26/11 spelling sommige of sommigen

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

§ 12 Sommige of sommigen?

pppPlanning

• Lesdoel
• Lezen
• Terugblik
  
• Instructie- zelfstandig in stilte werken 
• Verlengde instructie - in stilte werken 
• Exitticket
• Afsluiten (reflectie en feedback)

Lesdoel

Aan het einde van deze les 

- kun je benoemen wanneer zelfstandig gebruikte telwoorden en bijvoeglijke naamwoorden op een -n eindigen;

- heb je geoefend met het spellen van zelfstandig gebruikte telwoorden en bijvoeglijke naamwoorden.

Blauw = kennis = leren

Oranje =  kunnen = oefenen 

In stilte lezen uit het door jouw gekozen boek op niveau.

Voluit

In cijfers

Dertig/30

tweehonderdnegenennegentig/ 299

vierduizend/4000

Tachtig/80

Vijfentwintig/ 25

Getallen t/m twintig/20

Getallen die een exacte waarde aangeven.

Je gebruikt letters

- voor hele getallen van één tot en met twintig: zeven, negentien;

- voor de tientallen tot honderd: twintig, dertigste;

- voor de honderdtallen tot duizend: tweehonderd, achthonderdste;

- voor de duizendtallen tot twaalfduizend: zesduizend, negenduizendste;

- voor de getallen miljoen, miljard, biljoen enzovoort: vier miljoen (met spatie), drie miljardste (los!).

Je gebruikt cijfers

- voor getallen boven de twintig, behalve de tientallen en honderdtallen: 86 miljoen, de 21e (21e, 21ste) aflevering, 55 genodigden;

- voor maten, gewichten, bedragen, telefoonnummers, data, adressen, percentages, rekeningnummers, exacte tijdstippen: 70 meter, 33 °C, 6 kilo, € 9,25, 18 februari 1963, Dalemstraat 42, 8 procent, om 15.00 uur (drie uur geeft een tijdsduur aan: De sollicitanten krijgen drie uur de tijd voor de slotopdracht).

Let op

- Je schrijft breuken met een spatie (twee derde: ⅔, vijf zeven achtste: 5⅞; maar: vierenhalf), behalve in een samenstelling: vierkwartsmaat, tweederdemeerderheid.

- Cijfers hebben de voorkeur als er anders een rare mix van cijfers én letters zou ontstaan bij getallen die hetzelfde geval betreffen:

--> Van de 28 deelnemers gingen er 3 naar de finale.

- Voor grote ronde getallen in een tekst combineer je cijfers en letters: 58 duizend inwoners, 240 miljard euro, 11 duizend kilometer.

Nieuwe lesstof

Wanneer is iets zelfstandig gebruikt?

Er moet GEEN zelfstandig naamwoord zijn dat je achter de telwoorden kan plakken. 

Kan je WEL een zelfstandig naamwoord eraan plakken, dan is het bijvoeglijk gebruikt.

Velen houden van 'Wie is de mol?', maar enkelen kijken er nooit naar.

Bekijk de volgende zin:

Enkelen van die spelers behoren tot de beste van het team.

Achter 'beste' kan je nu het zelfstandig naamwoord 'spelers' plakken, daarom schrijf je 'beste' zonder -n.

Enkele en beste gaat over spelers --> Enkele van die spelers behoren tot de beste van het team.

Wanneer is iets zelfstandig gebruikt?

Bekijk de volgende zin:

Enkelen van die spelers behoren tot de beste van het team.

Achter 'beste' kan je nu het zelfstandig naamwoord 'spelers' plakken, daarom schrijf je 'beste' zonder -n.

Enkele en beste gaat over spelers 

= niet zelfstandig gebruikt

--> Enkele van die spelers behoren tot de beste van het team.

Zelfstandig gebruikte woorden

Zelfstandig gebruikte woorden krijgen een -n als ze op mensen slaan die niet in de dezelfde zin genoemd worden.

Hoeveel verslaafden kunnen ze in Rotterdam nog opvangen?

Zelfstandig gebruikte woorden krijgen geen -n als ze op mensen slaan die wel in dezelfde zin genoemd worden.

Veel supporters in Brugge kwamen met de trein en slechts enkele met de eigen auto.

Zelfstandig gebruikte woorden krijgen geen -n als ze op dieren, planten of dingen slaan.

Van alle clubs was Ajax een van de eerste.

Met -n / zonder -n

Met -n:
- als het personen aanduidt.
- als het zelfstandig gebruikt wordt

Zonder -n:
- als het geen personen aanduidt (dus dingen/dieren etc.)
- als het niet zelfstandig gebruikt wordt (dus bijvoeglijk)

Met of zonder -n?
Enkele(n) leerlingen hebben het huiswerk niet gemaakt.

