GHZKALA5 periode 10 afweer

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 3

GHZKALA5 periode 10

Deze les

14.30 uur toets nabespreken

14.45 uur; uitleg periode 10

14.55 uur; theorie afweer

15.25 afsluiting en volgende week

Toets nabespreken vorige periode

Periode 10

week 1  11/11 afweer

week 2 18/11 opdracht afweerstoornissen, auto-immuunziekten

week 3  25/11 zenuwstelsel

week 4  2/12  aandoeningen zenuwstelsel

week 5 9/12 urinewegstelsel

week 6 16/12 nierfalen

kerstvakantie

week 7 6/1 maag-darmstelsel

week 8  13/1 aandoeningen maag-darmstelsel

week 9  20/1 theoretische toets

week 10  27/1 kantelweek

Afweer

lesdoelen

• Je legt uit op welke manieren ziekteverwekkers onschadelijk gemaakt kunnen worden
• Je legt uit wat natuurlijke immuniteit is
• Je legt uit wat kunstmatige immuniteit is

Theorie

Malmberg, Take Care

handboek anatomie/fysiologie/pathologie

Deel A en B

Wat is het verschil tussen een bacterie en een virus?

Noem een aantal manieren of wegen hoe ziekteverwekkers in ons lichaam kunnen komen.

Inademing: Via de luchtwegen kunnen ziekteverwekkers zoals virussen (bijv. verkoudheids- of griepvirussen) en bacteriën (bijv. tuberculose) het lichaam binnenkomen door inademing van besmette lucht.

Inslikken: Ziekteverwekkers in voedsel of water, zoals bacteriën die voedselvergiftiging veroorzaken (bijv. Salmonella), kunnen via de mond het spijsverteringskanaal binnenkomen.

Direct contact: Via de huid of slijmvliezen kunnen ziekteverwekkers binnendringen door direct contact met besmette oppervlakken, handen, of geïnfecteerde wonden.

Insectenbeten: Sommige ziekteverwekkers worden overgebracht door beten van geïnfecteerde insecten, zoals malaria door muggen en de ziekte van Lyme door teken.

Bloedcontact: Direct contact met besmet bloed of andere lichaamsvloeistoffen kan ziekteverwekkers zoals hepatitis of HIV in het lichaam brengen, bijvoorbeeld via onveilige injecties of bloedtransfusies.

Seksueel contact: Via seksuele overdracht kunnen ziekteverwekkers zoals chlamydia, gonorroe en HIV via slijmvliezen het lichaam binnendringen.

Afweer: Hoe beschermen wij ons tegen lichaamsvreemde stoffen? 

Schuif de juiste beschermingsmethode naar de juiste afbeelding

Doodt bacteriën

door zuur

Barrière van dode cellen die bacteriën buiten houden

Maken bacteriën onschadelijk door ze in te sluiten

Trilharen en slijmvliezen die ziekteverwekkers buiten houden

Ontwikkeling nieuwe ziekteverwekkers wordt tegengegaan door hoge temperatuur

Barieres

1. De huid 
2. Slijmvliezen en zuur
3. Het immuunsysteem 

Immuunsysteem

• A-specifieke afweer; fagocyten (opeten), specifieke afweer "activeren", ontstekingsreacties
• Specifieke afweer ; B- en T-cellen, B-cellen;antistoffen produceren, T-cellen; geïnfecteerde cellen doden
  

A-specifieke afweer

•  aangeboren afweer 
•  de eerste lijn van verdediging tegen indringers 
• altijd actief, zelfs voordat het lichaam wordt blootgesteld aan een specifieke ziekteverwekker
• fysieke barrières zoals de huid en slijmvliezen, evenals cellen zoals macrofagen en neutrofielen die indringers opeten en doden.

De a-specifieke afweer is niet specifiek gericht op een bepaalde ziekteverwekker en biedt geen langdurige bescherming. Het is echter essentieel voor de bescherming van het lichaam totdat de specifieke afweer in actie kan komen.

Macrofagen

•  soort witte bloedcellen die een belangrijke rol spelen in het immuunsysteem 
• zijn onderdeel van de a-specifieke afweer en helpen bij het beschermen van het lichaam tegen indringers zoals bacteriën, virussen en andere ziekteverwekkers.
  
• Macrofagen kunnen indringers opeten en doden >fagocytose
• kunnen ook de productie van cytokines stimuleren, die helpen bij het reguleren van de immuunrespons en het aantrekken van andere immuuncellen naar de plaats van infectie of ontsteking.(Ze kunnen bijvoorbeeld witte bloedcellen activeren en aantrekken om infecties te bestrijden, of ze kunnen de groei van nieuwe bloedvaten stimuleren om wondgenezing te bevorderen. )
• belangrijke rol bij de weefselreparatie en het opruimen van dode of beschadigde cellen in het lichaam. Ze kunnen ook helpen bij het presenteren van ziekteverwekkers aan de specifieke afweer, zodat deze gericht kunnen worden aangepakt.
  

