5 Grieks Kroisos en Solon 5-03 Tekst IV

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo lwoo
• Leerjaar 1

Kroisos en Solon

Wat gaan we doen vandaag? 

Je bent voorbereid voor de GPW

Zelfstandig vertalen 

Nakijken tekst IV deel I 

Zelfstandig vertalen 

Nakijken tekst IV deel II 

Σόλων μὲν δὴ εὐδαιμονίης δευτερεῖα ἔνεμε τούτοισι, Κροῖσος δὲ σπερχθεὶς εἶπε.

Σόλων μὲν δὴ εὐδαιμονίης δευτερεῖα ἔνεμε τούτοισι, Κροῖσος δὲ σπερχθεὶς εἶπε.

Σόλων μὲν δὴ εὐδαιμονίης δευτερεῖα ἔνεμε τούτοισι

= Solon kende dus de tweede (prijs) in geluk toe aan deze (2)

Κροῖσος δὲ εἶπε = maar Kroisos zei (1) 

σπερχθεὶς = boos geworden / nadat hij boos was geworden (1) 

"ὦ ξεῖνε Ἀθηναῖε, ἡ δ᾽ ἡμετέρη εὐδαιμονίη οὕτω τοι ἀπέρριπται ἐς τὸ μηδὲν ὥστε οὐδὲ ἰδιωτέων ἀνδρῶν ἀξίους ἡμέας ἐποίησας;"

"ὦ ξεῖνε Ἀθηναῖε, ἡ δ᾽ ἡμετέρη εὐδαιμονίη οὕτω τοι ἀπέρριπται ἐς τὸ μηδὲν ὥστε οὐδὲ ἰδιωτέων ἀνδρῶν ἀξίους ἡμέας ἐποίησας;"

"ὦ ξεῖνε Ἀθηναῖε, ἡ δ᾽ ἡμετέρη εὐδαιμονίη οὕτω τοι ἀπέρριπται = Atheense vreemdeling, is ons geluk dan zozeer door jou als volkomen waardeloos terzijde geschoven (1) 

ὥστε οὐδὲ ἰδιωτέων ἀνδρῶν ἀξίους ἡμέας ἐποίησας;"

= dat jij ons zelfs niet met gewone burgers op één lijn hebt gesteld. (2)

Ὁ δὲ εἶπε "Ὦ Κροῖσε, ἐπιστάμενόν με τὸ θεῖον πᾶν ἐὸν φθονερόν τε καὶ ταραχῶδες ἐπειρωτᾷς ἀνθρωπηίων πρηγμάτων πέρι. 

Ὁ δὲ εἶπε "Ὦ Κροῖσε, ἐπιστάμενόν με τὸ θεῖον πᾶν ἐὸν φθονερόν τε καὶ ταραχῶδες ἐπειρωτᾷς ἀνθρωπηίων πρηγμάτων πέρι. 

Ὁ δὲ εἶπε = de ander zei/sprak (1) 

ἐπιστάμενόν με  = terwijl ik weet (1) 

τὸ θεῖον πᾶν ἐὸν φθονερόν τε καὶ ταραχῶδες = dat het goddelijke geheel en al afgunstig en verwarring stichtend is (2) 

ἐπειρωτᾷς ἀνθρωπηίων πρηγμάτων πέρι. = vroeg jij mij over menselijke aangelegenheden. (1) 

ἐν γὰρ τῷ μακρῷ χρόνῳ πολλὰ μὲν ἐστὶ ἰδεῖν τὰ μή τις ἐθέλει, πολλὰ δὲ καὶ παθεῖν. ἐς γὰρ ἑβδομήκοντα

ἔτεα οὖρον τῆς ζόης ἀνθρώπῳ προτίθημι.

ἐν γὰρ τῷ μακρῷ χρόνῳ πολλὰ μὲν ἐστὶ ἰδεῖν τὰ μή τις ἐθέλει, πολλὰ δὲ καὶ παθεῖν. 

ἐν γὰρ τῷ μακρῷ χρόνῳ πολλὰ μὲν ἐστὶ ἰδεῖν= want in de lange/vele tijd is het mogelijk veel te zien (1)

τὰ μή τις ἐθέλει = dat iemand / met niet wilt zien (1) 

πολλὰ δὲ καὶ παθεῖν = en ook veel te ondergaan (1) 

ἐς γὰρ ἑβδομήκοντα ἔτεα οὖρον τῆς ζόης ἀνθρώπῳ προτίθημι.

