evolutie

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

https:

Evolutie

Resistentie

Een bacterie kan door een mutatie (= spontane verandering in het DNA) resistent worden tegen een antibioticum.

(=> de bacterie gaat niet dood)

Multi-resistente bacterie: 

resistent tegen meerdere antibiotica!

(bijv. MR-stafylococcus Aureus = ziekenhuisbacterie)

Resistentie tegen ziekte

In de genenbank van Wageningen Universiteit
worden in aardappelrassen die in het wild voorkomen, resistentiegenen tegen een ziekteverwekker opgespoord. De genen worden geïsoleerd en ingebouwd in een bacterieplasmide (een cirkelvormig DNA-molecuul). De bacterie brengt dit  plasmide in de  aardappelcellen, zodat deze het resistentiegen bevatten 

Bacteriofaag: virus dat bacteriën infecteert

startopdracht

leg uit hoe een pauw aan zijn lange staart is gekomen me behulp van de evolutietheorie.

gebruik in je antwoord mutaties, selectie en overerving

leerdoelen bst 3

je kan uitleggen wat de neodarwinistische evolutietheorie inhoudt.

je kan manieren van reproductieve isolatie beschrijven.

overige belangrijke termen

Fitness : hoe meer nakomelingen hoe groter de fitness

adaptatie: sommige individuen zijn beter aangepast aan veranderingen in de omgeving

selectie druk: de invloed van de omgeving op de genetische variatie

reproductieve isolatie: er vindt geen voortplanting plaats tussen organismen van dezelfde soort. Er zijn meerdere groepen.

Ontstaan van soorten

Leerdoelen:

• kunnen uitleggen wat reproductieve isolatie is en toepassen

nieuwe soorten

Voor het ontstaan van nieuwe soorten, moet langere tijd geen uitwisseling van genen zijn: reproductieve isolatie!

Vindt in één populatie een mutatie plaats, dan komt die niet in de andere populatie. Na een tijdje zijn ze zó verschillend, dat het twee soorten zijn geworden.

Reproductieve isolatie kan plaatsvinden door geografische isolatie.

Evolutie: verandering van genotypenfrequenties en allelfrequenties in een populatie

Reproductieve isolatie

• Geografische isolatie
• Verschillen in gedrag
• Tijd

Bas 4 Evolutie in populaties

Leerdoelen: 

• je kunt beschrijven hoe genetische eigenschappen van een populatie kunnen veranderen.

Een soort bestaat uit één of meer populaties. Meestal alleen uitwisseling van genen binnen één populatie, beperkt met andere soortgenoten van andere populaties.

De genenpool is de verzameling van alle genen in een populatie, dus alle allelen van alle individuen. Hoe groter de genenpool, hoe meer genetische variatie.

Hoe vaak een allel voorkomt, heet de allelfrequentie of genfrequentie. Hoe hoger de allelfrequentie, hoe groter de kans dat dat allel doorgegeven wordt. Dit klopt alleen als er geen selectiedruk is.

De allelfrequentie blijft dan constant.

Plaatselijk kan de selectiedruk anders zijn. Vb: sikkelcelanemie-allel en malaria.

voorbeeld

sikkelcelanemie

seksuele selectie

Bas 5 onderzoek naar evolutie

Leerdoelen:

• je kan enkele onderzoeksmethoden naar verwantschap noemen.
• je kunt verschillen en overeenkomsten herkennen tussen organen en orgaanstelsels van de mens en van verschillende diersoorten.
• je kunt een stamboom aflezen en construeren.

Rudimentair orgaan

Een orgaan dat geen functie (meer) heeft.

Bij verre voorouders had zo'n orgaan nog wel een functie maar die is verloren gegaan tijdens de evolutionaire ontwikkeling.

Zoek in je boek op blz 41 naar voorbeelden:

    het stuitbeentje bij de mens (ooit de aanleg van een staart)
    de verstandskiezen bij de mens

Voorbeelden:

    het stuitbeentje bij de mens (ooit de aanleg van een staart)
    de verstandskiezen bij de mens
    pootresten bij slangen

Voorbeelden:

    het stuitbeentje bij de mens (ooit de aanleg van een staart)
    de verstandskiezen bij de mens
    pootresten bij slangen

Leg uit waarom analoge organen gezien worden als argumenten voor de evolutietheorie?

Homoloog

Analoog

Biochemie

Argumenten die pas de laatste halve eeuw verzameld zijn:

in alle cellen vindt mitose en meiose op dezelfde manier plaats

Organismen worden uit dezelfde stoffen opgebouwd. Hoe groter de overeenkomst in stoffen, hoe groter de verwantschap.

DNA van mensen wordt enkelstrengs gemaakt en ander DNA wordt toegevoegd. Mate van reageren wordt bepaald.

Een andere oorzaak kan zijn verschillen in gedrag: de organismen begrijpen elkaar niet (meer).

Eilandtheorie

in het voorkomen van het aantal soorten zag Darwin een wetmatigheid: hoe groter het eiland, hoe meer soorten. Hoe verder van het vaste land, hoe minder soorten.

Na verloop van tijd ontstaat een evenwicht tussen immigratie en uitsterven.

Binas 93C

• Groter eiland, groter gemiddeld aantal soorten
• Eiland verder van vasteland, gemiddeld aantal soorten kleiner
• Aantal soorten bepaald door:
  - immigratie
  - extinctie

https: