Argumenteren H4: Drogredenen deel 1

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

Drogredenen

Welk argumentatieschema gebruikt Ernie?

Gebruikt hij een overtuigend argument? Waarom (niet)?

Lesdoel

In deze les gaan we kijken naar drogredenen. Dat zijn foute argumentaties óf overtredingen van een discussieregel. In beide gevallen staan ze het oplossen van een meningsverschil in de weg.

In deze les leer je ze herkennen (en stiekem leer je ze misschien ook wel zelf gebruiken).

Verkeerd gebruik argumentatieschema

• Onjuist beroep op het oorzaak-gevolgschema
• Onjuist beroep op het kenmerk- of eigenschapsschema
• Onjuist beroep op het voor- en nadelenschema
• Onjuist beroep op het voorbeeldschema
• Onjuist beroep op het vergelijkingsschema
• Onjuist beroep op het autoriteitsschema

Onjuist oorzaak-gevolgschema 1

Er zijn 3 varianten. Bij de eerste is de oorzaak niet voldoende om tot het voorspelde gevolg te leiden.

De Tweede Wereldoorlog was onvermijdelijk (gevolg en standpunt), want de overwinnaars van de Eerste Wereldoorlog hebben Duitsland in een diepe economische crisis geduwd (oorzaak en argument).

Het is niet zo dat een land dat in een ernstige economische crisis verkeert, automatisch een (wereld)oorlog begint.

Onjuist oorzaak-gevolgschema 2

In variant 2 van deze drogreden is dat het genoemde gevolg andere oorzaken kan hebben dan de oorzaak die genoemd wordt.

Het is niet zo raar dat minder havisten zich opgeven voor een hbo-opleiding; studenten moeten nu immers veel meer lenen dan voorheen.

Het is niet zeker dat dit laatste de oorzaak is. Het kan ook zo zijn dat meer mensen voor een mbo-studie kiezen of dat er minder mensen met een havodiploma van school komen.

Onjuist oorzaak-gevolgschema 3

In variant 3 wordt er een oorzaak-gevolgrelatie wordt gelegd, terwijl die relatie er niet is (er is sprake van correlatie i.p.v. causatie).

Er zijn hier geen krokodillen, want Ernie heeft een banaan in zijn oor.

Standpunt en argument kunnen allebei waar zijn, maar er is geen verband tussen beide. Hanen kraaien voordat de zon opkomt, maar zijn daar niet de oorzaak van.

Onjuist kenmerk- of eigenschap

Als aan een bepaald kenmerk veel betekenis wordt toegekend, terwijl diverse andere relevante kenmerken worden genegeerd, is er sprake van een onjuist gebruik van het kenmerk- of eigenschapsschema.

• Diederik is een hooligan (standpunt), want hij zit onder de tattoos (argument).
• De nieuwe docent komt uit Amsterdam (argument), dus het zal wel weer zo'n linkse rakker zijn (standpunt).

Onjuist voor- en nadelenschema 1

Hiervan zijn 2 varianten. De eerste is: overdrijven (hellend vlak).

We moeten geen vluchtelingen meer opnemen in Nederland. Anders hebben we zo meteen overal moskeeën en moeten onze vrouwen een hoofddoek dragen.

Vraag je af hoe reëel het voorgestelde gevolg is!

Let op bewoordingen als: voor je het weet, straks, als je niet uitkijkt,...

Onjuist voor- en nadelenschema 2

De tweede variant is: vals dilemma. Je doet dan alsof er maar twee – elkaar uitsluitende – mogelijkheden zijn, terwijl er andere opties zijn.

• Je doet het als ouder ook nooit goed. Óf je bent veel te streng en remt ze in hun ontwikkeling, óf je staat veel te veel toe en dan krijg je brutale kinderen.
  
• De linkse partijen moeten fuseren, anders komen ze nooit meer aan de macht.
  

Onjuist voorbeeldschema

Bij een overhaaste generalisatie wordt er op basis van een of enkele gevallen een conclusie getrokken voor een grote groep of zelfs voor alle gevallen. Die conclusie is op zijn minst voorbarig (anekdotisch bewijs).

Bij de NS is het een puinhoop. Laatst moest ik naar school en reed mijn trein niet.

Pas zelf goed op: het is verleidelijk om alleen maar de bevestiging te zien van wat je al dacht (confirmation bias).

Onjuist vergelijkingsschema

Bij een verkeerde vergelijking worden twee dingen met elkaar vergeleken, waarbij je je kunt afvragen of die vergelijking wel terecht is.

Als ‘het is troep’ echt een argument is om XTC te verbieden, dan moet oudekaassalade ook uit de schappen.

Mogen we uitstel voor de opdracht? De andere klas heeft het ook gekregen.

Onjuist autoriteitsschema

Zich beroepen op een autoriteit kan een standpunt ondersteunen. Soms is een autoriteit echter onbetrouwbaar:

• omdat hij belangen bij de zaak heeft, of
• omdat hij op het betreffende gebied geen autoriteit is.

Een meerderheid is ook geen autoriteit.

U2 is een goede band. Dat vindt Gert-Jan Segers ook.

Vraag

Is Peter Kavelaars een betrouwbare autoriteit?

Monique had vroeger geen huisdier thuis. Geen wonder dat ze bang voor honden is.

1. onjuist kenmerk of eigenschap
2. onjuist oorzaak-gevolg
3. verkeerde vergelijking
4. overhaaste generalisatie

Ik denk wel dat hij zijn rij-examen in één keer haalt: hij haalde zijn vwo-examen ook met gemak.

1. onjuist kenmerk of eigenschap
2. onjuist oorzaak-gevolg
3. verkeerde vergelijking
4. overhaaste generalisatie

Van welke drogreden is hier sprake?

Karel zal wel niet van voetballen houden, wan hij is overtuigd pacifist.

1. onjuist kenmerk of eigenschap
2. onjuist oorzaak-gevolg
3. verkeerde vergelijking
4. overhaaste generalisatie

Je kunt prima zonder helm wielrennen. Ik heb ook nog nooit wat gehad.

1. onjuist kenmerk of eigenschap
2. onjuist oorzaak-gevolg
3. verkeerde vergelijking
4. overhaaste generalisatie

Als je niet wordt toegelaten op de toneelschool, kun je het wel vergeten om ooit bekend te worden.

1. onjuist autoriteitsschema
2. onjuist oorzaak-gevolg
3. overdrijven van voor- of nadelen
4. vals dilemma

U kunt het best met Djoser op vakantie gaan: alleen maar boeiende bestemmingen, aangenaam reisgezelschap en altijd goed weer.

1. onjuist autoriteitsschema
2. onjuist oorzaak-gevolg
3. overdrijven van voor- of nadelen
4. vals dilemma

Het is goed dat school de bel weer heeft ingevoerd, omdat er nu veel minder leerlingen te laat in de les komen.

1. onjuist autoriteitsschema
2. onjuist oorzaak-gevolg
3. overdrijven van voor- of nadelen
4. vals dilemma