Gedrag b1 Wat is Gedrag?

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t, havo
• Leerjaar 4

Theaterproject 

Welkom bij biologie!

Wat is Gedrag? 

Inhoud van deze les

Wat is gedrag?

Hoe onderzoek je gedrag?

Enkele belangrijke gedragingen bij diverse dieren

leerdoelen

Aan het einde van deze les kun je beschrijven wat gedrag is en hoe het wordt bestudeerd.

Gebruik de wisbordjes!

Wat is gedrag?

Wat is gedrag?

* Gedrag is alles wat een mens  

    of dier doet. 

* Gedrag wordt veroorzaakt 

   door prikkels: bijvoorbeeld  geuren, kleuren, emoties (alleen bij mensen)

* De reactie daarop heet een respons

Gedrag bestaat vaak uit een groot aantal handelingen, een gedragsketen.

Wat is gedrag?

Gebruik de wisbordjes!

1. het maken van alle bewegingen van een mens of een dier.
2. alles wat een dier of mens doet, dus ook zweten en huilen.
3. alles wat een dier doet om zijn baasje het naar zijn zin te maken.
4. een respons

Welke groep vertoont geen gedrag?

1. Mensen
2. Planten
3. Dieren

Een blauwe reiger staat op zijn lange poten aan de rand van een sloot langdurig onbeweeglijk naar het water te kijken. Plotseling flitst zijn kop in de richting van een rimpeling in het water. De kop komt weer uit het water tevoorschijn, in de bek van de reiger zit een kikker. Is het met zijn kop naar de rimpeling in het water flitsen en de kikker ophappen een prikkel of respons?

1. prikkel
2. respons

Prikkel/respons

Sleep de stukjes tekst naar de juiste plek

respons

prikkel

Je ruikt een gaslucht

Je schrikt

Je loopt naar het gasfornuis

Je ziet dat de gasknop open staat

Je draait het gas uit

Hoe noem je een reeks van op een volgende handelingen, zoals in de vorige dia beschreven?

Wat is gedrag?

* Gedrag bestaat vaak uit een aantal handelingen.

* Gedragsketen= serie handelingen is vaste volgorde.

--> zie je vaak terug bij paringsgedrag (balts). 

--> dit is het gedrag dat voorafgaat aan de 

      voortplanting. 

Gedragsketen

* Gedrag gaat vaak via een vaste volgorde

* De handelingen liggen vast in het DNA van het dier

* Voorbeeld: De balts van de stekelbaars. 

Gedragsketen

0

Ethologie

* De wetenschap die het gedrag van dieren bestudeerd

* Veel waarnemen!

Gedragsonderzoek

Ethogram 

Protocol  

Het Ethogram

Gedrag bestaat uit een reeks handelingen.
Bijvoorbeeld: 

Een giraf loopt naar het water, zet zijn voorpoten schuin, buigt zijn nek naar het water en drinkt het water.
Deze handelingen kun je beschrijven in een ethogram.

Ethogram

* Beschrijving van het gedrag

* Je schrijft de handelingen op 

* Objectieve beschrijving! Feiten vermelden en geen mening

* Het ethogram heb je nodig om een protocol te kunnen maken.

Protocol

* Een beschrijving van het aantal handelingen van een dier in een bepaalde tijdperiode

* Hoe vaak komt een handeling 

   voor?

* Door een protocol kom je erachter 

  welke handeling het dier het meest 

  maakt.

* De resultaten verwerk je in een staafdiagram.

Verschillende gedragingen

Voortplantingsgedrag:

paringsgedrag, balts, bronst, broedzorg

Territoriumgedrag:

dreiggedrag, aanvalsgedrag, vluchtgedrag

Voedingsgedrag:

migratie, voedselzoekgedrag

Imponeergedrag, waar zou jij dat onderbrengen? en waarom?

Voortplantingsgedrag 

https://binnenstebuiten.kro-ncrv.nl/buitenleven/video/de-bruidsvlucht-van-de-bijenkoningin

  De balts                                                                                                    De bronst         https://www.burgerszoo.nl/netpython#:~:text=Als%20enige%20slangen%20kennen%20pythons%20broedzorg.%20Het%20vrouwtje,het%20vrouwtje%20door%20spiercontracties%20die%20haar%20lichaamstemperatuur%20verhogen.

Waarom?

terratoriumgedrag

Dreiggedrag: 

Aanvalsgedrag:

Vluchtgedrag:

Voedingsgedrag

Migratie: https://youtube.com/shorts/WwlWgK-mHjI?feature=shared

Voedselzoekgedrag

Nu zelf

• Kies een dier, denk ook aan insecten, reptielen, amfibieën en vissen!
• Maak een mindmap met de volgende takken:

1. voedingsgedrag
2. voortplantingsgedrag
3. territoriumgedrag

• Zoek voor je dier zoveel mogelijke gedragingen en plaats die in je mindmap!
• Werk groot!