5.2 Chromosomen

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Thema 5, basisstof 2 

De eerste 3 minuten opstarten. Als de timer af gaat is het stil.

Pak je boek en schrift, zorg dat je mee kunt schrijven

Deze les:

• Opstarten
• 
  
• Uitleg basisstof 2
• Zelfstandig aan de slag
  
• Afsluiting
  

Deze les:

Leerdoel: 

• Je kunt uitleggen hoe elk van de ouders 50% van de chromosomen levert. 
• Je kunt uitleggen dat bij mensen het geslacht wordt bepaald door de geslachtschromosomen. 
• Je kunt uitleggen hoe door geslachtelijke voortplanting variatie in genotype ontstaat.   
  

Tijdpad:

- 5 minuten opstarten

- 5 minuten herhalen bs 1

- 15 minuten uitleg bs 2

Huiswerk:

- maken opdr. 1 tm 5, 8 en 10 HAVO/

  1 tm 5, 7 en 10 VWO

Voorbereiden volgende les:

- lees 5.3 Genen en allelen

- Kijk filmpje (zie magister)

Leg in eigen woorden het verschil uit tussen genotype en fenotype

Je genotype wordt bepaald door de fenotype en je omgeving (milieu).

1. Juist
2. Onjuist

Jim heeft kort haar

1. genotype
2. fenotype

aangeboren blindheid

1. genotype
2. fenotype

Waar zitten je chromosomen?

1. in je DNA
2. in de celkern
3. weet ik niet
4. in je genen

Hoeveel chromosomen heeft een menselijke lichaamscel?

Alle celkernen van lichaamscellen in jouw lichaam bevatten precies dezelfde genen.

1. Juist
2. Onjuist

Als een gen niet tot expressie komt in een bepaalde cel, dan wordt het DNA van dit gen in deze cel niet afgelezen.

1. Juist
2. Onjuist

Paren

• Menselijke lichaamscellen hebben 46 chromosomen
• Deze chromosomen vormen    23 chromosomenparen
• Beide chromosomen van een paar bevatten informatie voor dezelfde eigenschappen
• Ze kunnen wel andere informatie voor deze eigenschap bevatten

Cel en DN

Karyogram -> afbeelding van alle chromosomen van 1 mens 

Geslacht

• Het 23e paar bestaat uit je geslachtschromosomen. 
• Mannen: XY
• Vrouwen: XX

Cel en DN

Karyogram

Verschillende informatie

• Je hebt alle genen "dubbel" (dus 2x informatie voor oogkleur)
• Deze informatie kan hetzelfde of anders zijn. Variaties voor een gen noemen we allelen. 
• Je krijgt één allel van je moeder en één allel van je vader. 

Cel en DN

Meiose, reductie deling

Variatie

• Welke chromosomen en dus genen er in de geslachtscel komt is toeval. 
• Hierdoor zijn er oneindig veel mogelijke combinaties van genen in iedere geslachtscel. 
• Veel variaties tussen individuen bij geslachtelijke voortplanting
• Jouw genotype is uniek!

Cel en DN

Hoeveel chromosomen heeft een menselijke geslachtscel (zaadcel/eicel)?

De zaadcel van een mens bevat 46 chromosomen.

1. Juist
2. Onjuist

Van elk chromosomenpaar is één chromosoom afkomstig van de moeder, en één van de vader.

1. Juist
2. Onjuist

Als een man zijn Y-chromosoom doorgeeft aan zijn kind, dan wordt het kind altijd een jongen.

1. Juist
2. Onjuist

Deze karyogram is
van een man.

1. Juist
2. Onjuist

wat	Aan de slag met Thema 5, Basisstof 2 maken: HAVO opdr. 1 tm 5, 8 en 11 (samenhang) VWO opdr. 1 tm 5 en 7 en 10
Hoe	lees de tekst van basisstof 2 door
Hulp	1) boek 2) klasgenoot 3) docent
Tijd	-
Klaar	Als je klaar bent met de opdrachten maak je - een mindamp van deze basisstof - de test jezelf van deze basisstof. Lees basisstof 5.3 en kijk alvast het filmpje voor de volgende les.