OB // astigmatisme // les 1 // Herhaling: het astigmatische oog en hoornvlies- en lensastigmatisme

• Optiek
• MBO
• Studiejaar 1

Wat heb je geleerd - wat ga je leren?

Je hebt geleerd waar het brandpunt ligt bij een myoop en hypermetroop. Daarbij heb je berekend welk correctieglas zo’n oog nodig heeft. In deze periode moet je deze kennis weer toepassen, namelijk bij het astigmatisch oog. Bij een astigmatisch oog komt het beeld niet samen op één punt.

In deze periode leer je wat een astigmatisch oog is en welke verschillende vormen van astigmatisme er zijn. Daarnaast leer je waar de brandlijnen liggen ten opzichte van het netvlies en hoe groot het verstrooiingsfiguur is. Tot slot leer je welke correctie een astigmatisch oog nodig heeft en wat er met de correctiesterkte gebeurt wanneer je de bril verder weg of dichter bij het oog plaatst.

Planning periode 3 - 

Lesweek 1:	Onderwerp
Week 1	Het astigmatische oog, hoornvlies- en lensastigmatisme. Graad van astigmatisme en verschillende vormen van astigmatisme. Samengesteld myoop astigmatisme en verstrooiingsfiguur.
Week 2	Enkelvoudig myoop astigmatisme en gemengd astigmatisme. Enkelvoudig hypermetroop astigmatisme en samengesteld hypermetroop astigmatisme.
Week 3	Scheef astigmatisme en het astigmatische oog en correctie.
Week 4	De sferische correctie berekenen
Week 5
Week 6
Week 7
Week 8

Huiswerk

Boek myopie en hypermetropie leren

De lessen

Dinsdag

Woensdag

Deze les: Herhaling

	Lesweek 1
Leerdoelen vorig schooljaar Astigmatisme	Aan het einde van de week kan je: - uitleggen wat een astigmatisch oog is. - het verschillen tussen hoornvlies- en lensastigmatisme uitleggen. - het begrip astigmatisme volgens de regel uitleggen. - het begrip astigmatisme tegen de regel uitleggen. - de graad van astigmatisme berekenen. - de 5 verschillende vormen van astigmatisme benoemen.
Theorieboek	Bladzijde 5 tot en met 10.
Huiswerkopdrachten	Opdrachten 1 tot en met 18

Vandaag

• Lees bladzijde 5 tot en met 10 van het theorieboek.
• Indien nog niet gemaakt: Maak opdracht 1 tot en met 18 van het werkboek. 
• 10 minuten.

1. wat is een astigmatisch oog?

Sferisch oog

Doordat het hoornvlies de meeste sterkte levert, is het belangrijk dat het hoornvlies zuiver sferisch is, wil het in alle asdoorsneden een gelijke sterkte krijgen.

Zuiver sferisch = in alle richtingen dezelfde kromtestraal.

Kromming

Het is niet het gehele oog wat de vorm heeft van een ei!

De kromming van het hoornvlies is in de horizontale richting anders gekromd dan in de verticale richting. 

Astigmatisme

Systeemmyopie en systeemhypermetropie worden veroorzaakt door afwijkende kromtestralen van het hoornvlies en/of de ooglens.

Het brekend stelsel van het menselijke oog heeft een sterkte van +60 dpt.

Hiervan wordt ongeveer +45 dpt geleverd door het sterk 

gebogen hoornvlies en ongeveer +15 dpt door de ooglens.

Astigmatisme

In de afbeelding hiernaast zie je een oog waarvan de sterkte niet in alle richtingen gelijk is. 

Hierdoor wordt het licht niet gebroken naar één punt (er ontstaat dus geen brandpunt als afbeelding), maar ontstaat een astigmatische beeldbundel.

Astigmatisme

Een torische lens zorgt ervoor dat er na de lens een astigmatische beeldbundel ontstaat, die dus geen puntvormig beeldpunt geeft.

Ditzelfde gebeurt als het hoornvlies torisch is. 

Een oog waarvan de beeldbundel astigmatisch is, noem je een astigmatisch oog. 

Hoornvlies- en lensastigmatisme

Astigmatisme wordt niet altijd door het hoornvlies veroorzaakt.

Het is ook mogelijk dat de grensvlakken van de ooglens in twee verschillende richtingen ongelijke kromtestralen hebben.

Een astigmatisch oog kan dus komen door:

• een torisch hoornvlies; hoornvliesastigmatisme of uitwendig astigmatisme.
• een torische ooglens: lensastigmatisme of inwendig astigmatisme.

Hoornvlies- en lensastigmatisme

De bijdrage die de lens levert aan de totale brekend vermogen van het oog, is kleiner dan die van het hoornvlies.

Hierdoor kan lensastigmatisme geen grote waarde aannemen.

Het hoornvliesastigmatisme kan wel grote waarde aannemen.

