Centrale zenuwstelsel + parkinson

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Centrale

zenuwstelsel

+

ziekte van Parkinson

Wat ik vandaag graag zou willen leren of bespreken over de hersenen en het ruggenmerg is....

Centrale en perifere zenuwstelsel

Het centrale zenuwstelsel bestaat uit de hersen en het ruggenmerg. Hier worden prikkels vanuit de zintuigen verwerkt, wordt betekenis gegeven, worden besluiten genomen en worden spieren en klieren aangestuurd. 

De zenuwen die informatie naar het centrale zenuwstelsel brengen of opdrachten versturen naar spieren of klieren vormen het perifere zenuwstelsel. 

Werking zenuwstelsel

1. Zintuigen vangen de prikkels op
2. Zintuigcellen zetten deze om in impulsen
3. Deze impulsen gaan via de sensorische zenuwen naar het ruggenmerg.
4. Vanuit het ruggenmerg gaan de impulsen naar de hersenen
5. De hersenen verwerken de impulsen en bepalen hoe erop te reageren.
6. Indien een reactie gewenst is, sturen de hersenen impulsen via de motorische zenuwen naar de spieren en klieren
   
7. De spieren en klieren zorgen voor bepaalde reactie 

Grote hersenen

• Bestaat uit 2 helften = hemisferen

           - rechter hersenhelft communiceert met linker lichaamshelft.

           - linker hersenhelft communiceert met rechter lichaamshelft.

• Twee hersenhelften zijn door hersenbalk verbonden
• Buitenkant is grijze stof (hersenschors)
• Binnenkant is witte stof 
• Elke hersenhelft heeft 4 kwabben

Functies grote
hersensen

Bij welke hersenfuncties zijn de gebieden van Broca en Wernicke betrokken?

1. Geheugen
2. Reuk
3. Spraak
4. Zicht

Kleine hersenen

De kleine hersenen coördineren houding,

bewegingen en motorische vaardigheden.

Kleine hersenen vervullen daarmee een

 belangrijke functie bij o.a. het evenwicht

en soepel laten verlopen van bewegingen.

Ook kleine hersenen bestaan uit twee helften.

Tussenhersenen       

Bevat o.a.: 

- Thalamus: Schakelstation voor sensorische zenuwen. Belangrijk voor concentratie

- Hypothalamus: Regelcentrum voor lichaamstemperatuur, dorst, honger en slaap. Staat in verbinding met de hypofyse (belangrijke hormoon-

klier)

De hersenstam.......

1. controleert en reguleert het animale zenuwstelsel
2. zorgt voor demping en bescherming van de hersenen
3. zorgt voor sensorische en motorische vaardigheden
4. controleert en reguleert het autonome zenuwstelsel

Hersenstam

Functies: 

- Bewustzijnsniveau

- Vitale functies; o.a. bloeddruk en ademhaling

- Bepaalde reflexen; o.a. braakreflex, slikreflex en pupilreflex

- Doorgeven van informatie tussen ruggenmerg en andere hersenstructuren.

- Binnenkomen van informatie uit gezicht (sens. hersenzenuwen)

- Uittreden van motorische prikkels naar gezicht (mot. hersenzenuwen)

Reflexen

Reflex

- Ruggenmerg en hersenstam kunnen in sommige situaties zonder tussenkomst van de hersenen reageren op sensorische prikkels. 

- Doel is snel reageren ter bescherming / voorkomen van schade.

https://www.bioplek.org/animaties/zenuwstelsel/reflexboogx.html

Reflex

Reflexen zorgen dat we snel...

- kunnen reageren op verandering in houding.

      Bijv. in bewegende bus, lift of wanneer je aangestoten wordt.

- kunnen reageren op (dreigend) gevaar.

      Bijv. hete pan, fel licht, scherp mes, irritatie luchtwegen.

- lichaamsfuncties kunnen aanpassen aan omstandigheden.

