Bouwstenen

• Gezondheidskunde, Anatomie
• Beroepsopleiding
• MBO
• Studiejaar 1

Bouwstenen

Lesdoelen

• Je beschrijft hoe een cel is opgebouwd.
• Je benoemt de functies van de cel
• Je herkent de verschillenden manieren van transport van de cel
• Je kunt toelichten welke rol diffusie en osmose spelen bij het transport 
• Je kunt uitleggen wat het begrip stofwisseling inhoudt.
  
• Je kunt toelichten wat de opbouwstofwisseling (assimilatie) en afbraakstofwisseling (dissimilatie) inhoudt
•  Je kunt beschrijven wat de drie levensfasen van een cel zijn en hoe de fases van de celdeling verlopen

De cel

Opdracht

Maak een begrippenlijst met de verschillende organellen van de cel. Schrijf de naam op en de functie.

Je krijgt 10 minuten de tijd.

Bouw van de cel

Celkern: Regelcentrale.  Bestaat uit kernplasma, kernmembraan, chromosomen

Ribosomen: maken eiwitten

Endoplasmatisch reticulum: eiwitten verplaatsen

Golgicomplex: transport  van stoffen

Mitochondriën: energiecentrale

Lysosomen: afbraak en opruiming

Centrosoom: celdeling

Celmembraan: filter

Waaruit bestaan chromosomen?

1. DNA
2. Weefsel
3. Cellen
4. Celkern

De cel is van binnen opgevuld met

1. lucht
2. DNA
3. cytoplasma

Welk eiwit wordt gemaakt wordt bepaald door...

1. De cel
2. De mens
3. Gaat vanzelf
4. DNA

De muur van de cel heet:

1. celkern
2. mitochondriën
3. celmembraan
4. DNA

De mens is opgebouwd uit vele miljarden cellen.

1. Waar
2. Niet waar

De celkern is het grootste onderdeel van een cel.

1. Waar
2. Niet waar

Vraag: toetstof 

module 1: 1.2  onderzoeksmethode

module 2:

module 3

Lesdoelen

• Je beschrijft hoe een cel is opgebouwd.
  
• Je benoemt de functies van de cel
  
• Je herkent de verschillenden manieren van transport van de cel
  
• Je kunt toelichten welke rol diffusie en osmose spelen bij het transport
  
• Je kunt uitleggen wat het begrip stofwisseling inhoudt.
  
• Je kunt toelichten wat de opbouwstofwisseling (assimilatie) en afbraakstofwisseling (dissimilatie) inhoudt
  
•  Je kunt beschrijven wat de drie levensfasen van een cel zijn en hoe de fases van de celdeling verlopen

Transport 

• Het in en uit bewegen van stoffen binnen de cel noemen wij transport 
• er zijn twee soorten transport  

1. passief transport 
2. actief transport 

Transport in en uit de cel

Passsief (gaat vanzelf)

Osmose en diffusie

Actief (kost energie)

Fagocytose

Pinocytose

Exocytose

Osmose

Difussie

Diffusie vs Osmose

Bij diffusie zijn het deeltjes die zich verplaatsen van hoog naar laag. Gassen gaan bijvoorbeeld allemaal via diffusie. Bij osmose zijn dit geen deeltjes die zich verplaatsen, maar water.

Diffusie en osmose snelheid

Hangt af van de volgende factoren:

• Temperatuur: hoe hoger hoe sneller
• Stroperigheid van het oplosmiddel: hoe minder stroperig hoe sneller
• Concentratieverschil: hoe groter het verschil, des te sneller de diffusie en osmose verlopen
• Diffusieoppervlak: hoe groter het oppervlak, hoe meer moleculen per tijdseenheid er doorheen kunnen passeren
• Diffusieafstand: hoe kleiner hoe sneller

diffusie door membranen:

• bij een permeabel membraan is er diffusie
• bij een semipermeabel membraan is er osmose

Samenvatting osmose en diffusie

Verschillen tussen osmose en diffusie

• Diffusie: verplaatsing van moleculen van een hoge concentratie naar een lage concentratie.
• Osmose: verplaatsing van water door een semi permeabel membraan van een lage naar een hoge concentratie.

Overeenkomst tussen osmose en diffusie

• Processen die zorgen dat de concentratie (opgeloste stoffen) gelijk wordt

Actief transport

Heel vaak moet de cel grotere deeltjes en stoffen via de celmembraan naar binnen of naar buiten brengen. De cel doet dat door middel van actief transport. 

