Les 2. Controlegroepen + placebo

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Welkom

Telefoon in telefoontas

Tas van tafel

Laptop + notitiespullen pakken
Ga in deze LessonUp

Leerdoelen vorige les:

Je kunt uitleggen wat in een onderzoek het begrip betrouwbaarheid betekent en wat hier invloed op heeft.

Je kunt uitleggen wat in een onderzoek het begrip validiteit betekent en wat hier invloed op heeft.

Leerdoelen deze les:

Je kunt uitleggen wat in een onderzoek het begrip causaal verband betekent en hoe je dit kunt aantonen.

Je kunt uitleggen wat de begrippen afhankelijke en onafhankelijke variabele en  placebo betekenen.

Een mogelijke onderzoeksvraag is: Wat is het effect van het gebruik van wasmiddel tijdens het wassen van kleding op het overleven van bacteriën van het geslacht Corynebacterium?
Geef hier jullie onderzoeksopzet

Causaal verband aantonen

experiment ontwerpen:

1. twee groepen organismen (experiment en controle)
2. alle factoren gelijk, behalve 1 (1 variabele)
   
3. wat wordt er gemeten?
4. Bij welk resultaat wordt de hypothese verworpen?

Een mogelijke onderzoeksvraag is: Wat is het effect van het gebruik van wasmiddel tijdens het wassen van kleding op het overleven van bacteriën van het geslacht Corynebacterium?

Causaliteit betekent dat een verandering in de ene variabele een verandering in de andere variabele veroorzaakt.

De controle behandeling

• in principe de 'normale' situatie
• verschilt in 1 factor van het experiment
• soms zijn meerdere controles nodig om het effect van verschillende factoren uit te sluiten.

Bijvoorbeeld

Een injectie zijn meerdere behandelingen:

- een prik

- inspuiten van een oplosmiddel

- de werkzame stof

controles

• géén injectie
• een prik met een naald
• inspuiten van alleen het oplosmiddel
• inspuiten van het oplosmiddel met de werkzame stof

Een mogelijke onderzoeksvraag is: Wat is het effect van het gebruik van wasmiddel tijdens het wassen van kleding op het overleven van bacteriën van het geslacht Corynebacterium?
Wat is dus het controleexperiment?

Een goede onderzoeksopzet

1.     2 gelijke groepen individuen (of meerdere als dat noodzakelijk is)
2.    Ene groep het experiment, de andere groep de controlegroep
3.    Alle andere omstandigheden zijn en blijven gelijk)

Vermesting op spitsbergen

Ganzenpopulaties in Europa zijn de laatste decennia sterk gegroeid. In het kustgebied van Spitsbergen waar de ganzen voornamelijk nestelen, zijn talrijke ondiepe plassen en meertjes. De meertjes op Spitsbergen bevatten weinig mineralen. De uitwerpselen van de steeds grotere populaties ganzen kunnen leiden tot eutrofiering van deze meertjes.

Vreemd genoeg leidt eutrofiering in de plassen en meertjes op Spitsbergen niet tot algenbloei. De onderzoekers veronderstelden dat dit veroorzaakt wordt door de aanwezigheid van watervlooien van het geslacht Daphnia.

Beschrijf een experiment om deze hypothese te toetsen. Geef hierbij aan door welk resultaat de hypothese bevestigd zou worden.

Beschrijf een experiment om deze hypothese te toetsen. Geef hierbij aan door welk resultaat de hypothese bevestigd zou worden. (3p)

Placebo

Perceptie van verbetering. doordat je dénkt dat het werkt.

Speelt hoofdzakelijk een rol bij mensen (en heel soms dieren)

Tatjana zeurt altijd dat ze last heeft van keelpijn en wil altijd een hoestdrankje. Tatjana zegt dat dat enorm helpt. Simonius denk dat ze zich aanstelt en wil dat testen. Hoe zou Simonius dat kunnen doen en bij welk resultaat heeft Simonius gelijk?

dubbel(blind)

blind: alleen de patiënt weet niet of hij/zij de placebo of het medicijn ontvangt.

dubbelblind: de behandelend arts weet ook niet wat de patiënt ontvangt.

Veel onderzoeken worden in de zorg eerst uitgevoerd op dieren. Leg uit hoe dit invloed heeft op de betrouwbaarheid of de validiteit van het onderzoek.

Als er meer mensen worden toegevoegd aan het experiment, dan heeft dit invloed op de....

Als de mannen en vrouwen gescheiden worden dan heeft dit invloed op de...

1. Validiteit Validiteit
2. Betrouwbaarheid Betrouwbaarheid
3. Validiteit Betrouwbaarheid
4. Betrouwbaarheid Validiteit

Door de behandelvolgorde willekeurig te maken verbeter ik de

1. betrouwbaarheid
2. validiteit
3. beide
4. geen van beide

Doordat iedere proefpersoon door een ander wordt gemeten heeft invloed op de

1. betrouwbaarheid
2. validiteit
3. beide
4. geen van beide

TROMBOSE?

"Voor het vaccin werd toegelaten, werd overigens onder ruim 24.000 proefpersonen onderzoek gedaan. Aandoeningen door bloedstolsels kwamen toen bij 12 mensen voor. In de placebogroep kregen 8 mensen last, in de gevaccineerde groep waren dat er 4."

Bron: NOS.nl

Maak een onderzoeksopzet om te onderzoeken of een Astrazeneca vaccin trombose veroorzaakt. (3p)

Afhankelijk/onafhankelijk

Onafhankelijke variabele staat vast en is gekozen 

(deze weet je)

Afhankelijke variabele is het resultaat daarvan 

(deze meet je)

Wat is in dit onderzoek de onafhankelijke variabele? En wat is de afhankelijke?

Je hebt zonet een onderzoeksopzet om te onderzoeken of een Astrazeneca vaccin trombose veroorzaakt gemaakt.

Wat is in deze opzet de onafhankelijke variabele? En wat de afhankelijke?

Aan de slag

Maak een begrippenlijst van LessonUp 1 en 2 over onderzoeksvaardigheden.

Oefen met examensite onderwerp:

- Evolutie

- Onderzoek