       Bijv. bij volle darm of blaas, ruiken van eten, droge ogen.

           - 

Hersenvliezen

Rondom de hersenen en het ruggenmerg liggen drie vliezen. Tussen deze vliezen stroomt vocht 

                                                             ('liquor')

Hersenvocht (liquor)

• Wordt gemaakt in de hersenventrikels
• Stroomt tussen de hersenvliezen
• Functies:

            - Bescherming van de hersenen

            - Transport voedingsstoffen

            - Afvoer afvalstoffen

• Diagnostiek --> lumbaalpunctie 

Ziekte van Parkinson

In Nederland zo'n 30.000 mensen met Parkinson (wereldwijd ruim zeven miljoen)

Parkinson is , na de ziekte van Alzheimer, de meest voorkomende neurodegeneratieve aandoening ( = ziekte die geleidelijk zenuwweefsel aantast). 

Het aantal patiënten in Nederland is in tien jaar tijd met 30% toegenomen. 

Wat gaat er in het lichaam mis bij de ziekte van Parkinson?

1. Myelineschede rondom het axon wordt afgebroken
2. Dendrieten sterven langzaam af.
3. Een bepaalde neuro-transmitter wordt niet meer voldoende aangemaakt.
4. Synaps-spleten worden opgevuld met eiwit.

Ziekte van Parkinson

Afname van de dopamine-productie in de zwarte kern (substantia nigra) in de hersenen.

Oorzaak hiervan is nog voor groot deel 

onbekend. Invloed van schadelijke

omgevingsstoffen (zware metalen, 

pesticiden) steeds meer in de 

belangstelling

                           Bron: https://nos.nl/artikel/2490568-steeds-meer-mensen-met-parkinson-ook-twintigers-en-dertigers

Symptomen

- Tremor (ritmische trilling van m.n. de handen)

- Akinesie (bewegingsarmoede), waardoor o.a. maskergelaat

- Rigiditeit (stijfheid)

- Huidproblemen (vette huid door overactieve talgklieren of juist veel of weinig zweten)

- Obstipatie

- Speekselvloed door moelijker kunnen slikken of droge mond door medicatie

- Oogproblemen (droge ogen)

- Mictieproblemen

- Slaapstoornissen

- Cognitieve stoornissen (35-55% van de Parkinsonpatiënten krijgt dementie)

- Verlies van reuk

Symptomen

Niet iedere zorgvrager heeft dezelfde symptomen; iedere zorgvrager heeft zijn/ haar eigen parkinson. 

                                        

                                        https://www.npostart.nl/pauw/13-11-2019/BV_101394498

                                        v.a. 20.26 / 21.41 / 27.15 / 32.40

Behandeling

• Medicatie: dopamine-achtige middelen. 
• Paramedisch: fysiotherapie, logopedie
• Chirurgisch: deep-brain stimulatie

Deep brain 

stimulation

 

Diepe brein 

stimulatie

VOOR:

https://www.youtube.com/watch?v=4akRSYSfVqA

NA: 

https://www.npostart.nl/op1-28-september-2022/28-09-2022/POW_05457233

v.a. 44.50 / 49.15

Vragen/ opmerkingen

Op de volgende dia's staan nog enkele video's over de anatomie en fysiologie van het (centrale) zenuwstelsel. 

Grijze en witte stof

 Grijze stof

- Vooral aan de buitenkant van de hersenen en in de tussenhersenen en hersenstam

- Bestaat uit cellichamen van zenuwcellen 

Witte stof

- Verbindingsbanen tussen de grijze stof.

- Bevat de lange uitlopers (de axonen) van de zenuwcellen. Rondom de axonen zit witte myeline

Welke functies hebben de plekken van de cijfers? (Spraak, bewegen, voelen, zicht, plannen, begrijpen spraak )

Autonome zenuwstelsel

• Sympatisch zenuwstelsel
                 Fight-or-flight

• Paraympathisch zenuwstelsel
                 Rest-and- digest