Basisstof 14.6 en 14.7

• Biologie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

14.6 Gaswisseling bij dieren

Wat gaan we doen?

Nabespreken 14.5

Quiz eerder basisstoffen

Uitleg 14.6

Opdrachten maken 14.6

Uitleg 14.7

Verder werken aan de opdrachten

Quiz

Evaluatie leerdoelen

Leerdoelen

Je kunt beschrijven hoe de gaswisseling plaatsvindt bij verschillende diergroepen.

Gaswisseling vindt niet alleen plaats bij dieren met longen. Vissen en insecten hebben geen longen, maar er vindt wel gaswisseling plaats.

•  Reptielen, vogels en zoogdieren en amfibieën  hebben longen.

• 'koudbloedige' dieren hebben minder zuurstof nodig dan 'warmbloedige' dieren.

Reptielen en zoogdieren die in het water leven, moeten regelmatig naar het wateroppervlak om adem te halen.

Longen

Een volwassen amfibie heeft eenvoudiger longen dan een reptiel. 

Hij ademt dan ook niet alleen met zijn longen maar ook met zijn huid. 

                                 kieuwen

0

Insecten

Tracheeën --> buizenstelsel

Stigma --> opening van de tracheeën

Ademhaling door het achterlijf op en neer te laten gaan.

Tracheeën 

Aan het werk

Basisstof 14.6 Gaswisseling bij dieren

- Maken opdracht 1 t/m 5, 7, 8

14.7 De lever en de nieren

Leerdoelen

• Je kunt de functies van de lever noemen.
  
• Je kunt de delen van de nieren en van de urinewegen noemen met hun kenmerken en functies.
  

Afvalstoffen worden uitgescheiden van het inwendige naar het uitwendige milieu. De lever en de nieren zijn uitscheidingsorganen. De nieren scheiden ook water uit.

Functies van de lever

• De lever werkt mee aan het constant houden van het glucosegehalte in het bloed

 glucose -> glycogeen of glycogeen -> glucose

• kan uit eiwitten fibrinogeen vormen.

Fibrinogeen is een plasma-eiwit dat belangrijk is bij de bloedstolling.

• maakt gal die wordt uitgescheiden.

Gal emulgeert vetten.

• breekt afvalstoffen af, zoals dode rode bloedcellen. 

Daarbij ontstaan galkleurstoffen die door de lever samen met gal worden uitgescheiden. Ze geven de ontlasting een bruine kleur.

• De lever breekt overtollige eiwitten af.

Hierbij ontstaat de giftige afvalstof ureum.

• De lever haalt gifstoffen uit het bloed en breekt deze af.

Hepatitis - leverontsteking

De meest voorkomende soorten hepatitis zijn hepatitis A, B en C 

Bacteriën

• gonorroe
• syfilis
• chlamydia

Virussen

• hepatitis B
• aids

Hepatitis B en aids worden door virussen veroorzaakt. Antibiotica helpen dan niet. Virussen kunnen wel geremd worden.

De lever is ontstoken bij hepatitis. Daardoor krijgt iemand met hepatitis last van vermoeidheid, koorts en pijn in de onderbuik. In sommige gevallen kleurt de huid geel. Meestal verdwijnt de ziekte vanzelf maar het kan ook leiden tot ernstige schade aan de lever.

Nieren

Een nier bestaat uit nierschors, niermerg en nierbekken.

Nierschors en niermerg verwijderen afvalstoffen uit het bloed. Ze verwijderen ook overtollig water, overtollige zouten en andere schadelijke stoffen. 

In de nierbekkens wordt de urine verzameld. 

Urine

- Bij leverproblemen of veel te
weinig vocht heb je donkere urine

- Bij veel drinken is je urine licht 

van kleur

Aan het werk

Basisstof 14.6 Gaswisseling bij dieren

Maken opdracht 1 t/m 5, 7, 8

Basisstof 14.7 De lever en de nieren

Maken opdracht 1 t/m 5, 7, 8

Kan je nu

• beschrijven hoe de gaswisseling plaatsvindt bij verschillende diergroepen?
• de functies van de lever noemen?
• de delen van de nieren en van de urinewegen noemen met hun kenmerken en functies?