1. met
2. zonder

Met of zonder -n?
Mijn oma kijkt altijd naar het nieuws voor dove(n) en slechthorende(n)

1. eerste met, tweede zonder
2. eerste zonder, tweede met
3. allebei met
4. allebei zonder

Met of zonder -n?
Van die schattige puppies wil ik er wel enkele(n) hebben.

1. met
2. zonder

Met of zonder -n?
Van die talentvolle voetballertjes zullen sommige(n) Oranje halen.

1. met
2. zonder

Werk voor deze les + huiswerk: Alvast aan het werk? 

• je begrijpt de lesstof/theorie voldoende (je kunt het groene theorieblok uit je boek gebruiken als ondersteuning) 
• je werkt in STILTE en je mag NIET PRATEN of OVERLEGGEN en geen vragen stellen
  
• je bent echt aan het werk!
  

Klaar = in STILTE lezen

Pak je VIP en noteer:

Cursus 7 Spelling, § 12 Sommige of sommigen?, opdracht 1 t/m 5

Wat niet af is = huiswerk

Stel de volgende les vragen over dingen die je niet begreep!

Zelfstandig gebruikte telwoorden een -n

Het is bij woorden als bijvoorbeeld 'sommige' en 'enkele' niet altijd meteen duidelijk of er een -n achter moet. 

Je stelt jezelf de volgende twee vragen:

1. Gaat het om personen?

2. Is het telwoord zelfstandig gebruikt?

Als het antwoord op beide vragen 'ja' is, zetten we er een -n achter

Voorbeelden

Niet zelfstandig (wel bijvoeglijk) gebruikt en betreft wel persoon:

Sommige leerlingen ken ik heel goed.

Zelfstandig gebruikt telwoord:

Sommigen ken ik heel goed.

Niet zelfstandig gebruikt en geen persoon:

Enkele van de tijgers ken ik heel goed.

Uitzondering

Telwoorden als tientallen, honderden, (tien)duizenden en miljoenen hebben ALTIJD een -n

Zelfstandig gebruikte bijvoeglijke naamwoorden

Voor zelfstandig gebruikte bijvoeglijke naamwoorden gelden dezelfde regels als bij telwoorden:

1. Is het zelfstandig gebruikt?
2. Worden er personen aangeduid?
3. Is het meervoud?

Ja? --> eindigt op -n (In Madrid kwamen ze een paar bekenden tegen)

Nee? --> eindigt het op e

Van de ..... Italiaanse gerechten lustte Darrel er slechts ......

1. tientalle/enkele
2. tientalle/enkelen
3. tientallen/enkele
4. tientallen/enkelen

.... zijn geroepen, maar .....uitverkoren, zegt de Bijbel.

1. velen/weinigen
2. vele/weinige
3. vele/weinigen
4. velen/weinige

Toen het zo sneeuwde, kwamen alleen de ... leerlingen op tijd in de les, maar ... waren echt veel te laat.

1. eerste/sommigen
2. eersten/sommige
3. eerste/sommige
4. eersten/sommige

De frikandellen waren .. te hard, maar de ... waren wel eetbaar.

1. alle/meesten
2. alle/meeste
3. allen/meeste
4. allen/meesten

Onder de .... waren artiesten, onder wie de leden van de band Kensington.

1. genodigden
2. genodige

De hengelaar nam de grote vissen mee en gooide de ... terug.

1. kleinen
2. kleine

.... haringen lust Kerwin wel, maar .... vindt hij vies.

1. zoute/zuren
2. zouten/zuren
3. zouten/zure
4. zoute/zure

Dit gebouw is slecht toegankelijk voor .....

1. gehandicapte
2. gehandicapten

Mevrouw Hooi bekeek alle boeken en zocht de .... eruit.

1. mooiste
2. mooisten

Werk voor deze les + huiswerk: 

Pak je VIP en noteer:

Cursus 7 Spelling, § 12 Sommige of sommigen?, opdracht 1 t/m 5

Klaar = in STILTE lezen

Wat niet af is = huiswerk

Lesdoel

Aan het einde van deze les 

- kun je benoemen wanneer zelfstandig gebruikte telwoorden en bijvoeglijke naamwoorden op een -n eindigen;

- heb je geoefend met het spellen van zelfstandig gebruikte telwoorden en bijvoeglijke naamwoorden.

Blauw = kennis = leren

Oranje =  kunnen = oefenen 

Met -n

Zonder -n

Bijvoeglijk gebruikte telwoorden.

Telwoorden met betr. op zaken/dieren.

Zelfstandig gebruikte telwoorden met betr. op personen.

Zelfstandig gebruikte bijvoeglijke naamwoor- den.

Ik weet wanneer ik telwoorden en bijvoeglijk naamwoorden met of zonder een -n schrijf.

😒🙁😐🙂😃

Reflectie:
Wat ging bij jou goed tijdens deze les?
Wat kan nog iets beter? Hoe ga je dat verbeteren?

Feedback:
Wat vond je fijn/goed aan deze les?
Wat zou je liever anders willen zien?