29/1 grammatica § 10 WS Lastig te benoemen woorden: die, dat, wie, wat

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Woordsoorten

GRAMMATICA

Lesplanning

• Terugblik vorige les
• Wat weet je al?
  
• Instructie
• Werken
  
• Afsluiten
  

Lesdoel

Aan het einde van deze les:

• kan je de woordsoort vaststellen van woorden die tot meerdere woordsoorten kunnen behoren.
  

            Die: aanwijzend voornaamwoord + betrekkelijk voornaamwoord 

            Dat: aanwijzend voornaamwoord + betrekkelijk voornaamwoord + onderschikkend voegwoord

           Wie/wat: betrekkelijk voornaamwoord + vragend voornaamwoord   

Schrijf drie dingen op
die je van
de vorige les
onthouden hebt.

Wat wordt er bedoeld met
een aanwijzend voornaamwoord?
Schrijf er twee op.

Wat wordt er bedoeld met
een vragenvoornaamwoord?
Schrijf er twee op.

Wat wordt er bedoeld met
een betrekkelijk voornaamwoord?
Wanneer gebruik je die?

Wat is een voegwoord?
Schrijf er twee op.

In het kort

Aanwijzend voornaamwoord die/dat

Je kunt het ‘aanwijzen + de die/dat vervangen door deze/dit

Betrekkelijk voornaamwoord die/dat

Het verwijst naar een antecedent + de die/dat kan niet worden vervangen door deze/dit

Betrekkelijk voornaamwoord wie/wat

Verwijst terug naar een antecedent

Vragend voornaamwoord wie/wat

Verwijst niet terug naar een antecedent

Onderschikkend oegwoord

Plakt een bijzin aan een hoofdzin.

Werk voor de deze les:

Alvast aan het werk? 

• je begrijpt de lesstof/theorie voldoende (je kunt het groene theorieblok uit je boek gebruiken als ondersteuning) 
• je kan geen vragen stellen 
• je werkt in stilte en je mag niet praten of overleggen en geen vragen stellen
• je bent echt aan het werk!

Klaar = in stilte lezen of werken aan een ander vak

Pak je VIP en noteer:

In je schrift, met de hand een samenvatting schrijven van alle theorie § 10 WS De woordsoort van die, dat en wie

+ Online, Cursus 5 Grammatica§ 10 WS Lastig te benoemen woorden: die, dat, wie, wat,  opdracht 1 t/m 5 + 6c en 7c 

+ geresette opdrachten Cursus 5 Grammatica § 4 en 5

Wat niet af is  = huiswerk!

Wat zijn / doen betrekkelijke voornaamwoorden?

1. verwijzen naar een eerder genoemd woord in de zin
2. woorden waar je de, het of een voor kan zetten
3. alle werkwoorden in een zin
4. ze geven informatie over het zelfstandig naamwoord

Wat zijn voorbeelden van de betrekkelijke voornaamwoorden?

1. deze, dit, die, dat
2. iets, niets, iemand, alles
3. die, dat, degene die, datgene wat
4. wie, wat, welke, wat voor (een)

Betrekkelijke voornaamwoorden

Het betrekkelijke voornaamwoord verwijst naar een voorafgaand zinsdeel: het antecedent.

Het antecedent staat altijd in dezelfde zin.

- die, dat, wie en wat

Voorbeelden:

De man die daar staat, is zijn vader. (wie is die?  de man)

Het meisje aan wie ik het vroeg, zie ik niet meer. (wie is wie?  het meisje)

Het feest gaat morgen niet door, wat me lelijk tegen valt. (wat is wat?  het feest. Dat niet doorgaat)

Betrekkelijk voornaamwoord

Bijvoeglijke bijzinnen beginnen vaak met een betrekkelijk voornaamwoord (betr.vnw). 

Zo’n betrekkelijk voornaamwoord wijst terug naar een woord dat eerder genoemd is, het antecedent. 

De bekendste betrekkelijke voornaamwoorden zijn die, dat, wie en wat.

