This lesson contains 20 slides, with interactive quizzes and text slides.
Lesson duration is: 45 min
Items in this lesson
Thema 5 Erfelijkheid en evolutie
Basisstof 3: variatie in genotypen
Slide 1 - Slide
Herhaling!
Slide 2 - Slide
Dochtercel
Celdeling
DNA
Chromosomen
Lichaamscellen
Lange dunne draden in de celkern
Cellen waaruit je lichaam is opgebouwd
Stof die informatie bevat voor erfelijke eigenschappen
Vorming van nieuwe cellen
Cel die ontstaat uit een moedercel tijdens celdeling
Slide 3 - Drag question
Wat is een gen?
A
Informatie voor de erfelijke eigenschappen van een organisme
B
Stukjes DNA die samen de informatie bevatten voor een erfelijke eigenschap.
C
Een gen heeft alle erfelijke informatie van je hele lichaam
D
Zorgt ervoor dat de moedercel een dochtercel maakt
Slide 4 - Quiz
Hoeveel chromosomen heeft een menselijke lichaamscel?
A
46
B
23
C
64
D
32
Slide 5 - Quiz
Hoeveel chromosomenparen heeft een menselijke lichaamscel?
Slide 6 - Open question
Hoeveel chromosomen heeft een menselijke geslachtscel?
Slide 7 - Open question
Leerdoelen:
5 Je kunt omschrijven hoe door geslachtelijke voortplanting variatie in genotypen ontstaat.
6 Je kunt omschrijven wat een mutatie is.
Slide 8 - Slide
Eigenschappen
Je vader heeft andere eigenschappen dan je moeder. Bij bevruchting krijg je van elke ouder één chromosoom per paar. Daardoor kan een chromosomenpaar chromosomen met verschillende informatie bevatten.
Slide 9 - Slide
Genenpaar
De twee chromosomen van van een paar bestaan uit dezelfde genen. Zie het plaatje, de streepjes hebben dezelfde breedte.
De informatie van twee genen kan verschillend zijn. Zie het plaatje, de kleuren kan gelijk zijn of verschillend.
Slide 10 - Slide
Genenpaar
Soms hebben beide chromosomen van een paar het gen voor stijl haar. Bij anderen hebben beide chromosomen het gen voor krullend haar.
Bij weer anderen heeft het ene chromosoom het gen voor krullend haar en het andere chromosoom het gen voor stijl haar.
Slide 11 - Slide
Variatie
Welk gen van een paar terecht komt in een geslachtscel, hangt af van toeval. Een nakomeling heeft dus een andere combinatie genen van genen dan de ouders. Het genotype is dus anders dan die van de ouders.
Bij geslachtelijke voortplanting ontstaat bij nakomelingen een variatie in genotypen.
Daardoor wordt dus ook het fenotype anders.
Slide 12 - Slide
Wat is variatie in genotypen
A
Een nakomeling heeft hetzelfde genotype als de ouders
B
Een nakomeling heeft hetzelfde genotype maar een ander fenotype
C
Een nakomeling heeft en ander genotype dan de ouders
Slide 13 - Quiz
Mutatie
Bij bijvoorbeeld de deling van de cellen kan DNA in een chromosoom ook beschadigd worden. De informatie voor een erfelijke eigenschap verandert dan. Dit noemen we een mutatie. Hierbij zijn een of meer genen gemuteerd (veranderd)
Slide 14 - Slide
Mutatie
Een organisme waarbij een mutatie tot uiting komt (zichtbaar wordt), noem je een mutant. Een voorbeeld hiervan is een albino. Bij een albino is het lichaam niet in staat om pigment te vormen. Daardoor zijn de haren en de huid erg bleek.
Slide 15 - Slide
Mutatie
Gemuteerd
Mutant
Albino
Plotselinge verandering van het genotype door een beschadiging in het chromosoom
Een of meer genen zijn veranderd
Organisme waarbij een mutatie zichtbaar is in het fenotype
Mutant waarbij het lichaam niet in staat is pigment te vormen
Slide 16 - Drag question
Mutagene invloeden
Door radioactieve straling, uv-straling en röntgenstraling of door chemische stoffen kunnen in je lichaam mutaties ontstaan.
Stralingen en chemische stoffen zijn voorbeelden van mutagene invloeden. Mutageen = het kan een mutatie veroorzaken.
Slide 17 - Slide
Gezwel of tumor
Soms vinden mutaties plaats in genen die de celdeling regelen. Hierdoor kan een cel zich ongeremd gaan delen. Er ontstaat dan een gezwel of tumor.
Als de cel van een tumor zich snel deelt en de tumor hard groeit heet dit kanker.
Slide 18 - Slide
Gezwel of tumor
Cellen van de tumor kunnen terecht komen in het bloed. Deze komen door het bloed in andere lichaamsdelen terecht. Op de nieuwe plek ontstaan dan weer nieuwe tumoren. Dit heet uitzaaiing.
Mutagene invloeden kunnen ook kankerverwekkend zijn.
Slide 19 - Slide
Tumor
Kanker
Uitzaaiing
Gezwel waarin cellen zich ongeremd delen
Cellen delen zich snel, zodat een tumor hard groeit
Cellen van de tumor komen in het bloed terecht en vormen in andere organen nieuwe tumoren