Het lezen van gedichten

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Welkom G3A

- Stillezen

- Korte herhaling theorie 

met voorbeelden van beeldspraak en stijlfiguren

- gedichten bespreken

De limerick

• humoristisch gedicht van 5 regels
• laatste woord van de eerste zin is een plaatsnaam
• rijmschema: aabba
• laatste regel is verrassend

Het sonnet

• 14 versregels
• vast rijmschema: abba abba cdc dcd / abba abba cde cde
• wending / volta: overgang, vaak tussen versregel 8 en 9 
• inhoudelijke tegenstelling tussen deel 1 en deel 2 (algemeen-bijzonder, abstract-concreet, toen-nu)

enjambementen

'Een versregel wordt afgebroken op een plaats waar geen vanzelfsprekend einde van de versregel is.'

geen enjambementen:     'Ooit sprak een koning tot zijn nar,

                                                     ik ben een beetje in de war.

                                                     Ik voel me katterig en down,

                                                     laat me eens lachen speel de clown.'

enjambementen 

wel enjambementen:

De nar had honger en besloot

te doen wat majesteit gebood.

Hij hield een grote spiegel op

vlak voor diens dikke varkenskop.

rijm - eindrijm 

rijm: de overeenkomst van klanken in beklemtoonde lettergrepen

eindrijm: de laatste woorden van de versregels rijmen op elkaar

rijmschema's: 

- gekruist rijm (abab)

- gepaard rijm (aabbcc...)

- omarmend rijm (abba) 

rijm - eindrijm 

eindrijm - gepaard rijm

Ooit sprak een koning tot zijn nar, (a)

ik ben een beetje in de war. (a)

Ik voel me katterig en down, (b)

laat me eens lachen speel de clown. (b)

En roep o koning u bent groot (c)

voor vijf dukaten en een brood. (c)

rijm - volrijm/halfrijm 

volrijm: de beklemtoonde klinker en de medeklinkers klinken gelijk  (besloot-gebood, op-kop, glas-was)

halfrijm: alleen klinkers of medeklinkers rijmen

rijm - halfrijm 

assonantie: klinkerrijm --> klinkers zijn gelijk, medeklinkers verschillen                                                                        

alliteratie: medeklinkerrijm --> beginmedeklinkers zijn gelijk 

                                                            

assonantie 

Ooit sprak een koning tot zijn nar,                           sprak, nar, war, katterig, lachen

ik ben een beetje in de war.

Ik voel me katterig en down,

laat me eens lachen speel de clown.

En roep o koning u bent groot,                                  o, koning, groot, brood

voor vijf dukaten en een brood.

alliteratie 

Ooit sprak een koning tot zijn nar,                                 koning, katterig, clown

ik ben een beetje in de war.

Ik voel me katterig en down,

laat me eens lachen speel de clown.

En roep o koning u bent groot,                                  

voor vijf dukaten en een brood.

Het lezen van gedichten 

Wat maakt een gedicht tot een gedicht? 

Wat maakt een gedicht tot een gedicht?

- manier van presentatie: veel wit, witregels, strofen 

- verwoording van een gevoel, inzicht, gedachte, observatie, herinnering, bijzondere ervaring. 

- soms door een verteller, soms door een ik-figuur

- verhaal/geschiedenis speelt minder belangrijke rol 

Gedichten overleg

- Ga in groepjes van 3 of 4 zitten

- Lees je gedicht voor

- Vertel wat je aanspreekt in het gedicht

- Bespreek met elkaar of er sprake is van enjambement, en bespreek de soorten rijm (eindrijm, assonantie of alliteratie)