Blok 14. 7 gaswisseling en uitscheiding - de lever en nieren

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 3

Biologie

Blok 14 - 7. de lever en de nieren

Vandaag in de les

• je kunt noemen waar je lever ligt
• je kunt de functies van de lever noemen
• functie van de poortader
• functie van galblaas en gal
• je kunt de delen van de nieren en de urinewegen noemen met hun kenmerken en functies.
• herhalen gaswisseling bij dieren- lesson-up met laptop

instructie lever

• groot bruin orgaan (na de huid het grootste orgaan)
• bevindt zich direct onder het middenrif, soort vlies dat scheidt de borstholte (met hart en longen) van de buikholte (verteringsorganen)

7-tal functies lever

• produceren van gal, nodig voor het verteren van vetten (iets gegeten met vet, komt in darmen er komt gal bij, vetten worden kleiner d.m.v. gal vertering)
  
• constant houden van de bloedsuikerspiegel glucose omgezet in glycogeen en andersom
• productie van bloedeiwitten; plasma-eiwitten gemaakt in lever, fibrinogeen -> stolling
• breekt rode bloedcellen af,  er ontstaat galkleurstof -> deel rode bloedcellen zo afgevoerd via darmen -> kleur bruine poep
• mineralen en vitaminen opslag in lever voor wanneer dat nodig is
• lever breekt ook eiwitten af; hierbij wordt giftige stof ureum gemaakt en afgegeven aan bloed (nieren filteren dit weer en afgifte met urine)
• reinigende werking van gifstoffen , drugs, medicatie en alcohol, onwerkzaam gemaakt gif-> afgifte aan bloed en uitgescheiden door nieren.

3 aders aan lever                                 

galblaas opslag van gal -> darmen

poortader vervoert bloed v. darmen

met voedingsstoffen naar lever toe.

lever slaat stoffen op (glucose)

en vervoert verder->  organen

leverader vervoert bloed naar hart

bloedsuikerspiegel laag? lever voegt glucose

leverslagader-> zuurstofrijk bloed

hepatitis

Hepatitis  = ziekte

lever ontstoken door hepatitisvirus

verschillende vormen A, B, C en E  

- bloedcontact of onveilige seks met iemand die hepatitis B heeft.

- eerst mild, later chronisch? = blijvend -> leverontsteking, levercellen kunnen afsterven (levercirrose), grotere kans op leverkanker

functies nieren /urinewegen

- uitscheiding overtollig water

overtollige zouten, afvalstoffen

(ureum) en schadelijke stoffen

dit heet urine

samenstelling wisselend 

afhankelijk van inwendig milieu

nieren                                  

- 2 x boonvormig orgaan boven in de 

buikholte achter de lever en de maag 

- nierslagaders -> zuurstofrijk bloed 

naar de nieren, met oa schadelijke

 (afval)stoffen (zoals ureum). 

- De nieren verwijderen deze stoffen uit het bloed.

- Door de nieraders stroomt het gezuiverde bloed weg uit de nieren naar onderste holle ader

dwarsdoorsnede van nier

nierschors/niermerg; vorming urine

nierbekken; verzamelen urine

urineleiders; afvoer urine -> blaas

urineblaas; tijdelijke opslag

urinebuis; afvoer urine -> plassen

sluitspier; zo blijft urine tijdelijk in blaas

nierslagader; bloed van aorta naar nier

nierader; gezuiverd bloed  ->onderste holle ader

urine kleur

Welke spieren zijn betrokken bij de buikademhaling?

1. alleen de buikspieren
2. alleen de middenrifspieren
3. zowel de buikspieren als middenrifspieren

Wat is er aan de hand als de spiertjes rond de luchtpijptakjes zich samentrekken?

1. dan heb je astma
2. dan heb je COPD
3. dan heb je hooikoorts
4. dan heb je longemfyseem

Welke dieren halen adem met longen?

1. alle amfibieën en zoogdieren
2. alleen zoogdieren en vogels
3. alleen zoogdieren, vogels en reptielen
4. volwassen amfibieën, zoogdieren, vogels en reptielen

Welke dieren hebben tracheeën?

1. amfibieën
2. insecten
3. reptielen
4. larven van amfibieën

Welk of welke organen scheiden water uit?

1. Nieren
2. Nieren en huid
3. Nieren, longen, huid en lever
4. Nieren, huid en longen

Waar gaan afvalstoffen uit je bloed naartoe?

1. Lever en nieren
2. Nieren en longen
3. Lever en longen
4. Lever, nieren en longen

De lever krijgt zijn zuurstof van..

1. de poortader
2. de leverslagader
3. de poortader en de lerverslagader

Wat is geen functie van de lever?

1. rode bloedcellen afbreken
2. glucose opslaan
3. DNA afbreken
4. CO2 opslaan

Poep is bruin omdat...

1. al het eten door elkaar heen bruin is
2. de enzymen van de darm bruin zijn
3. de lever bruin gekleurde afvalstoffen afgeeft.

De juiste volgorde van het urinewegstelsel is...

1. Nieren - Blaas - Urineleider
2. Nieren - Urineleider - Blaas
3. Urineleider - Nieren - Blaas
4. Urineleider - Blaas - Nieren

Bevinden de nieren zich onder of boven het middenrif ?

1. onder
2. boven

Tot welk stelsel behoren de nieren?

1. Transportstelsel
2. Ademhalingsstelsel
3. Uitscheidingsstelsel
4. Zenuwstelsel

Waar zit het gezuiverde bloed na de nieren in?

1. nierslagader
2. nierader

De Poortader is speciaal, hij is zuurstof arm en gaat van de ... naar de ....

1. Maag en lever naar de darmen
2. Nieren en maag naar de lever
3. Maag en darmen naar de nieren
4. Maag en darmen naar de lever

Als je veel hebt gedronken, maken de nieren... urine aan, deze urine is dan … van kleur

1. veel, donkergeel
2. weinig, donkergeel
3. veel, lichtgeel
4. weinig, lichtgeel

aan de slag 

14.7. lever en de nieren

Kennis vragen 1, 2, 3 en 4    (blz. 235 -238)

Inzicht vragen 5 t/m 8 (blz. 239 -242)

Dank jullie wel voor jullie aandacht!

huiswerk 14.7  (235-242)

voor zover nog niet in de klas gemaakt: 

14.7 gaswisseling en uitscheiding - lever en de nieren

Kennis vragen 1, 2, 3 en 4 (blz. 235 -238)

Inzicht vragen 5 t/m 8 (blz. 239 -242)

Dank jullie wel voor jullie aandacht!