Havo 3 - grammatica zinsdelen

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Grammatica 2.7

Havo 3

Vandaag

• Vragen via LessonUp + toelichting
• Huiswerk nakijken
• Verder met huiswerk
• Klassikaal afronden -> enkele zinnen

M'n oude telefoon kapot was.

Is dit een goede zin?

Ja

Nee

Ik ben chagrijnig omdat m'n oude telefoon kapot was. 

Wat is een samengestelde zin?

1. Een zin met 1 onderwerp
2. Een zin met 1 persoonsvorm
3. Een zin met 2 of meer persoonsvormen
4. Een zin zonder onderwerp

Wat is een enkelvoudige zin?

1. Een zin met meerdere persoonsvormen
2. Een zin met een vaste volgorde
3. Een zin met 1 persoonsvorm
4. Een zin die over enkels gaat

Soorten zinnen

Enkelvoudige zin	Samengestelde zin
één zin, één persoonsvorm	twee of meer zinnen die aan elkaar geplakt zijn
Isa heeft een nieuwe telefoon gekocht.

1. Twee hoofdzinnen (want, maar, en, of, dus)	2. Hoofdzin + bijzin (omdat, toen, sinds, dat)
Isa heeft een nieuwe telefoon gekocht en ze is een kop koffie gaan drinken.	Isa heeft een nieuwe telefoon gekocht omdat haar oude kapot was.

Samengestelde zin (hz+hz)

In een samengestelde zin staan meerdere persoonsvormen.

Een samengestelde zin bestaat uit twee (of meer) enkelvoudige zinnen die aan elkaar zijn geplakt, bijvoorbeeld twee hoofdzinnen.
(Zonder voegwoord klopt de zinsvolgorde van beide zinnen als het hoofdzinnen zijn.)

• Ik fiets graag, (maar) mijn vriend gaat altijd met de auto.
  
•  Morgen vertrekken we naar Frankrijk, (dus) we zijn nu de koffers aan het pakken.
  
•  Natuurlijk begrijp ik het probleem, (maar) waarom heb je mijn hulp niet gevraagd?

Hoofd- en bijzin

Hoofdzin	Bijzin
Persoonsvorm en onderwerp staan naast elkaar, er kunnen geen woorden tussen	Er kunnen woorden tussen het onderwerp en de persoonsvorm

hz+hz = nevenschikking

Tussen de twee hoofdzinnen in een nevenschikking staat een (nevenschikkend) voegwoord: want, maar, en, of, dus.

• Ik fiets graag, (maar) mijn vriend gaat altijd met de auto.
  
•  Morgen vertrekken we naar Frankrijk, (dus) we zijn nu de koffers aan het pakken.
  
•  Natuurlijk begrijp ik het probleem, (maar) waarom heb je mijn hulp niet gevraagd?

Havo: Maak opdracht 5, 6, 7 en 9 (van Grammatica 2.7)

vwo: hz+bz = onderschikking

Ik ga vanavond vroeg naar bed, omdat ik moe ben.

Terwijl het buiten keihard regent, zitten wij gezellig binnen.

Waar zie je het voegwoord?

• Twee volgorden mogelijk:
  1 hoofdzin + bijzin: Ik bel je, zodra ik thuis ben.
  2 bijzin + hoofdzin: Zodra ik thuis ben, bel ik je.
  
  Wat is de hoofdzin en de bijzin van de zinnen hierboven?

Voorbeeldzin - nevenschikkend

o pv	o pv
Isa heeft een nieuwe telefoon gekocht	maar hij doet het niet goed
hoofdzin	hoofdzin

Voorbeeldzin - onderschikkend

o pv	o pv
Isa heeft een nieuwe telefoon gekocht	omdat de oude kapot was
hoofdzin	bijzin

Hoe herken je een hoofdzin?

1. Je kunt een woordje tussen onderwerp en lijdend vw zetten
2. Je kunt een woordje tussen onderwerp en persoonsvorm zetten
3. Je kunt geen woordje tussen onderwerp en pv zetten.

Welke uitspraak over de bijzin is waar?

In een bijzin...