Astigmatisme

Astigmatisme wordt veroorzaakt door verschillende sterkte in het brekend stelsel in twee onderling loodrechte richtingen.

De asdoorsnede met de hoogste dioptriesterkte en de asdoorsnede met de laagste dioptriesterkte noem je de hoofdrichting. 

Eén hoofdrichting ligt vaak verticaal (90 graden) en dan ligt de andere hoofdrichting horizontaal (180 graden).

Astigmatisme

Hoogste sterkte in  de 90 graden (verticaal) = astigmatisme volgens de regel.

Hoogste sterkte in de 180 graden (horizontaal) = astigmatisme tegen de regel.

Ja = volgens de regel

Nee = tegen de regel

Uitwendig astigmatisme wordt veroorzaakt door:

1. Het hoornvlies
2. De ooglens
3. Het brekendstelsel
4. Geen idee

Inwendig astigmatisme wordt veroorzaakt door

1. Het brekend stelsel
2. Het hoornvlies
3. De ooglens
4. Geen idee

Astigmatisme volgens de regel.
De hoogste sterkte bevindt zich...

1. Horizontaal
2. Verticaal

Astigmatisme tegen de regel.
De hoogste sterkte bevindt zich...

1. Horizontaal
2. Verticaal

Graad van astigmatisme

De graad van astigmatisme is het verschil in dioptriesterkte tussen beide hoofdrichtingen.

Dit verschil noemen we de cilinder.

De oogfoutcilinder (graad van astigmatisme) wordt aangegeven in een plussterkte en een asrichting.

                          C + ...... as .......

Graad van astigmatisme

Voorbeeld:

De verticale sterkte = +63 dpt

De horizontale sterkte = +61,5 dpt

Astigmatisme volgens / tegen de regel?

Het verschil tussen beide hoofdrichtigen:

63 - 61,5 = 1,5 dpt

C +1,50 as 180

Oefening

Astigmatisme volgens / tegen de regel?

C + .............. as ...........

Oefening

Astigmatisme volgens / tegen de regel?

C + .............. as ...........

Oefening

Astigmatisme volgens / tegen de regel?

C + .............. as ...........

Oefening

Astigmatisme volgens / tegen de regel?

C + .............. as ...........

Verschillende vormen van astigmatisme

Er zijn verschillende vormen van astigmatisme.

Het soort astigmatisme wordt bepaald door de krommingen en daarmee de sterkte van de beide hoofdrichtingen van het brekend stelsel.

De sterkte van beide hoofdrichtingen bepaalt waar de brandlijnen komen.

Verschillende vormen van astigmatisme

Je weet dat het oog myoop en hypermetroop kan zijn.

Myoop = brandpunt voor het nevlies.

Hypermetroop = brandpunt achter het netvlies.

Bij astigmatisme heb je geen brandpunt, maar 2 brandlijnen.

De 2 brandlijnen bepalen de vorm van astigmatisme.

Verschillende vormen van astigmatisme

Samengesteld myoop astigmatisme:

Beide hoofdrichtingen zijn myoop.

Beide brandlijnen liggen voor het netvlies.

Verschillende vormen van astigmatisme

Enkelvoudig myoop astigmatisme:

Eén hoofdrichting is emmetroop, de andere hoofdrichting is myoop.

Eén brandlijn ligt op het netvlies, de andere brandlijn ligt voor het netvlies.

Verschillende vormen van astigmatisme

Gemengd astigmatisme

Eén hoofdrichting is myoop, de andere hoofdrichting is hypermetroop.

Eén brandlijn ligt voor het netvlies, de andere brandlijn ligt achter het netvlies.

Verschillende vormen van astigmatisme

Enkelvoudig hypermetroop

Eén hoofdrichting is emmetroop, de andere hoofdrichting is hypermetroop.

Eén brandlijn ligt op het netvlies, de andere brandlijn ligt achter het netvlies.

Verschillende vormen van astigmatisme

Samengesteld hypermetroop astigmatisme

Beide hoofdrichtingen zijn hypermetroop.

Beide brandlijnen liggen achter het netvlies.

Verschillende vormen van astigmatisme

De voorste brandlijn is de brandlijn die links ligt.

De achterste brandlijn is de brandlijn die rechts ligt.

Deze week

	Week 1
Leerdoelen	Aan het einde van de week kan je: - uitleggen wat samengesteld myoop astigmatisme is. - berekenen hoever de brandlijnen van het netvlies afliggen. - het begrip verstrooiingsfiguur uitleggen. - het verstrooiingsfiguur berekenen.
Theorieboek	Bladzijde 11 tot en met 16
Huiswerkopdrachten	Opdrachten 19 tot en met 25

Samengesteld myoop astigmatisme

Het brekend stelsel is zowel in de horizontale as als de verticale as te sterk is voor de lengte van het oog.

