3.2 Het bestuur van de stadstaat

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

De Grieken

3.2 Het bestuur van de stadstaat

De Grieken

Het bestuur van de stadstaat

Herhaling 3.1

Uitleg 

Afsluiting

Lesdoel

Aan het eind van deze les kun je:

• Uitleggen hoe onderdanen werden bestuurd in een monarchie en een aristocratie.
  
• Uitleggen welke kenmerken er bij het bestuur van een tiran horen en waarom de ene tiran als goed werd gezien, terwijl de andere tiran als slecht werd gezien.
  
• Toelichten hoe Atheense burgers zichzelf bestuurden door een democratisch systeem.

Leerdoel

Overkoepelend leerdoel:

Onderscheid maken tussen de vier verschillende bestuursvormen in het oude Griekenland.

Bestuurders en onderdanen

De Griekse stadstaten waren onafhankelijk, de Grieken bestuurden en beslisten over zichzelf

De meeste stadstaten waren tot de 8e eeuw v.chr (-800/-700) een monarchie: een staat met een vorst (koning) met erfopvolging. De koningen regeerden alleen (de meeste onderdanen vonden dit prima). 

Bestuurders en onderdanen

Groot grondbezitters (rijke onderdanen) met aanzien namen de macht over in de 8e eeuw v.Chr. Er was verzet tegen de heerschappij.

Dit waren edelen die het niet eens waren met de monarchie en mee wilden beslissen.

Aristocratie: een regering met een groep aanzienlijke mensen.

Goede en slechte tirannen

Soms slaagde één van de edelen erin doormiddel van geweld alle macht naar zich toe te trekken. 

Zo iemand, die alleen het gebied bestuurd en vaak door geweld aan de macht gekomen is noemen we een tiran (tirannie).  Zowel goede als slechte. 

VB:

• Pisistratus: greep met soldaten de macht
• Nijverheid bevorderen en mooie gebouwen, rechtspraak: rechters aanstellen die beslissen over de toepassing van wetten 
• Steunde kleine boeren

De Griekse stadstaten waren onafhankelijk en hadden dus een van  de volgende regeervormen: 

Monarchie: een staat met één vorst 

Aristocratie: een regering met een groep aanzienlijke mensen

Tiran: alleenheerser die onwettig de macht heeft gegrepen

Rechtspraak: beslissen over toepassen van wetten.

Maak de juiste combinaties:
1: Democratie A: Een koning heeft de macht
2: Aristocratie B: Het volk heeft de macht
3: Monarchie C: De adel heeft de macht
4: Tirannie D: Met geweld de macht gegrepen

1. 1B, 2A, 3D, 4C
2. 1B, 2C, 3A, 4D
3. 1A, 2B, 3C, 4D
4. 1D, 2C, 3B, 4A

Wat zie je op het plaatje?

1. Een tiranni
2. Een aristocratie
3. Een monarchie
4. Geen van alle genoemde antwoorden

Democratie

Ontstond in de stadstaat Athene in 507 v. Chr.

Het volk verdreef een tiran en daarna werd een nieuwe bestuursvorm ingevoerd > democratie: bestuur waarbij het volk beslist (volksregering; demos betekent volk)

Dingen die te maken hebben met het bestuur noemen we politiek (afgeleid van ... ?)

Einde: 338 v. Chr. toen Griekenland onder heerschappij van Macedonië. 

Democratie?!

• Niet helemaal...
• ...alleen mannelijke burgers (ongeveer 10% van de bevolking) 
• Vrouwen, slaven en vreemdelingen mochten niet meepraten.

Niet iedereen was het eens met de democratie > vele discussies onder geleerden. 

VB: Plato en Socrates > gewone volk kon geen beslissingen nemen voor de stadstaat. 

De Atheense volksvergadering

40 keer per jaar kwamen de Atheense burgers (mannen, geboren in Athene) bij elkaar op de Pnyx  om te vergaderen (volksvergadering). Deze vergadering nam alle beslissingen (oorlog, vrede, geldzaken, ambtenaren). 

Bij belangrijke beslissingen moesten minstens 6000 burgers aanwezig zijn (BV: oorlog)

Je moest een flink stemgeluid hebben en overtuigend kunnen spreken met veel uitstraling om een echte leider te zijn. VB: Perikles was zo'n goede spreker en overtuigde de menigte om een Parthenon te bouwen, een tempelcomplex voor de staatsgodin Athena.

Stembiljetten. 

Schervengericht: wegstemmen van ongewenste politici.

Vanaf 507 v. Chr. was Athene een democratie waarin burgers in de volksvergadering beslissingen namen over de stadstaat. 

Democratie: (volksregering), bestuur waarbij het volk beslist.

Burgers: volwassen mannen met bepaalde rechten (landbezit, spreken en stemmen in volksvergadering).

Politiek: heeft te maken met bestuur.

De democratie eindigde in 338 v. Chr. omdat de stadstaten onder de heerschappij van Macedonië kwamen (verlies onafhankelijkheid).

Bestuur door een koning of keizer

1. Aristocratie
2. Democratie
3. Monarchie
4. Tirannie

De regering van een groep aanzienlijken

1. Aristocratie
2. Monarchie
3. Stadstaat
4. Tirannie

Welk bestuur had de stad Athene?

1. Aristocratie
2. Democratie
3. Monarchie

Na deze les, 

wil ik...

de uitleg nog 1 keer horen. Ik begrijp het niet zo goed.

meer voorbeelden krijgen. Ik snap het wel maar het is nog een beetje wazig.

de leerstof thuis nog even bekijken. Nuttig en leuk!

overgaan naar nieuwe leerstof. Ik snap het gewoon.

niet meer te weten komen over de leerstof. Zo is het wel genoeg.

Huiswerk

Maken: 1 t/m 8 van 3.2

Leren: begrippen 3.2

Lezen: 3.3