1. staan onderwerp en persoonsvorm uit elkaar, of je kunt er iets tussen zetten.
2. staan onderwerp en persoonsvorm altijd naast elkaar.
3. staat de persoonsvorm achteraan.
4. staat geen persoonsvorm.

Welke zin is samengesteld?

1. Ik wil nog blijven, maar het mag niet van mijn moeder.
2. Ik wil graag naar huis toe lopen.
3. Wij gaan op de fiets naar school of ik rij met mijn moeder mee.
4. De school heeft door corona veel lesuitval.

Welke zin is enkelvoudig?

1. Janneke speelt goed piano.
2. Het huiswerk heb ik niet gemaakt, het was te moeilijk.
3. Ik ben op de fiets, maar het regent.
4. Ik baal van school, want ik moet teveel doen.

Welke zin is een enkelvoudige zin?

1. Vanavond zal Oranje van Bosnie winnen!
2. Vanavond zal Oranje van Bosnie winnen want Nederland is veel sterker.

Welke zin is een enkelvoudige zin?

1. Als het goed is, eten we vanavond pizza.
2. We bestellen vanavond vijf grote en twee kleine pizza's.

Welke zin is een enkelvoudige zin?

1. Hopelijk blijft zij dit jaar in haar hockeyteam spelen.
2. Zij blijft in haar hockeyteam spelen, want ze kunnen haar niet missen.

Selecteer de samengestelde zin.

1. Omdat mijn schoenen te klein zijn, ga ik nieuwe kopen.
2. Loes maakt haar huiswerk.
3. Ik luister tijdens het leren graag naar muziek.

Een samengestelde zin kan bestaan uit:

1. Twee of meer hoofdzinnen.
2. Één of meer hoofdzinnen met één of meerdere bijzinnen.
3. Één hoofdzin met één of meerdere bijzinnen.
4. Alle antwoorden zijn correct

Welke zinnen zijn samengestelde zinnen?

1. Mijn buurjongen was zijn zusje weer eens vergeten
2. Banjer rent door het park en zijn baasje rent erachteraan
3. Toen het begon te waaien, deden we snel onze jas aan.
4. De dansjes van Tiktok zijn heel populair tegenwoordig.

Welke zinnen zijn samengestelde zinnen?

1. Jan Steen maakte ze en Vincent van Gogh deed het ook
2. Zelfs Rembrandt was er dol op: selfies!
3. In de tijd van de beroemde schilders heette het nog een zelfportret duurde het weken om er een te maken.

Verder met huiswerk

2.7 Grammatica zinsdelen

maken opdracht 8 en 9 

Maken test 

Geef aan als je iets nog niet begrijpt.

Klassikaal afronden

• Hierna volgen 3 zinnen/vragen.
• Beantwoord de vragen om een goed beeld te krijgen van wat je al begrijpt en wat nog niet. 

Hoofdzin(nen)/hoofdzin+bijzin?
De jongen speelt gitaar, maar hij kan het nog niet zo goed.

1. H+H
2. H+B
3. B+H
4. H+H+B

Hoofdzin(nen)/hoofdzin+bijzin?
Nadat ze hadden ingelogd, konden ze meedoen met de les.

1. H+H
2. H+B
3. B+H
4. H+H+B

Welke zin is de samengestelde zin?

1. Zullen we naar de bioscoop lopen of gaan we fietsen?
2. Elke dinsdagochtend hebben Joost en Gino anderhalf uur rijles.

Dus, welke zin is een samengestelde zin?

1. Na de spannende wedstrijd van gisteren stond ik uren onder de douche.
2. Zal het bekroonde boek van Lala Gül nu meer gelezen gaan worden?
3. In de vakantie besteed ik mijn tijd graag aan lezen, wandelen en dansen.
4. Iedereen die die crackers heeft gekocht, wordt verzocht ze terug te brengen.

Samenvatting van de les

Jij

• hebt geleerd wat enkelvoudige en samengestelde zinnen zijn;
  
• hebt geleerd wat nevenschikking is. 

Huiswerk

• Lees de leerteksten 'enkelvoudige zin' en 'samengestelde zin' (2.7 Grammatica zinsdelen) 
• Maak opdracht 8 en 9 (2.7 Grammatica zinsdelen)