Hww + Zww

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Wat doen we vandaag?

1. Lezen 

2. Herhaling + oefenen

3. Nieuwe stof + oefenen

4. Afsluiting

Wat leer/doe je deze les?

1. Je kunt de volgende woordsoorten herkennen en benoemen:

- blw, olw

- zn, zne

- bn

- hww, zww

Redekundig ontleden

Taalkundig ontleden

zinsdelen (groepjes woorden)

persoonsvorm

onderwerp

gezegde

lijdend voorwerp

meewerkend voorwerp

bijwoordelijke bepaling

woordbenoeming

zelfstandig naamwoord 

lidwoorden

bijvoeglijk naamwoord 

zelfstandig werkwoord 

hulpwerkwoord 

aanwijzend voornaamwoord vragend voornaamwoord

voorzetsel 

bijwoord 

De woordsoorten

1. zelfstandig naamwoord (ZN/ZNE)

1. lidwoorden (BLW, OLW)

2. bijvoeglijk naamwoord (BN)

3. zelfstandig werkwoord (ZWW)

3. hulpwerkwoord (HWW)

4. aanwijzend voornaamwoord (AANW. VNW)

4. vragend voornaamwoord (VRG. VNW)

5. voorzetsel (VZ)

6. bijwoord (BW)

Wist je dat? Kies: olw, blw, zn, zne, bn

1. Het Nederlands de officiële taal in zes landen is? In België, Nederland, Suriname, Aruba, Curaçao en Sint-Maarten.

2. In het Nederlands geen enkel ‘normaal’ woord rijmt op het woord twaalf?

3. De letter e het meest wordt gebruikt.

4. Het Nederlandse woord ‘gezellig’ niet letterlijk te vertalen is.

5. Het langste Nederlandse woord 60 letters kent? Dit is kindercarnavalsoptochtvoorbereidingswerkzaamhedencomitéleden.

6. Het langste woord dat je kunt typen met enkel je linkerhand minimumloon is?

7. Bijna een derde van de Nederlandse taal is ‘geleend’ uit onder andere het Frans en Engels, maar ook uit het Hebreeuws en Maleis?

Zelfstandig naamwoord (zn)

- Een zelfstandig naamwoord is een woord voor een mens, dier, plant, ding of gevoel.

- Je kunt er 'de, het of een' voor zetten:

De vriendin, de handdoek, het gasfornuis, het raampje, de liefde.

- Een eigennaam is ook een ZN. Dit zijn bijvoorbeeld namen van mensen, aardrijkskundige namen en merken. Dit wordt in het boek afgekort tot ZN-E.

IJsselmeer, Emma, H&M, Amsterdam

Lidwoorden

Een lidwoord hoort altijd bij een zelfstandig naamwoord. Soms kunnen er woorden tussen het lidwoord en het zelfstandig naamwoord staan. 

 

Er zijn drie lidwoorden: de, het, een. 

DE & HET zijn bepaalde lidwoorden (blw).  

EEN is een onbepaald lidwoord (olw).

Bijvoeglijk naamwoord (bn)

Een bijvoeglijk naamwoord (bn) zegt iets over een zelfstandig naamwoord. 

De saaie wedstrijd. 

saaie = bn. Het zegt iets over de wedstrijd.  

Een stoffelijk bijvoeglijk naamwoord (st.bn) zegt iets over de stof/het materiaal waarvan het zelfstandig naamwoord gemaakt is. 

 

Oma roert in de pan met een houten pollepel 

Houten = st.bn. Het zegt iets over de pollepel en je weet dat deze van hout is gemaakt. 

 

Ik heb een zilveren armband om. 

Zilveren = st.bn. Het zegt iets over de armband en je weet dat deze van zilver is gemaakt.

Zelfstandig werkwoord (zww)

1. Als er maar één werkwoord in de zin staat is dit ALTIJD het zelfstandig werkwoord.

2. Het geeft aan wat het onderwerp doet: tennissen, huilen, studeren.

3. Er kan maar één zww in een zin staan!

Bij de bakker koop je echt lekker brood. 

Een avond gamen kost veel concentratie.

PSV wordt dit jaar waarschijnlijk geen kampioen.