Dat gaat dus niet vanzelf; de cel moet er energie in steken. 

Twee typen actief transport; de enzymatische pomp en het blaasjestransport.

Actief transport

Als een cel een stof tegen de concentratie-gradiënt in wil transporteren kost het energie

Transporteiwitten die stoffen tegen hun concentratiegradiënt in transporteren maken gebruik van ATP

Transport dat energie kost wordt actief transport genoemd.

Transport via blaasjes  (= actief)

1. Exocytose  : van binnen naar buiten cel
2.     2. Endocytose: van buiten de cel naar binnen

                        -   fagocytose (vaste stof)

                 - pinocytose (vloeibare sotf)

 

Lesdoelen

• Je beschrijft hoe een cel is opgebouwd.
  
• Je benoemt de functies van de cel
  
• Je herkent de verschillenden manieren van transport van de cel
  
• Je kunt toelichten welke rol diffusie en osmose spelen bij het transport
  
• Je kunt uitleggen wat het begrip stofwisseling inhoudt.
  
• Je kunt toelichten wat de opbouwstofwisseling (assimilatie) en afbraakstofwisseling (dissimilatie) inhoudt (aerobe en anaerobe).
•  Je kunt beschrijven wat de drie levensfasen van een cel zijn en hoe de fases van de celdeling verlopen

Werk de volgende vragen uit

1. Leg uit wat een opbouw reactie is. Hoe wordt dit ook genoemd? Geef een voorbeeld hiervan in ons lichaam.
2. Leg uit wat een afbraak reactie is. Hoe wordt dit ook genoemd? Geef een voorbeeld hiervan in ons lichaam.
3. Welk vormen van stofwisseling in de cel zijn er? Leg dit uit
4. Welk vormen van verbranding zijn er?  Leg dit uit 

Wat is een goede uitleg betreft celstofwisseling?

1. Alle cellen in het lichaam die aan verbranding doen.
2. Alle chemische processen die in een cel plaatsvinden
3. Cellen die verplaatsen van positie
4. Cellen die versleten zijn worden vervangen door nieuwe cellen.

Celstofwisseling bestaat uit

1. Assimilatie
2. Afbraak
3. Opbouw
4. Dissimilatie

Assimilatie en Dissimilatie 

Er zijn twee soorten stofwisselingsreacties: opbouwreacties (anabool) en afbraakreacties (katabool). Opbouwstofwisseling heet assimilatie en gaat gepaard met energieverbruik. Afbraakstofwisseling heet dissimilatie; hierbij komt energie vrij.

Gist kan suiker omzetten in energie. Dit kan gist zelfs zonder zuurstof. Hoe noemen we dit proces (1) en wat voor soort celstofwisseling (2) is dit?

1. 1= verbranding 2= katabool
2. 1= fermentatie 2= katabool
3. 1= verbranding 2= anabool
4. 1= fermentatie 2= anabool

Lesdoelen

• Je beschrijft hoe een cel is opgebouwd.
  
• Je benoemt de functies van de cel
  
• Je herkent de verschillenden manieren van transport van de cel
  
• Je kunt toelichten welke rol diffusie en osmose spelen bij het transport
  
• Je kunt uitleggen wat het begrip stofwisseling inhoudt.
  
• Je kunt toelichten wat de opbouwstofwisseling (assimilatie) en afbraakstofwisseling (dissimilatie) inhoudt
  
•  Je kunt beschrijven wat de drie levensfasen van een cel zijn en hoe de fases van de celdeling verlopen

Levensloop van de cel

Wat is mitose ?

1. Celdeling voor nieuwe lichaamscellen
2. Mitose komt alleen voor bij dieren
3. Mitose is een verbrandingsproces
4. Celdeling voor geslachtscellen

- Mitose vindt plaats bij lichaamscellen.  

Bijvoorbeeld bij een stukje van een cel van een nier of een cel van een bot. 

- Deze deelt zich en de cellen van de mitose zijn genetisch identiek zijn aan de moedercel

- Meiose gebeurt alleen bij geslachtscellen.

- Geproduceerde cellen verschillen genetisch ten opzichte van hun ouders en onderling

Doel van de meiose:

1. maken voortplantingscellen
2. maken lichaamscellen

Wat ging er goed deze les?

Wat ging er niet zo goed deze les?