Kortom, macrofagen zijn essentiële spelers in het immuunsysteem en dragen bij aan de bescherming en het herstel van het lichaam.

• Neutrofielen (witte bloedcellen) ;zijn betrokken bij de eerste verdedigingslinie van het immuunsysteem en spelen een belangrijke rol bij het bestrijden van infecties.
  

     Net als macrofagen kunnen neutrofielen indringers opeten en doden door fagocytose. Ze kunnen ook een rol spelen bij het ontstekingsproces en bijdragen aan de productie van cytokines.

• Natural killer (NK)-cellen; zijn betrokken bij de vroege afweer tegen virussen en kankercellen. 
• Dendritische cellen ; "vangen" van ziekteverwekkers met hun lange uitlopers (dendrieten)
• Complement (in bloedplasma opgeloste eiwitten) ;ook betrokken is bij de vroege verdediging tegen ziekteverwekkers en kan helpen bij het doden van bacteriën.

Specifieke afweer

- Eén type antistof werkt maar op één type antigeen.

- Een antigeen is een lichaamsvreemde stof die een immuunreactie kan opwekken, terwijl een antistof een eiwit is dat door het immuunsysteem wordt geproduceerd om specifiek dat antigeen aan te vallen en te neutraliseren.

- Immuun: Bij een mogelijke 2e infectie maakt 

   afweersysteem bijna direct antistoffen. Je wordt dan vaak ook niet ziek.

B-cellen, humorale respons

• produceren antilichamen> specifieke pathogenen herkennen + neutraliseren
• B-cel herkent antigeen (op oppervlak pathogeen)> receptoren (oppervlak B-cel ) specifiek voor betreffende antigeen
• begint zich te delen> groot aantal
• gaan allemaal antilichamen produceren> bloedbaan

Dit noemen we ook wel de humorale respons.

T-cellen

• rol in de Aangeboren en adaptieve immuunrespons
• soorten T-cellen; 

1. helper t-cellen(cytokines af te scheiden die de immuunrespons stimuleren),
2. cytotoxische T-cellen( cellen detecteren die besmet zijn met een virus of kankercellen en deze specifiek vernietigen), 
3. geheugen T-cellen (na de eerste infectie achterblijven in het lichaam en snel kunnen reageren bij een volgende infectie. Ze kunnen zich snel vermenigvuldigen en differentiëren in cytotoxische T-cellen en helper-T-cellen om de ziekteverwekker snel en effectief te bestrijden)

Specifieke afweer immunologisch geheugen !

Snel en effectief,

langdurige bescherming !

Nadat je de 1e keer besmet bent geraakt met het coronavirus wordt er gezegd dat je er de 2e keer niet meer heel ziek van zal worden. Je bent immuun
Hoe kan dat?

1. Doordat er nog steeds antistoffen aanwezig zijn in je bloed. Die dan direct kunnen werken
2. Omdat een bepaalde witte bloedcel onthoudt welke antistoffen gemaakt moeten worden tegen een bepaalde antigen
3. Je lichaam weet hoe de ziekteverwekker eruit ziet en zorgt dat hij niet meer je lichaam binnen kan komen.
4. De witte bloedcellen die het virus onschadelijk maken, wachten op de plek waar het virus het lichaam binnenkomt. Hier maken ze het virus direct onschadelijk

Hoe werkt een vaccin nu eigenlijk?

Natuurlijke en kunstmatige immuniteit

Natuurlijke immuniteit:

- Lichaam maakt zelf antistoffen tegen binnengedrongen ziekteverwekkers.

- Deel witte bloedcellen onthouden gemaakte antistof (geheugencel, immuun) 

Kunstmatige immuniteit: 

- Actieve immuniteit: inbrengen verzwakte ziekteverwekker (vaccineren). Lichaam maakt zelf           antistof (geheugencel onthoudt antistof, immuun)

- Passieve immuniteit: Antistoffen worden ingebracht (serum). Lichaam maakt zelf 

   geen antistoffen en onthouden de antistoffen ook niet (tijdelijke immuniteit)

Sleep de gegeven voorbeelden naar de juiste vorm van immunisatie

Actieve immuniteit

Passieve immuniteit

zelf antistoffen maken

antistoffen ingespoten krijgen

Vaccin

Serum

Tijdelijk immuun

Blijvend immuun

Ziekten voorkomen

Vragen??

Volgende week opdracht afweerstoornissen, auto-immuunziekten

Opdracht inleveren uiterlijk vrijdag 22/11