Differentiëren

Agenda
- Wat is differentiëren?
- Voorwaarden voor goed differentiëren
- Leerlingen clusteren en een groepsplan maken
- Verschillende vormen van differentiëren
- Opdracht 
- Afsluiting
1 / 47
next
Slide 1: Slide
NederlandsMiddelbare schoolBasisschoolmavo, havo, vwoLeerjaar 1-4

This lesson contains 47 slides, with interactive quizzes and text slides.

Items in this lesson

Agenda
- Wat is differentiëren?
- Voorwaarden voor goed differentiëren
- Leerlingen clusteren en een groepsplan maken
- Verschillende vormen van differentiëren
- Opdracht 
- Afsluiting

Slide 1 - Slide

Zou jij in je les meer willen differentiëren? Zo ja, waarom?

Slide 2 - Open question

Waar denk je aan bij
differentiëren?

Slide 3 - Mind map

Slide 4 - Slide

Bronnen
Webinar Meike Berben
Boek: Differentiëren is te leren 

Dossier Differentiëren (Universiteit Utrecht) 

Gregory, G.H. & Kuzmich, L. (2014). Data Driven Differentiation in the Standards-Based Classroom. Corwin.
Leerstijlen van Kolb (1984)

Slide 5 - Slide

Slide 6 - Slide

Slide 7 - Slide

Differentiëren is een middel

- om alle leerlingen te betrekken bij de les

- om meer eigenaarschap bij leerlingen op te wekken

- om iedere leerling zo veel mogelijk te laten leren


Want: ieder mens is uniek!


Een definitie:

Differentiatie in het onderwijs is de manier waarop een docent bewust, positief en planmatig omgaat met de cognitieve, metacognitieve, motivationele en culturele verschillen tussen lerenden en daarop zijn of haar onderwijs afstemt (UU, 2023). (moeilijke definitie)

Slide 8 - Slide

Begrijpelijker:
 
“Differentiatie is een onderwijsbenadering waarbij leraren proactief aanpassingen doen in de inhoud van het onderwijs, de leermaterialen, de gevraagde leeractiviteiten en de producten van leerlingen om tegemoet te komen aan verschillende leerbehoeften van individuele leerlingen of van kleine groepen leerlingen, om daarmee de leermogelijkheden van alle leerlingen in de klas te vergroten”  (CA Tomlinson, onderwijskundige). 


Het leidt niet tot een betere les, het is een middel om naast activerende werkvormen in te zetten. Iets extra’s in de gereedschapskist van een docent (Berben, 2023).

Slide 9 - Slide

Slide 10 - Slide

Convergent/divergent
Convergente differentiatie: de nadruk ligt het behalen van minimumdoelen. Dus voornamelijk op het verbeteren van de prestaties van zwakkere leerlingen, zodat ook deze leerlingen de minimumdoelen kunnen behalen.

Divergente differentiatie: leraren bieden leerlingen verschillende leerinhoud aan of werken leerlingen toe naar verschillende eindproducten. De leerdoelen zijn dan niet voor alle leerlingen dezelfde.

Op allebei zullen we ingaan. 

Slide 11 - Slide

Voorwaarden om te kunnen differentiëren


  1. ken je leerlingen
  2. ken je leerstof - wat moet iedereen kennen/kunnen/weten?en op welke criteria worden lln beoordeeld?
  3. klassenmanagement in orde
  4. leerlingen kunnen zelfstandig werken

Slide 12 - Slide

Ken je leerlingen...?

Slide 13 - Slide

Niet differentiëren = automatisch middenmoot zoeken, daarmee doe je eigenlijk iedereen te kort

Slide 14 - Slide

Op basis van wat
kun je clusters maken?

Slide 15 - Mind map

Inzicht krijgen
Maak een groepsoverzicht .
Dit geeft inzicht in cijfers, didactische en pedagogische onderwijsbehoeften (Fullan, 2009):

gegevens verzamelen;
signaleren welke leerlingen extra aandacht nodig hebben;
onderwijsbehoeften benoemen en doelen stellen;
leerlingen clusteren op basis van hun onderwijsbehoeften;
een groepsplan opstellen;
het groepsplan uitvoeren.

Slide 16 - Slide

Groeperen
Uit onderzoek blijkt dat je flexibel moet groeperen. Het is niet goed als de groepen voor alle lessen vaststaan. 

Zo kan het ook veel beter voor je les werken om een zwakkere en een sterkere leerling aan elkaar te kopppelen. De zwakke leerling heeft daar veel aan, de sterke minder. 