Betrekkelijke voornaamwoorden

1. De reis, (die -betr.vnw - ik met drie vrienden maakte- bijv.bijzin), was heel avontuurlijk.

2. Heb jij het nieuwe boek (dat- betr.vnw-  ik jou aanraadde bijv.bijzin), al gelezen?

3. De docent (van wie- betr.vnw - wij wiskunde krijgen bijv.bijzin), is onlangs afgestudeerd.

4. Er is iets (wat- betr.vnw-  Dominique dwarszit bijv.bijzin).

Betrekkelijke voornaamwoorden

Soms kun je wie en wat vervangen door degene die of datgene wat. Er is dan geen antecedent. Wie/wat is dan betrekkelijk voornaamwoord met ingesloten antecedent (betr.vnw m.i.a.). 

Wie (= degene die) nooit lacht, heeft weinig plezier in zijn leven.

Wat (= datgene wat) je gisteren deed, kun je beter niet meer doen.

Wie dat zegt, geloof ik niet. --> De man die dat zegt, geloof ik niet.

Wie zijn brood niet opeet, krijgt geen snoep. --> Wie krijgen geen snoep? Wie --> Zij die hun brood niet opeten, krijgen geen snoep.

Zo gebruik je het betrekkelijk voornaamwoord

Met het betrekkelijk voornaamwoord die verwijs je naar de-woorden (zie zin 1), met dat naar het-woorden (zie zin 2). Let op: Als je die/dat kunt vervangen door deze of dit, is die/dat een aanwijzend voornaamwoord.

Met het betrekkelijk voornaamwoord 'wat' verwijs je naar: 

1. een overtreffende trap: 

Het allerlekkerste (wat ik ooit zelf gemaakt heb bijv.bijzin), is tiramisu. 

2. woorden als alles, enige, iets, niets, veel: Alles (wat je wilt weten bijv.bijzin), kun je googelen. 

3. een hele zin: De ouders van Isa laten haar vrij, wat zij erg waardeert.

Met een voorzetsel + 'wie' verwijs je naar een persoon: aan wie, over wie enz. 

(dus niet met waar + voorzetsel: waaraan, waarover enz.) 

Dus: Meryem met wie ik altijd naar school fiets, is vandaag ziek. 

Niet: *Meryem waarmee ik altijd naar school fiets, is vandaag ziek. 

(* betekent: ongrammaticaal)

Wat is geen betrekkelijk voornaamwoord?

1. Die
2. Deze
3. Wie
4. Wat

Betrekkelijk voornaamwoord
Kies het juiste betrekkelijk voornaamwoord.

Hij zei iets ... ik niet begreep.

1. die
2. wie
3. dat
4. wat

Welke woordsoort is DAT?
Het huiswerk DAT ik heb gemaakt, is pas voor morgen.

1. betrekkelijk vnw.
2. aanw. vnw.
3. onbepaald vnw.
4. betrekkelijk vnw. met ingesloten antecedent

Lastige woorden: die/dat - aanwijzend voornaamwoord

• Je kunt de die/dat vervangen door deze/dit
• Je kunt het 'aanwijzen'

Je kunt lachen met die leerlingen van dat groepje.

--> Je kunt lachen met deze leerlingen van dit groepje.

Lastige woorden: die/dat - betrekkelijk voornaamwoord

• je kunt de die/dat  niet vervangen door deze/dit
• die/dat verwijst naar een antecedent

De leerling die daar staat, heeft het boek dat hij las niet bij zich.

De leerling deze daar staat, heeft het boek dit hij las niet bij zich.

Lastige woorden: dat - onderschikkend voegwoord

• dat staat aan het begin van een bijzin en plakt deze aan de hoofdzin.

De docent weet zeker dat alle leerlingen aantekeningen maken. 

 o                pv                     o                                              pv 

Lastige woorden: wie/wat - betrekkelijk voornaamwoord

Verwijst terug naar een antecedent

--> Vertel me alles wat je geleerd hebt.

--> De docent van wie 3H1 Nederlands krijgt, is ook hun mentor.

Lastige woorden: wie/wat - vragend voornaamwoord

Verwijst niet terug naar een antecedent

--> De leerlingen van 3H1 weten nog niet wat voor profielen ze volgend jaar  gaan kiezen.

--> 3H1 weet nog niet wie er voor Literatour op bezoek komt.