= want ik stel op zeventig jaar de grens van het leven voor een mens (2) 

οὕτω ὦν Κροῖσε πᾶν ἐστὶ ἄνθρωπος συμφορή. 

= Zo is dus Kroisos geheel en al een speelbal van het lot (1) 

ἐμοὶ δὲ σὺ καὶ πλουτέειν μέγα φαίνεαι καὶ βασιλεὺς πολλῶν εἶναι ἀνθρώπων· 

= Jij schijnt mij zeer rijk te zijn en koning van vele mensen. (2)

ἐκεῖνο δὲ τὸ εἴρεό με, οὔκω σε ἐγὼ λέγω, πρὶν τελευτήσαντα καλῶς τὸν αἰῶνα πύθωμαι. 

οὐ γάρ τι ὁ μέγα πλούσιος μᾶλλον τοῦ ἐπ᾽ ἡμέρην ἔχοντος ὀλβιώτερος ἐστί, εἰ μή οἱ τύχη ἐπίσποιτο πάντα καλὰ ἔχοντα εὖ τελευτῆσαὶ τὸν βίον. 

οὐ γάρ τι ὁ μέγα

πλούσιος μᾶλλον τοῦ ἐπ᾽ ἡμέρην ἔχοντος ὀλβιώτερος ἐστί, εἰ μή οἱ τύχη ἐπίσποιτο

πάντα καλὰ ἔχοντα εὖ τελευτῆσαὶ τὸν βίον. πολλοὶ μὲν γὰρ ζάπλουτοι ἀνθρώπων

ἀνόλβιοι εἰσί, πολλοὶ δὲ μετρίως ἔχοντες βίου εὐτυχέες. ὁ μὲν δὴ μέγα πλούσιος

ἀνόλβιος δὲ δυοῖσι προέχει τοῦ εὐτυχέος μοῦνον, οὗτος δὲ τοῦ πλουσίου καὶ

60. ἀνόλβου πολλοῖσι·

οὕτω ὦν Κροῖσε πᾶν ἐστὶ ἄνθρωπος συμφορή. ἐμοὶ δὲ σὺ καὶ πλουτέειν μέγα φαίνεαι καὶ βασιλεὺς πολλῶν εἶναι ἀνθρώπων· ἐκεῖνο δὲ τὸ εἴρεό με, οὔκω σε

55. ἐγὼ λέγω, πρὶν τελευτήσαντα καλῶς τὸν αἰῶνα πύθωμαι. οὐ γάρ τι ὁ μέγα

πλούσιος μᾶλλον τοῦ ἐπ᾽ ἡμέρην ἔχοντος ὀλβιώτερος ἐστί, εἰ μή οἱ τύχη ἐπίσποιτο

πάντα καλὰ ἔχοντα εὖ τελευτῆσαὶ τὸν βίον. πολλοὶ μὲν γὰρ ζάπλουτοι ἀνθρώπων

ἀνόλβιοι εἰσί, πολλοὶ δὲ μετρίως ἔχοντες βίου εὐτυχέες. ὁ μὲν δὴ μέγα πλούσιος

ἀνόλβιος δὲ δυοῖσι προέχει τοῦ εὐτυχέος μοῦνον, οὗτος δὲ τοῦ πλουσίου καὶ

60. ἀνόλβου πολλοῖσι·

οὕτω ὦν Κροῖσε πᾶν ἐστὶ ἄνθρωπος συμφορή. ἐμοὶ δὲ σὺ καὶ πλουτέειν μέγα φαίνεαι καὶ βασιλεὺς πολλῶν εἶναι ἀνθρώπων· ἐκεῖνο δὲ τὸ εἴρεό με, οὔκω σε

55. ἐγὼ λέγω, πρὶν τελευτήσαντα καλῶς τὸν αἰῶνα πύθωμαι. οὐ γάρ τι ὁ μέγα

πλούσιος μᾶλλον τοῦ ἐπ᾽ ἡμέρην ἔχοντος ὀλβιώτερος ἐστί, εἰ μή οἱ τύχη ἐπίσποιτο

πάντα καλὰ ἔχοντα εὖ τελευτῆσαὶ τὸν βίον. πολλοὶ μὲν γὰρ ζάπλουτοι ἀνθρώπων

ἀνόλβιοι εἰσί, πολλοὶ δὲ μετρίως ἔχοντες βίου εὐτυχέες. ὁ μὲν δὴ μέγα πλούσιος

ἀνόλβιος δὲ δυοῖσι προέχει τοῦ εὐτυχέος μοῦνον, οὗτος δὲ τοῦ πλουσίου καὶ

60. ἀνόλβου πολλοῖσι·

Ὡς δὲ τὰ κατὰ τὸν Τέλλον προετρέψατο ὁ Σόλων τὸν Κροῖσον εἴπας πολλά τε καὶ ὀλβία, ἐπειρώτα τίνα δεύτερον μετ᾽ ἐκεῖνον ἴδοι, δοκέων πάγχυ δευτερεῖα γῶν οἴσεσθαι. 

