Basisstof 4: Beïnvloeden van gedrag

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Thema 6: Waarneming en gedrag

Basisstof 4: Beïnvloeden van gedrag

Wat gaan we doen?

• Herhaling
• Uitleg 
• Aan het werk! 
• Afsluiting

Geluiden, geuren en kleuren kunnen prikkels zijn die bij dieren leiden tot bepaald gedrag.
Welke van deze prikkels kunnen een rol spelen bij het voortplantingsgedrag van dieren?

1. Alleen geluiden en geuren
2. Alleen geluiden en kleuren
3. Alleen geuren en kleuren
4. Zowel geluiden als geuren en kleuren

Wat is de inwendige prikkel voor baltsgedrag?

Spreeuwenjongen die pas uit het ei gekomen zijn, hebben hun ogen nog dicht. Wanneer een ouder op het nest landt, sperren ze onmiddellijk hun bek open.
Wat is de uitwendige prikkel voor dit gedrag van de spreeuwenjongen?

1. Honger
2. Het bewegen van het nest
3. Het ruiken van een worm
4. Het zien van hun ouder

In februari nemen mannetjes-aalscholvers bij het zien van vrouwtjes bepaalde houdingen aan. Hoe wordt het gedrag in de afbeelding genoemd?

Hoe wordt tabel 2 genoemd?

Leerdoelen

Aan het eind van deze les kan ik:

• Verklaren dat gedrag deels erfelijk is bepaald;
• Leerprocessen herkennen en de functie daarvan uitleggen.

Informatie stuurt gedrag

• Bij gedrag spelen erfelijke eigenschappen en aangeleerde eigenschappen een rol.
• Erfelijk gedrag vertoon je vanaf de geboorte (slikken of grijpen);
• Aangeleerd gedrag ontwikkelt later (bijvoorbeeld lopen of praten).
• Interne en externe prikkels worden hierbij gecombineerd.

Sleutel- en supranormale prikkels

• Een sleutelprikkel is een prikkel die telkens dezelfde respons oplevert.
• Een supranormale prikkel is een versterkte sleutelprikkel en levert dus een heftigere respons op.
• De respons op deze prikkels is erfelijk en voorspelbaar.

Leerprocessen

Gedrag wordt gevormd door erfelijke factoren en leerprocessen.

• Erfelijk gedrag is niet altijd adequaat;
• In een leerproces verandert het gedrag van een dier duurzaam.

Manieren van leren

• Gewenning (kans op reactie neemt af bij herhaalde prikkel)
• Inprenting (leren in een gevoelige periode)
• Imitatie (leren door nadoen)
• Conditionering (leren door beloning of straf)
  
• Trial and error (leren door te doen, proefondervindelijk)
• Inzicht (in een nieuwe situatie oude ervaringen combineren)
  

Pavlov-effect

Pavlov liet zien dat een natuurlijke prikkel (voedsel) vervangen kan worden door een kunstmatige prikkel (geluid) bij het veroorzaken van een natuurlijke respons (kwijlen).

• Dit is een geconditioneerde reflex

Aan het werk!

Wat: Basisstof 1 t/m 4 van thema 6

Hoe: Tweetallen, fluisteren of voor jezelf

Tijd: 15 minuten

Hulp: Raadpleeg je boek/buur en steek anders je vinger op

Klaar: Basisstof 5 van thema 6 lezen

Uitkomst: Basisstof 1 t/m 4 van thema 6 zijn af

1. De rode binnenkant van de bek
2. Het zien van de jongen
3. De honger van het jong
4. De aanwezigheid van een insect