• het oog is in beide hoofdrichtingen myoop.

Samengesteld myoop astigmatisme

Beide brandlijnen komen voor het netvlies te liggen.

Beide hoofdrichtingen >60dpt (als de ooglengte juist is) = beide hoofdrichtingen myoop.

Voorbeeld

Er valt een evenwijdige bundel op het volgende oog:

L = 0 dpt

F90 = +64 dpt

F180 = +62 dpt

De optische ooglengte = 22,5 mm 

a. Hoeveel mm ligt l'90 achter het hoofdvlak (H)?

b. Hoeveel mm ligt l'180 achter het hoofdvlak?

Voorbeeld

L = 0 dpt

F90 = +64 dpt

F180 = +62 dpt

De optische ooglengte = 22,5 mm 

a.

L + F = L'

0 + 64 = 64       L' = +64

l'90 = 1 / L'90 = 1 / 64 = 0,0156 m = +15,63 mm

l'o90 = 15,63 x 1,35 = 21,09 mm  achter het hoofdvlak 

Voorbeeld

L = 0 dpt

F90 = +64 dpt

F180 = +62 dpt

De optische ooglengte = 22,5 mm 

b.

L + F = L'

0 + 62 = 62       L' = +62

l'180 = 1 / L'180 = 1 / 62 = 0,1613 m = +16,13 mm

l'o180 = 16,13 x 1,35 = 21,77 mm  achter het hoofdvlak 

Voorbeeld

L = 0 dpt

F90 = +64 dpt

F180 = +62 dpt

De optische ooglengte = 22,5 mm 

l'o90 = 15,63 x 1,35 = 21,09 mm achter het hoofdvlak 

            22,50 - 21,09 = 1,41 mm voor het netvlies

l'o180 = 16,13 x 1,35 = 21,77 mm achter het hoofdvlak 

            22,50 - 21,77 = 0,73 mm voor het netvlies

Verstrooiingsfiguur

Kijk naar de afbeelding;

Op het netvlies ontstaat geen puntvormige afbeelding.

Op het netvlies bevindt zich een verstrooiingsfiguur.

De vorm van het verstrooiingsfiguur is een elips. 

Verstrooiingsfiguur

De lange as is verticaal (90 graden), omdat de verticale brandlijn dichter bij het netvlies ligt dan de horizontale brandlijn.

Voorwerpen in de verte worden niet scherp waargenomen, maar er is wel een verschil in scherpte waarmee horizontale en verticale delen van het voorwerp worden gezien.

Grootte van het verstrooiingsfiguur

In de afbeelding zie je een astigmatische beeldbundel in het oog.

De beeldbundel in de buurt van het netvlies is moeilijk te zien. Bij figuur b zie je hiervan een gedeelte vergroot.

Je ziet dat er op het netvlies een verstrooiingsfiguur komt die de vorm heeft van een elips. 

Grootte van het verstrooiingsfiguur

De grootte van het verstrooiingsfiguur kan je uitrekenen.

Vuistregel 1:

Per dpt ametropie is het verstrooiingsfiguur 0,1 mm in doorsnede, als de pupil 5,7 mm is.

Formule:

Grootteverstrooiingsfiguur=ametropie⋅0,1

Grootte van het verstrooiingsfiguur

Voorbeeld:

90 graden (lengte) = +64 dpt

4 x 0,1 = 0,4 mm

180 graden (breedte) = +62 dpt

2 x 0,1 = 0,2 mm

Grootteverstrooiingsfiguur=ametropie⋅0,1

Grootte van het verstrooiingsfiguur

Wanneer dit oog naar het woord

A S T I G M A T I S M E

kijkt dat in de verte staat, ziet dit oog het woord als volgt:

Grootte van het verstrooiingsfiguur

Wanneer dit oog naar een assenkruis kijkt dat zich in de verte bevindt, neem het oog het voorwerp waar zoals in deze afbeelding:

Alle punten uit het assenkruis worden elipsen met de lange as verticaal.

Grootte van het verstrooiingsfiguur

De grootte van het verstrooiingsfiguur wanneer de pupildiameter niet 5,7 mm is.

Helaas heb je te maken met pupillen die steeds veranderen van diameter; hoe meer licht, hoe kleiner de pupil.

Hierdoor verandert ook het verstrooiingsfiguur.

grootteverstrooiingsfiguur=(​5,7​​pupilgrootte​​)⋅ametropie⋅0,1

Deze week

	Week 1
Leerdoelen	Aan het einde van de week kan je: - uitleggen wat samengesteld myoop astigmatisme is. - berekenen hoever de brandlijnen van het netvlies afliggen. - het begrip verstrooiingsfiguur uitleggen. - het verstrooiingsfiguur berekenen.
Theorieboek	Bladzijde 11 tot en met 16
Huiswerkopdrachten	Opdrachten 19 tot en met 25