    <Ὡς δὲ τὰ κατὰ τὸν Τέλλον προετρέψατο ὁ Σόλων τὸν     

       Κροῖσον 

                  εἴπας πολλά τε καὶ ὀλβία, 

ἐπειρώτα 

        τίνα δεύτερον μετ᾽ ἐκεῖνον ἴδοι, 

     

        δοκέων πάγχυ δευτερεῖα γῶν οἴσεσθαι. 

 Ὁ δ᾽ εἶπε· "Κλέοβίν τε καὶ Βίτωνα. Τούτοισι γὰρ ἐοῦσι γένος Ἀργείοισι
βίος τε ἀρκέων ὑπῆν, καὶ πρὸς τούτῳ ῥώμη σώματος τοιήδε· 

 Ὁ δ᾽ εἶπε· 

"Κλέοβίν τε καὶ Βίτωνα. 

Τούτοισι γὰρ                                 βίος τε ἀρκέων ὑπῆν,

             ἐοῦσι γένος Ἀργείοισι  

καὶ πρὸς τούτῳ ῥώμη σώματος τοιήδε· 

 ἀεθλοφόροι τε ἀμφότεροι ὁμοίως ἦσαν, καὶ δὴ καὶ λέγεται ὅδε ὁ λόγος·

 ἀεθλοφόροι τε ἀμφότεροι ὁμοίως ἦσαν, 

καὶ δὴ καὶ λέγεται ὅδε ὁ λόγος·

ἐούσης ὁρτῆς τῇ Ἥρῃ τοῖσι Ἀργείοισι ἔδεε πάντως τὴν μητέρα αὐτῶν ζεύγεϊ κομισθῆναι ἐς τὸ ἱρόν, οἱ δέ 

       ἐούσης ὁρτῆς τῇ Ἥρῃ τοῖσι Ἀργείοισι 

ἔδεε πάντως 

     τὴν μητέρα αὐτῶν ζεύγεϊ κομισθῆναι ἐς τὸ ἱρόν, 

                 A                                       I

οἱ δέ σφι βόες ἐκ τοῦ ἀγροῦ οὐ παρεγίνοντο ἐν ὥρῃ· 

οἱ δέ σφι βόες ἐκ τοῦ ἀγροῦ οὐ παρεγίνοντο ἐν ὥρῃ· 

ἐκκληιόμενοι δὲ τῇ ὥρῃ οἱ νεηνίαι
ὑποδύντες αὐτοὶ ὑπὸ τὴν ζεύγλην εἷλκον τὴν ἅμαξαν, ἐπὶ τῆς ἁμάξης δέ σφι ὠχέετο ἡ μήτηρ, σταδίους δὲ πέντε καὶ τεσσεράκοντα διακομίσαντες ἀπίκοντο ἐς τὸ ἱρόν. 

ἐκκληιόμενοι δὲ τῇ ὥρῃ 

οἱ νεηνίαι ........ εἷλκον τὴν ἅμαξαν, 

      ὑποδύντες αὐτοὶ ὑπὸ τὴν ζεύγλην

ἐπὶ τῆς ἁμάξης δέ σφι ὠχέετο ἡ μήτηρ, 

        σταδίους δὲ πέντε καὶ τεσσεράκοντα διακομίσαντες 

ἀπίκοντο ἐς τὸ ἱρόν. 

Ταῦτα δέ σφι ποιήσασι καὶ ὀφθεῖσι ὑπὸ τῆς πανηγύριος τελευτὴ τοῦ βίου ἀρίστη ἐπεγένετο, διέδεξέ τε ἐν τούτοισι ὁ θεὸς ὡς ἄμεινον εἴη ἀνθρώπῳ τεθνάναι μᾶλλον ἢ ζώειν. 

