H4 par. 4.4 Een langdurige strijd

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t, mavo, havo
• Leerjaar 1

Tijd van ontdekkers en hervormers

Nieuw geloof, nieuw land

par. 4.4 Een langdurige strijd

• Tijdvak: Tijd van ontdekkers en hervormers 
• 1500-1600

• Periode: vroegmoderne tijd
• 1500-1800

Invalshoeken

• Economisch: 
• Wat zijn de middelen van bestaan? 
• Leven mensen van de jacht, landbouw, industrie?
• Hoe komen mensen aan hun inkomsten?
• Geld

 

Invalshoeken

• Politiek-bestuurlijk: 
• Bestuur
• Wie is de baas? 
• Welke regels en wetten zijn er?

 

Invalshoeken

• sociaal: 
•  Leefomstandigheden van mensen.
•  Sociale lagen. 
• Zijn er grote verschillen tussen mannen/vrouwen en arm/rijk? 
• Leven de mensen in de stad of op het platteland?

Invalshoeken

• cultureel: 
• Gaat vooral over:
• geloof 
• kunst 
• wetenschap

Oorzaak en gevolg

De oorzaak is de reden waarom er iets gebeurt.

Het gevolg is wat er daarna gebeurt; hoe gaat het verder?

Normen en waarden

Met waarden bedoelen we zaken die mensen belangrijk vinden in hun leven, bijvoorbeeld:

• behulpzaamheid, 
• eerlijkheid of 
• een goed moslim of christen zijn.
  

Normen en waarden

Met normen bedoelen we regels waaraan mensen zich moeten houden, zoals geschreven en ongeschreven wetten/ regels.

Voorbeelden van normen zijn: 

• ‘afval gooi je in de prullenbak’ 
• en ‘diefstal is verboden’.

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen waarom Willem van Oranje belangrijk was voor het begin van de Opstand.
• Je kunt uitleggen waarom de Opstand zo lang duurde.
• Je kunt uitleggen wat er veranderde toen de Noordelijke Nederlanden een zelfstandige staat werden.
  
• Je kent de begrippen en jaartallen uit deze paragraaf.
  

De eerste jaren van de Opstand

• Na de Beeldenstorm nam de hertog van Alva strenge maatregelen.

De eerste jaren van de Opstand

• Alva strafte de Nederlandse adel en mensen die aan de Beeldenstorm hadden meegedaan.
• Alva hief ook een extra belasting.
  

• De maatregelen van Alva hielpen weinig:
• mensen werden juist meer ontevreden!
• Willem van Oranje was voor de komst van Alva al gevlucht.
  

De eerste jaren van de Opstand

• Filips had Willem ontslagen als stadhouder.
• Willem van Oranje vond het niet goed dat mensen om hun geloof werden vervolgd: hij was zelf ook protestant geworden.
• Daarnaast vond hij het centrale bestuur van Filips niet goed.
• In Duitsland verzamelde Willem van Oranje een leger.
• De eerste aanval op de Spanjaarden in 1568 mislukte.
  

De eerste jaren van de Opstand

• Willem van Oranje kreeg hulp van watergeuzen:
• Protestantse vluchtelingen op zee.
• Zij namen in 1572 het plaatsje Den Briel in.
  

De eerste jaren van de Opstand

• Vervolgens veroverden de opstandelingen bijna alle steden in Holland en Zeeland.
• Ook in andere gewesten sloten steden zich aan bij de opstandelingen.
• De opstandige gewesten benoemden Willem van Oranje in 1572 tot aanvoerder van hun legers.
• Zo werd hij de leider van de Nederlandse Opstand.
  

De eerste jaren van de Opstand

• De Nederlandse Opstand: het verzet in NL tegen het Spaanse bestuur.
• Willem van Oranje maakte het einde van de Opstand niet mee: 
• hij werd in 1584 vermoord.
  

0

Langdurige strijd

• Kort na 1572 leek de Opstand alweer te mislukken.
• De Spanjaarden heroverden bijna alle opstandige steden.
• Alleen de gewesten Holland en Zeeland hielden stand.
• In de bijna tachtig jaren die nog volgden, breidden de opstandelingen dat grondgebied langzaam uit.
  

Langdurige strijd

Waarom duurde de oorlog zo lang?

1. Er werd vooral in het oosten en zuiden gevochten. 

• Daar lagen veel steden met grachten, aarden wallen en dikke stadsmuren. 
• Het duurde lang om deze steden te veroveren en dat kostte veel geld.

Langdurige strijd

2. Spanje voerde ook oorlog tegen andere landen. 

• Hierdoor was de Spaanse schatkist vaak leeg. 
• De Spaanse huursoldaten kregen dan niet betaald en weigerden te vechten. 
• De opstandelingen kregen zo telkens een pauze in de strijd.

Langdurige strijd

3. De handelssteden in Holland en Zeeland werden steeds rijker.

• Er was dus genoeg geld om de strijd vol te houden.

• De opstandelingen hadden nooit de bedoeling gehad om een zelfstandige staat te stichtten.
• Toch gebeurde dat.
• Dat ging in kleine stapjes...
  

De Republiek

• Eerst namen in opstandige gewesten protestanten de macht over. 
• Vervolgens ging een aantal gewesten samenwerken om de Opstand vol te kunnen houden: Unie van Utrecht.
  

Unie van Utrecht

• 1579
  
• Gewesten Holland, Zeeland, Utrecht, Gelderland, Friesland, Groningen, Drenthe en Overijssel werkten samen tegen de Spaanse koning.

De Republiek

• De zuidelijke gewesten bleven trouw aan de Spaanse koning.
• Een aantal jaren (1581) later besloten de opstandelingen dat Filips II niet meer hun koning was: de opstandige gewesten en steden verklaarden zich onafhankelijk.
• In 1588 werd tenslotte de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden uitgeroepen: land zonder koning.
  
• Republiek veroverde grote delen van Brabant en Limburg, maar de partijen konden elkaar niet definitief verslaan.

 Republiek

• Geen vervolgingen vanwege geloof.
  
• Protestants land.
• Rijke burgers (alleen protestanten) bestuurden de steden en gewesten.
• Geen centraal bestuur.
  

Landelijk

• De 7 gewesten samen.
  
• Beslissingen over oorlog en vrede & andere buitenlandse zaken.
• Een stadhouder die de baas was over het leger.
  

Gewesten

• Elk gewest hield zijn eigen wetten en rechtspraak.
  

De Republiek

•  Maurits volgde in 1585 zijn vermoorde vader op als stadhouder.
  

De Republiek

• Pas in 1648 werd  de Vrede van Munster gesloten:
• zuidelijke Nederlanden bleven bij Spanje.
• Spanje erkende de noordelijke Nederlanden als onafhankelijke staat.
  

0

Schrijf 1 ding op wat je geleerd hebt van deze les.

Wat vind je nog lastig?