(Berben, 2023)

Slide 17 - Slide

Hoe cluster je leerlingen? 
1. Deel in op grond van meting: 
  • Toets cijfers
  • Formatief toetsje (quizz, kahoot)
  • Vaardigheden
  • Observaties

2. Willekeurig
  • Nummers, kaartjes

3. Zelf laten kiezen

Slide 18 - Slide

Op wat voor manieren?
Er kan gedifferentieerd worden met behulp van:

– extra tijd en begeleiding
– werkvormen, met homogene of heterogene groepen
– leermiddelen, zoals de inzet van ict
– inspelen op leerstijlen van leerlingen (NRO, 2019)

Een aantal voorbeelden ->

Slide 19 - Slide

Leerstijlen van Kolb
Kolb (1984) beschrijft de volgende leerstijlen:

de doener (actief experimenteren en concreet ervaren);
de beschouwer (eerst nadenken en observeren);
de denker (werkt graag zelfstandig en goed in redeneren);
de beslisser (neemt initiatief en is probleemoplossend)

Slide 20 - Slide

Leerstijlen van Kolb
Stel dat je een opdracht geeft, kun je vier variaties op deze opdracht verzinnen die passen bij de vier leerstijlen. 

Geef de leerlingen vrije keuze en laat hen zelf differentiëren! 

Slide 21 - Slide

Lev Vygotsky (1978)
Leerpsycholoog

- Comfortzone
- Zone van naaste ontwikkeling
- Paniekzone 

Creëer heterogene subgroepen zodat je zit in zone 2 

Slide 22 - Slide

Lev Vygotsky (1978)
Scaffolding 

Steeds een trapje hoger - met ondersteuning. 
Je bouwt een steiger voor de leerling en breekt die langzaam af.
Je gaat steeds één trapje hoger dan het niveau van de leerling.

Scaffolding tools: gerichte vragen aan de leerling, antwoorden die al deels zijn ingevuld, grafische voorstellingen van de stof

Slide 23 - Slide

Voorbeeld 
De cijfers op de laatste toets laten een tweedeling zien 

70% heeft onder de 7 (Niveau 2F)
30% heeft boven de 7 (Niveau 3F)

Hoe kun je hier op inspelen? 

Slide 24 - Slide

Voorbeeld
Groep 1 werkt zelfstandig aan een tekst met opgaven op niveau 3F

Groep 2 werkt olv docent aan de tekst met extra instructie, daarna opgaven
Groep 2 krijgt een tekst van niveau 2F met opgaven

Slide 25 - Slide

Slide 26 - Slide

Slide 27 - Slide

Organiseer de differentiatie
  • Vorm
  • Opstelling
  • Materialen 
  • Instructietafel
  • Meer leuke ideeën..?

Slide 28 - Slide

Maar... dit kost tijd
Hoe kan je leerlingen clusteren dat zoveel mogelijk tegemoet gekomen wordt aan hun behoeften en het haalbaar is qua klassenmanagement? 

De gekozen clustering moet uitvoerbaar zijn. Het clusteren mag er niet toe leiden dat sommige leerlingen onvoldoende instructie ontvangen en er leertijd verloren gaat. 

Uit onderzoek blijkt:
Max 2 tot 3 groepjes!


Slide 29 - Slide

3 groepjes
- Instructie onafhankelijk
- Instructie gevoelig (basis instructie)
- Instructie afhankelijk (verlengde instructie)
 

(Je kan hierbij natuurlijk ook de groepsindeling uitleggen en de ll zelf laten kiezen. Blijft altijd reflecteren! -  Berben)


Slide 30 - Slide

Slide 31 - Slide

Slide 32 - Slide

Snelle groep eerder klaar?
Geef ze iets extra's.
Je moet het VOOR zijn dat de leerling het vervelend vindt dat hij extra werk krijgt 
- Beloning
- Klaar? Ander vak ipv extra werk
- Van te voren aankondigen dat er extra opdrachten zijn 



Slide 33 - Slide

Maak een groepsplan
  • kies een klas en een les(onderdeel)
  • deel de klas in 3 instructiegroepen
  • welke gegevens gebruik je? cijfers? 
  • maak een variërend lesplan per groep, met eigen lesdoelen en eigen aanpak
timer
10:00

Slide 34 - Slide

Tot slot...
  • Differentiëren hoeft niet de hele les door plaats te vinden
  • Evalueer of leerlingen in de juiste groep zitten / zaten
  • Om leerlingen goed zelfstandig aan het werk te krijgen, kunnen instructiefilmpjes en werkbladen je helpen (Berben, 2023)
  • Laatste tip: niet alleen differentiëren op niveau! Juist ook op leervoorkeuren en op interesses. Niet alleen op zwak/sterk. Dat geeft een hele andere dynamiek.

Slide 35 - Slide

Reflectie:
- Wat heb je geleerd?
- Wat heb je nog niet geleerd?
- Welke prangende vraag heb je nog?

Slide 36 - Open question

Slide 37 - Slide

Slide 38 - Slide

Slide 39 - Slide

Slide 40 - Slide

Slide 41 - Slide

Slide 42 - Slide

Slide 43 - Slide

Slide 44 - Slide

Slide 45 - Slide

Slide 46 - Slide

Slide 47 - Slide