    Ταῦτα δέ σφι ποιήσασι 

    καὶ ὀφθεῖσι ὑπὸ τῆς πανηγύριος 

τελευτὴ τοῦ βίου ἀρίστη ἐπεγένετο, 

διέδεξέ τε ἐν τούτοισι ὁ θεὸς 

   <ὡς ἄμεινον εἴη ἀνθρώπῳ τεθνάναι μᾶλλον ἢ ζώειν.> 

Ἀργεῖοι μὲν γὰρ περιστάντες ἐμακάριζον τῶν νεηνιέων τὴν ῥώμην, αἱ δὲ Ἀργεῖαι τὴν μητέρα αὐτῶν, οἵων τέκνων ἐκύρησε.  

Ἀργεῖοι μὲν γὰρ ...  ἐμακάριζον τῶν νεηνιέων τὴν ῥώμην, 

         περιστάντες

αἱ δὲ Ἀργεῖαι τὴν μητέρα αὐτῶν, 

     

     <οἵων τέκνων ἐκύρησε.>  

Ἡ δὲ μήτηρ περιχαρής ἐοῦσα τῷ τε ἔργῳ καὶ τῇ φήμῃ, στᾶσα ἀντίον τοῦ
ἀγάλματος εὔχετο Κλεόβι τε καὶ Βίτωνι τοῖσι ἑωυτῆς τέκνοισι, οἵ μιν ἐτίμησαν μεγάλως, τὴν θεὸν δοῦναι τὸ ἀνθρώπῳ τυχεῖν ἄριστον ἐστί. 

    Ἡ δὲ μήτηρ περιχαρής ἐοῦσα τῷ τε ἔργῳ καὶ τῇ φήμῃ, 

    στᾶσα ἀντίον τοῦ
ἀγάλματος 

εὔχετο 

    Κλεόβι τε καὶ Βίτωνι τοῖσι ἑωυτῆς τέκνοισι, 

         <οἵ μιν ἐτίμησαν μεγάλως>, 

    τὴν θεὸν δοῦναι 

              A        I 

                                  <τὸ ἀνθρώπῳ τυχεῖν ἄριστον ἐστί.> 

Μετὰ ταύτην δὲ τὴν εὐχὴν ὡς ἔθυσάν τε καὶ εὐωχήθησαν, κατακοιμηθέντες ἐν αὐτῷ τῷ ἱρῷ οἱ νεηνίαι οὐκέτι ἀνέστησαν ἀλλ᾽ ἐν τέλεϊ τούτῳ ἔσχοντο. 

Μετὰ ταύτην δὲ τὴν εὐχὴν 

   <ὡς ἔθυσάν τε καὶ εὐωχήθησαν,> 

     κατακοιμηθέντες ἐν αὐτῷ τῷ ἱρῷ 

οἱ νεηνίαι οὐκέτι ἀνέστησαν ἀλλ᾽ ἐν τέλεϊ τούτῳ ἔσχοντο. 

 Ἀργεῖοι δὲ σφέων εἰκόνας ποιησάμενοι ἀνέθεσαν ἐς Δελφοὺς ὡς ἀριστῶν γενομένων." 

 Ἀργεῖοι δὲ ....  ἀνέθεσαν ἐς Δελφοὺς 

       σφέων εἰκόνας ποιησάμενοι

<ὡς ἀριστῶν γενομένων."> 

De op één na gelukkigste(n)

1. στᾶσα (r. 40): benoem deze werkwoordsvorm en geef het Griekse woord waarmee deze vorm congrueert. 

2. εὔχετο (r. 41): wat bad de moeder voor hun kinderen? Geef ook het Griekse tekstelement. 

3. ἔθυσάν (r. 43): benoem deze werkwoordsvorm en verklaar de modus. 

4. κατακοιμηθέντες (r. 43): benoem deze werkwoordsvorm. 

5. ἀνέστησαν (r. 44): benoem deze ww-vorm en verklaar de modus.  

6. Op welke manier wilden de Argivers Kleobis en Biton eren? Geef ook het Griekse tekstelement. 

Het perfectum

Het perfectum

kappa-perfectum: 

stam eindigt op tweeklank, of -ι, -υ,  -λ,  -ρ + κ 

voorbeeld: λυω > λελυκ

Het perfectum

kappa-perfectum: 

stam eindigt op -α -ε -ο + k > -ηκ -ωκ (verlening!) 

voorbeeld: νικα- > νενικηκ- 

Het perfectum

kappa-perfectum: 

stam eindigt op -δ -θ -ζ + κ > slotletter verdwijnt νομιζ- νενομικ- > -ηκ -ωκ  + κ 

voorbeeld: νομιζ- > νενομικ-