Hulpwerkwoord (hww)

1. Hulpwerkwoorden komen voor in zinnen met meer dan één werkwoord.

2. Ze 'helpen' om het gezegde te maken: hebben, zijn, worden, zullen, kunnen, mogen.

• Bij de bakker kun je echt lekker brood kopen.  
• Een avond gamen zal veel concentratie kosten.
• PSV zal dit jaar waarschijnlijk geen kampioen worden.
                               Let op: ZWW staat meestal achteraan in de zin!
  

Aan de slag: hww / zww

1. Kies één opdracht over het zelfstandig werkwoord en hulpwerkwoord:

* opdracht 1 blz. 90

** opdracht 3 blz. 91

*** opdracht 5 blz. 91

Klaar? Top! Zelf nakijken!

Maak een keuze:

1. Maak de Quizizz en noteer score: zww: 3960 0527 / hww: 2321 6527

2. extra oefenen: opdracht 4 van blz. 91

3. pak je leesboek en zoek 5 eigennamen en noteer ze. 

4. lezen

Aanwijzend voornaamwoord (aanw. vnw)

1. Een aanwijzend voornaamwoord wijst een mens, dier of een ding aan:

- deze, die, dit, dat, zulke, zo'n, dergelijke, zelf, hetzelfde, dezelfde.

- deze witte iPhone vind ik mooier dan zo'n zwarte. Vind jij dat ook?

Let op: 

Dat en die zijn alleen aanw. vnw. als je ze kunt vervangen door dit en deze. 

Woorden die een plaats of richting (daarheen, daarlangs) aangeven zijn geen aanw. vnw. 

Vragend voornaamwoord (vr. vnw.)

1. Er zijn vier vragende voornaamwoorden: wie, wat, welk(e), wat voor een.

2. Meestal staan ze aan het begin van een vraag. 

- Wie van jullie wil even een boodschap voor me doen?

- Naar welk land ga je op vakantie?

Let op:

Wie en wat zijn geen vr. vnw. als ze terugwijzen naar een eerder genoemd woord: Die leuke jongen over wie je me zonet vertelde, zwaait naar je!

Voorzetsel (vz)

1.Een voorzetsel geeft vaak plaats, tijd of reden/oorzaak aan.

Plaats: aan het water, te Leeuwarden, bij de bushalte.

Tijd: na de kerstvakantie, tijdens de wandeling.

Reden/oorzaak: vanwege de file, door het succes.

Let op: delen van scheidbare werkwoorden (aankijken, namaken, uitschelden) noem je geen voorzetsel. Deze woordjes horen bij het werkwoord.

De trein komt over drie minuten aan.                                 Hij vroeg de aantekeningen aan haar.

aan = geen voorzetsel                                                      aan = wel een voorzetsel

Bijwoord 1 (bw)

1.Een bijwoord kan van alles aangeven, bijvoorbeeld:

• tijd: gisteren, morgen, straks, vroeger, tegenwoordig;
• plaats: er, daar, hier, nergens, overal;
• zekerheid: absoluut, ongetwijfeld, vast, echt;
• ontkenning: niet, nooit.

2. Ook woorden zoals: wanneer, waardoor, waarheen, waarom, hoe zijn bijwoorden.

Bijwoord 2 (bw)

3. Een bijwoord kan ook iets vertellen over een ander woord:

• een werkwoord: Emma fietst snel.
• een bijvoeglijk naamwoord: hij verkoopt heel gezonde snacks.
• een ander bijwoord: De atleet liep bijzonder hard tijdens de wedstrijd.

4. Soms lijkt een bijwoord op een bijvoeglijk naamwoord, maar er is verschil!!

• - Een bn zegt iets over een zn -> een bijwoord niet!
• Hidde kan goed (bw) pianospelen.
• Game on is een goed (bn) boek.

Verder voorbereiden

1. Leer de groene theorie

2. Bekijk deze presentatie

3. Speel de Quizizz-onderdelen (codes staan in Teams)

4. Maak oefeningen uit het boek of het werkboekje

Let op: je leert dit onderdeel het meest door te oefenen en steeds te checken of je het hebt begrepen!