Herhaling H1

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

 Nederland in 1848

Tijdvak van Burgers en Stoommachines

• Je kunt enkele belangrijke kenmerken noemen van het Koninkrijk der Nederlanden tussen 1815 en 1848.
• Je kunt uitleggen welke idealen de liberalen hadden op politiek en economisch gebied.
• Je kunt uitleggen waarom er in 1848 een nieuwe grondwet kwam.

Leerdoelen

Nederland 1815 - politiek

• 1813: Napoleon verslagen

• NL + BE + LUX samengevoegd als sterk front tegen Frankrijk (tot 1830)
  
• Nederland wordt een constitutionele monarchie (vwo)
• Koning Willem I heerst alleen
• Parlement (eerste + tweede kamer) is niet democratisch
  

Koning Willem I verbeterde de infrastructuur in zijn koninkrijk. Zo liet hij de Zuid-Willemsvaart van Den Bosch naar Maastricht aanleggen. Dit vergemakkelijkte de handel tussen het noorden en het zuiden van het land. Het kanaal ging in 1826 open. Deze afbeelding van de Zuid-Willemsvaart in Den Bosch is gemaakt rond 1860.

Liberalen

• Liberalen: aanhangers van het liberalisme. Rijke burgers.
• Willem I besloot bijna alles alleen. Liberalen willen meer inspraak
  
• Zijn voor economische vrijheid: 'handel en economie groeien alleen zonder politieke bemoeienis'
  

De Grondwet van 1848

• 1840: Willem I overlijdt --> Willem II volgt hem op
• 1848: in heel Europa breken rellen uit
  
• Willem II  bang voor rellen in NL --> vraagt Thorbecke nieuwe grondwet te schrijven
  

De Grondwet van 1848

• Parlement is de baas, niet de koning
• Parlement kiest en ontslaat ministers
  
• Rijke mannen kiezen vertegenwoordigers = censuskiesrecht (vwo)
• Nederland wordt parlementaire democratie
  

Socialisme (1)

• In Nederland hebben alleen rijke mensen kiesrecht, zij stemmen op de liberalen
• De liberale overheid deed niets om het leven van arbeiders te verbeteren

Socialisme (2)

• Rond 1850 ontstaat het socialisme:  vóór de arbeiders
  
• Karl Marx was de bedenker: hij voorspelde een  revolutie van de arbeiders tegen de fabriekseigenaren 
• Privébezit zou volgens Marx worden afgeschaft          einde klassenmaatschappij

klik voor Marx

Socialisme (3)

• Sommige socialisten geloven niet in Marx' revolutie
• Zij zijn sociaaldemocraten
• Willen het leven van arbeiders vreedzaam verbeteren
• Bijvoorbeeld: d.m.v. vakbonden en sociale wetten

Sociale wetten (1)

• Sociale kwestie  (=  de armoede van de arbeidersklasse) wordt steeds groter
• Zowel socialisten als liberalen zijn bezorgd
•          er komen sociale wetten

Sociale wetten (2)

• 1874: eerste sociale wet. 'Het Kinderwetje van Van Houten' 
• Kinderen <12 mogen niet meer in fabrieken werken
• ± 1900: woningwetten en leerplicht
• Betere medicijnen en riolering  zorgen voor minder ziektes

klik voor prent

Sociale wetten (3)

• 1894: Sociaaldemocraten richten een politieke partij op: de SDAP (Sociaaldemocratische Arbeiders Partij)
• Belangrijkste doel: kiesrecht voor alle mannen
• 1917: Algemeen mannenkiesrecht
• 1919: Algemeen kiesrecht

klik voor poster SDAP