Lezen 5 - theorie herhalen

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Lezen 5

les 4

Betrouwbare teksten

Zo controleer je of een tekst betrouwbaar is: 

1. Deskundigheid van de schrijver: kennis en ervaring
2.  Doel van de tekst: feiten, onpartijdig standpunt, informeren.
3.  Bron: waar komt de tekst vandaan? Datum, krant, tijdschrift (check eventueel meerdere bronnen)
4. Kritisch lezen: staan er feiten of meningen in? Kun je de feiten controleren?
5. Overdreven emoties (in tekst of beeld)

Betrouwbaarheid 

Betrouwbaarheid bepaal je aan de hand van...

bron, jaartal, spelfouten?, inhoud, tekstdoel.

Kranten zijn vaak betrouwbaar. Let wel op, een opiniepagina bevat minder betrouwbare teksten dan de voorpagina. 

Let dus goed op!

Objectiviteit

Een betrouwbare tekst is objectief. Dit betekent dat de tekst geen verborgen agenda heeft en dat de auteur geen specifieke mening probeert te promoten.

Leg uit wat objectiviteit is en waarom het belangrijk is voor de betrouwbaarheid van tekst.

Betrouwbaarheid van een tekst

• Niet alles wat je leest is betrouwbaar.
• Een betrouwbare tekst heeft controleerbare feiten. 

Check altijd waar de feiten vandaan komen.

Soms kan iemand doen alsof hij een feit 

opschrijft. 

Checkvragen Betrouwbare Informatie

Wat is het doel van de tekst? 

Wil de schrijver je informeren, overtuigen of overhalen?

Informerende teksten zijn het meest betrouwbaar.

Is de informatie niet verouderd? 

Geloofwaardig

Nauwkeurig

Neutraal

Redelijk

Onderbouwd

Wie heeft het geschreven?

Waar is het gepubliceerd?

Wanneer is het geschreven?

Is het volledig?

Heeft de schrijver een belang?

Wat is het tekstdoel?

Is de schrijver genuanceerd of emotioneel?

Is de bron onderbouwd door andere bronnen?

Is er een bibliografie?

Welke tekstdoelen zijn er?

Een reclame heeft als doel:

1. overtuigen
2. activeren
3. informeren
4. instructie geven

Welke kenmerken heeft een betrouwbare tekst?

Een tekst is betrouwbaar als...

1. de schrijver ook een eigen standpunt over het onderwerp heeft.
2. de schrijver maar één deskundige aan het woord heeft gelaten.
3. de schrijver het doel van de tekst duidelijk aangeeft.
4. de schrijver belangrijke feiten en bronnen heeft genoemd.

Een nieuwsbericht heeft als doel:

1. overtuigen
2. activeren
3. informeren
4. amuseren

Een bijsluiter van medicatie is een betrouwbare tekst.

1. Waar
2. Niet waar

Wat zijn tekstsoorten?

Wat zijn aanwijzingen voor een betrouwbare tekst?

1. Voor- en tegenstanders komen allebei aan het woord.
2. De auteur of programmamaker neemt zelf een duidelijk standpunt in.
3. Feiten worden objectief beschreven en de bronnen worden vermeld.

Een recensie en een betoog zijn voorbeelden van...

1. overtuigende teksten
2. activerende teksten
3. informerende teksten
4. amuserende teksten

Een betrouwbare tekst is geschreven door iemand die neutraal en deskundig is.

1. waar
2. niet waar

Wat is dit voor tekstsoort?

Is de tekst betrouwbaar of niet betrouwbaar?

'Een verhaal over een bekend voetbalechtpaar in roddelblad Story.'

1. betrouwbaar
2. niet betrouwbaar

Kleur van teksten

Informatieve teksten zoals artikelen en nieuwsberichten horen objectief te zijn. De schrijver baseert zich op feiten die hij moet kunnen bewijzen. Hij wil ook dat de lezer het idee heeft dat de tekst objectief is en inhoudelijk juist is.

Toch zijn artikelen in kranten, tijdschriften en op internet niet altijd 100% objectief. Veel artikelen hebben een kleur: ze geven toch de mening van de schrijver of de krant weer. 

Wat geeft kleur aan de tekst?

Waar let je op als je wil weten wat een schrijver met een tekst wil bereiken?

1. Wat voor soort tekst het is
2. Of er hoofdletters worden gebruikt
3. Of de tekst online of gedrukt is
4. Welke kleur de tekst heeft

Wat is de kleur van een tekst?

1. hoe is de tekst bedoeld
2. hoe lang het is
3. wie het schrijft
4. wie het schrijft

Hoe herken je de kleur van een tekst?

Waarom geeft de schrijver een kleur aan bij een tekst? (Meerdere antwoorden)

1. Want kleuren zijn vrolijk
2. Want kleuren maken iemand nieuwsgierig
3. Het gebeurt gewoon ,niet expres
4. Om aandacht te krijgen

Wat past waar? Feit of mening?

Feit

Mening

Feit

Mening

Feit

Mening

Satire 

Soms heb je te maken met nepnieuws dat vooral is bedoeld als grap, dus om te amuseren. Maar de schrijver levert ook kritiek en wil dat je gaat nadenken over het onderwerp. Zo'n grappig nepbericht wordt satire genoemd.

Ook filmpjes, boeken of afbeeldingen kunnen satirisch zijn.

Als je een bron beoordeelt, moet je altijd goed opletten of die misschien satirisch bedoeld is.

Propaganda 

Als er in een campagne gebruik wordt gemaakt van overdrijving, manipulatie of leugens, kun je meestal spreken van propaganda. De betekenis van het woord propaganda is het overtuigen van mensen van een standpunt door beïnvloeding van de publieke opinie.

nos.nl

Wat is satire? Geef een voorbeeld.

Heel erg satirisch

Heel erg satirisch

Wel humor, geen satire

Af en toe satirisch

Wat kan het nadeel van satire zijn?

Dwingende reclame voor ideeën

1. het voorstel
2. het relaas
3. de offerte
4. de propaganda

Wat is het verschil tussen satire en propaganda?

Einde