakt hierdoor FSH en LH.
3. FSH zorgt voor zaadcelproductie.
4. LH zorgt voor testosteronproductie.
5. Testosteron zorgt ook voor zaadcelproductie, maar remt ook LH en FSH afgifte.

Binas 89A

Menstruatiecyclus

Follikels

Follikels zijn blaasjes in de eierstokken. In deze follikels zitten eicellen. Follikels rijpen in de eierstokken, wanneer ze veel vocht opgenomen hebben barsten ze open. Dit noemen we de eisprong (ovulatie).

FSH: zorgt voor eicel rijping (in follikel)

LH: stimuleert follikelweefsel en de aanmaak  van oestrogeen en progesteron

Oestrogeen: zorgt voor een eisprong en stimuleert het baarmoederslijmvlies 

Dag 1: start menstruatie.

FSH stijgt en stimuleert de rijping van nieuwe follikels.

FSH = follikel stimulerend hormoon

Rijpende follikels geven oestrogenen af.

De productie oestrogeen bereikt een hoogtepunt. Dit stimuleert de hypofyse om  veel LH af te geven. 

-> piek in LH 

Door de piek in LH volgt de ovulatie.

Gele lichaam (overgebleven, 'lege' follikelcellen) geven progesteron af.

Oestrogenen stimuleren de groei van het baarmoederslijmvlies, progesteron zorgt voor goede doorbloeding.
 

Progesteron remt de afgifte van LH en FSH.

Gele lichaam verschrompeld en geeft geen progesteron meer af:

LH en FSH worden niet meer geremd en menstruatie komt op gang.

Regeling bij de vrouw, lees blz. 118 en leg deze afbeelding uit.

Hypofyse	Man (constant niveau)	Vrouw (niet constant niveau)
FSH	+ Vorming zaadcellen in teelbal	+ Rijping follikels + Productie oestrogeen
LH	+ productie testosteron (+ zaadcellen & + secondaire gesl. kenm.	+ Oestrogenen + Bij hoge concentratie ontstaat ovulatie

Menstruatiecyclus
Wat is waar?

1. Duurt ongeveer 22 dagen
2. Dag 14 noem je de menstruatie en is de vruchtbare periode
3. Dag 14 noem je de eisprong of ovulatie, dit is de vruchtbare periode
4. Menstruatie is de laatste deel van de cyclus

Feit

Fictie

Meisjes worden geboren met al hun eicellen

Alle gezonde vrouwen hebben een menstruatiecyclus

Menstruatiebloed bevat een eicel 

Duur van menstruatiecyclus wisselt per persoon

Gemiddelde leeftijd voor 1e menstruatie is 11 jaar.

Zet de namen van de processen van de menstruatiecyclus op de juiste plek

Menstruatie

Follikelrijping

Ovulatie

baarmoederslijmvlies wordt dikker

Menstruatie

hormonale regeling van de menstruatiecyclus

hypofyse

progesteron

LH

GnRH

rijpende follikel

gele lichaam

oestrogeen

ovulatie

FSH

baarmoederslijmvlies

hypothalamus

Huiswerk

Opdracht 26, 27, 30 en 33