Tekstverbanden en signaalwoorden

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

Tekstverbanden en signaalwoorden

Doelen van de les:

1: Je kunt in een tekst enkele signaalwoorden aanwijzen. 

2: Je herkent dankzij signaalwoorden verschillende tekstverbanden. 

Tekstverbanden 

In teksten hebben zinnen met elkaar te maken. Er bestaan verbanden (relaties) tussen die zinnen.  Je kunt een tekst pas goed begrijpen als je die verbanden ziet en begrijpt.

Signaalwoorden

Signaalwoorden zijn speciale woorden die je helpen om een bepaald verband te signaleren, op te merken. Verschillende verbanden herken je aan verschillende signaalwoorden.  Een signaalwoord geeft als het ware een seintje aan de lezer: let op, nu komt er een voorbeeld of een uitleg. 

Verbanden die door signaalwoorden aangegeven kunnen worden zijn: 

 Opsomming of volgorde: eerst/ ten eerste - ten tweede- ten slotte, om te beginnen, bovendien, daarna , vervolgens, ook , en, tevens, bovendien, daarnaast, verder, zowel...als, naast...ook, evenals

Voorbeeld: 

Het klaslokaal wordt tevens gebruikt voor de naschoolse opvang. 

Verbanden die door signaalwoorden aangegeven kunnen worden zijn: 

Tegenstelling: maar, echter, toch, daarentegen, daar staat tegenover, desondanks, hoewel, niettemin, aan de ene kant (enerzijds)....aan de andere kant (anderzijds) 

Voorbeeld: 

Het was een koude zomer, niettemin is er veel ijs verkocht. 

Het regent hard. Toch ga ik zonder jas naar buiten.

Verbanden die door signaalwoorden aangegeven kunnen worden zijn: 

Tijd: eerst, daarna, dan, uiteindelijk, eens, toen, vroeger, nu, later, vervolgens, nadat

Voorbeeld: 

De hond wilde eerst niet lopen, maar uiteindelijk ging hij mee.

Verbanden die door signaalwoorden aangegeven kunnen worden zijn: 

Oorzaak - gevolg: doordat, daardoor, als gevolg van, het gevolg is, het komt door, waardoor, zodat

Voorbeeld:

Als gevolg van corona zijn er veel oudere zwakke mensen overleden. 

Verbanden die door signaalwoorden aangegeven kunnen worden zijn: 

Toelichting  of voorbeeld: bijvoorbeeld, zo, zoals, neem nou, kijk eens naar 

Voorbeeld: 

Moeilijke woorden zijn bijvoorbeeld identiteit en protectie. 

Verbanden die door signaalwoorden aangegeven kunnen worden zijn: 

Voorwaarde: als, indien, wanneer, in het geval dat, tenzij, mits

Voorbeeld: 

We gaan vandaag barbecueën, tenzij het gaat regenen. 

We gaan vandaag barbecueën, mits het niet gaat regenen. 

Verbanden die door signaalwoorden aangegeven kunnen worden zijn: 

Vergelijking: zoals, net (zo) als, evenals, groter/kleiner/beter (enzovoort) dan

Voorbeeld: 

Francien woont net als Marieke in Alkmaar.

Verbanden die door signaalwoorden aangegeven kunnen worden zijn: 

Reden of argument:  daarom, omdat, want, derhalve, immers, dat blijkt uit, aangezien, namelijk 

Voorbeeld: 

Steeds vaker staan er auto's op de stoep geparkeerd. Daarom zal het parkeerbeleid opnieuw moeten worden bekeken. 

Verbanden die door signaalwoorden aangegeven kunnen worden zijn: 

Doel - middel: met de bedoeling , opdat, zodat, daarvoor, waarvoor, om...te, met behulp van, door middel van

Voorbeeld:

We beginnen met enkele leuke activiteiten, opdat de groep elkaar beter leert kennen (formeel). 

We beginnen met enkele leuke activiteiten, zodat de groep elkaar beter leert kennen. 

Verbanden die door signaalwoorden aangegeven kunnen worden zijn: 

Samenvatting: kortom, samengevat, met andere woorden, al met al

Voorbeeld: 

Al met al was het een heerlijke avond. 

Verbanden die door signaalwoorden aangegeven kunnen worden zijn: 

Conclusie: dus, concluderend, ik kom tot de slotsom dat....kortom, hieruit volgt 

Voorbeeld: 

Hieruit volgt dat A kleiner is dan B. 

Welk woord hoort op het stippellijntje?
In een tekst zijn er .... tussen woorden, zinnen en alinea's.

1. leestekens
2. teksten
3. verbanden
4. regels

Hoe mag je signaalwoorden ook noemen?

1. verbindingswoorden
2. verwijswoorden
3. synoniemen
4. werkwoorden

Hoe noem je woorden die wijzen op een verband tussen zinnen of alinea's?

1. trefwoorden
2. synoniemen
3. signaalwoorden
4. uitdrukkingen