Wie zoet is, krijgt lekkers

Wie=

1. Betrekkelijk voornaamwoord
2. Aanwijzend voornaamwoord
3. Betrekkelijk vnw mia

Als je die advertentie moet geloven, is de laptop supersnel.

1. voegwoord
2. betrekkelijk voornaamwoord
3. vragend voornaamwoord
4. aanwijzend voornaamwoord

Het telefoonhoesje dat Timon graag wilde hebben, is uitverkocht.

1. aanwijzend voornaamwoord
2. betrekkelijk voornaamwoord
3. vragend voornaamwoord
4. voegwoord

Weet jij wie er naar het schoolfeest gaan?

1. aanwijzend voornaamwoord
2. vragend voornaamwoord
3. betrekkelijk voornaamwoord
4. voegwoord

Wie niet waagt, wie niet wint. 

1. Aanwijzend voornaamwoord
2. Betrekkelijk voornaamwoord
3. Betrekkelijk voornaamwoord met ingesloten antecedent

Heb je dat nieuwe boek van 

Margje Woodrow al gelezen? 

1. Aanwijzend voornaamwoord
2. Betrekkelijk voornaamwoord
3. Betrekkelijk voornaamwoord met ingesloten antecedent

Volgens mij is WAT je nu gedaan hebt, echt ontoelaatbaar.

1. betrekkelijk voornaamwoord met ingesloten antecedent
2. onderschikkend voegwoord
3. betrekkelijk voornaamwoord
4. aanwijzend voornaamwoord

In onze klas zit een meisje DAT goed kan voetballen.

1. betrekkelijk voornaamwoord met ingesloten antecedent
2. vragend voornaamwoord
3. betrekkelijk voornaamwoord
4. aanwijzend voornaamwoord

Weet jij wie zich weer heeft misdragen met carnaval in Reeuwijk?

1. betrekkelijk voornaamwoord met ingesloten antecedent
2. vragend voornaamwoord
3. betrekkelijk voornaamwoord
4. aanwijzend voornaamwoord

Ik denk, DAT hij me niet wil vertellen wat er op het feest is gebeurd.

1. betrekkelijk voornaamwoord met ingesloten antecedent
2. onderschikkend voegwoord
3. betrekkelijk voornaamwoord
4. aanwijzend voornaamwoord

Werk voor de deze les:

Pak je VIP en noteer:

In je schrift, met de hand een samenvatting schrijven van alle theorie  Cursus 5 Grammatica § 10 WS Lastig te benoemen woorden: die, dat, wie, wat

+ Online, Cursus 5 Grammatica § 10 WS Lastig te benoemen woorden: die, dat, wie, wat, opdracht 1 t/m 5 + 6c en 7c 

+ geresette opdrachten Cursus 5 Grammatica § 4 en 5

verlengde instructie:

+ Online, Cursus 5 Grammatica§ 10 WS Lastig te benoemen woorden: die, dat, wie, wat, opdracht 1 t/m 5 + 6b en 7b

+ geresette opdrachten Cursus 5 Grammatica § 4 en 5

Wat niet af is  = huiswerk!

Klaar = in stilte lezen!

Ik kan de woordsoort vaststellen van de woorden 'die/dat' en 'wie/wat'.

😒🙁😐🙂😃

Lesdoel

Aan het einde van deze les kan je de woordsoort vaststellen van woorden die tot meerdere woordsoorten kunnen behoren.

• Die/dat: aanwijzend voornaamwoord + betrekkelijk voornaamwoord 
• Wie/wat: betrekkelijk voornaamwoord + vragend voornaamwoord + telwoord (onbepaald) + onbepaald voornaamwoord  

Lesdoel

Aan het einde van deze les:

• kan je de woordsoort vaststellen van woorden die tot meerdere woordsoorten kunnen behoren.
  

           - Die: aanwijzend voornaamwoord + betrekkelijk voornaamwoord 

          -  Dat: aanwijzend voornaamwoord + betrekkelijk voornaamwoord + onderschikkend voegwoord

          -  Wie/wat: betrekkelijk voornaamwoord + vragend voornaamwoord   

Reflectie:
Wat ging bij jou goed tijdens deze les?
Wat kan nog iets beter?

Feedback:
Wat vond je fijn/goed aan deze les?
Wat zou je liever anders willen zien?