Gevangenendilemma & collectieve goederen

Lesdoelen les 1 'Jong en Oud'
  • Speltheorie: Je kunt uitleggen wanneer er sprake is van een gevangenendilemma en wanneer niet.

1 / 35
next
Slide 1: Slide
EconomieMiddelbare schoolhavo, vwoLeerjaar 4,5

This lesson contains 35 slides, with interactive quizzes, text slides and 1 video.

time-iconLesson duration is: 45 min

Items in this lesson

Lesdoelen les 1 'Jong en Oud'
  • Speltheorie: Je kunt uitleggen wanneer er sprake is van een gevangenendilemma en wanneer niet.

Slide 1 - Slide

Het gevangenendilemma

Het gevangenendilemma (of gevangenenprobleem of prisoners’ dilemma) is een klassiek voorbeeld uit de speltheorie (een economische theorie de we vandaag gaan behandelen). 


Er is sprake van een gevangenenprobleem als er een uitkomst ontstaat die voor beide niet de optimale uitkomst is. 

Er is een betere uitkomst voor beiden beschikbaar, maar omdat beide partijen elkaar niet vertrouwen ontstaat er een dilemma. 

Slide 2 - Slide

split or steal = een dilemma!  
Beide spelers hebben twee ballen voor zich
SPLIT & STEAL
ze kunnen een geldbedrag winnen als ze: 
1. beiden voor SPLIT kiezen (dan delen ze het bedrag)
2. als er 1 speler voor STEAL kiest (dan wint diegene alles, en de ander gaat met niks naar huis)
--> Als beiden voor STEAL kiezen, wint niemand wat. 
het gaat dus om vertrouwen. Beiden spelers zitten in een dilemma

Slide 3 - Slide

Slide 4 - Video

Waarom ontstaat hier een probleem?

Slide 5 - Open question

Slide 6 - Slide

Slide 7 - Slide

Dominante strategie
een speler heeft een dominante strategie 
als hij/zij twee keer dezelfde keuze maakt (bijvoorbeeld twee keer bekennen, of twee keer optie 1 kiezen) ongeacht wat de ander doet. 

We gaan nu bekijken hoe je dat in een matrix kunt zien. 

Slide 8 - Slide

Slide 9 - Slide

Slide 10 - Slide

Slide 11 - Slide

Slide 12 - Slide

Slide 13 - Slide

Slide 14 - Slide

Slide 15 - Slide

Slide 16 - Slide

Slide 17 - Slide

Slide 18 - Slide

Slide 19 - Slide

Slide 20 - Slide

Slide 21 - Slide

Slide 22 - Slide

Is er bij de gevangenen dus sprake van een gevangenendilemma? is er een betere uitkomst beschikbaar?
A
Ja, beiden zwijgen
B
Nee, dit is de beste uitkomst
C
Ja als er één van de twee bekent

Slide 23 - Quiz

IS HIER SPRAKE VAN EEN GEVANGENENDILEMMA?

let op: winstmatrix!
A
NEE, WANT 7 IS MEER DAN 5
B
JA, WANT ER IS EEN BETERE UITKOMST VOOR BEIDEN
C
NEE, WANT ER IS GEEN BETERE UITKOMST VOOR BEIDEN.
D
NEE, WANT ER ZIJN TWEE UITKOMSTEN

Slide 24 - Quiz

IS DIT EEN GEVANGENEN-DILEMMA?
A
NEE, WANT DIT IS DE BESTE UITKOMST
B
JA, WANT DIT IS HET EERLIJKST
C
JA, WANT ER IS EEN BETERE UITKOMST
D
NEE, WANT ER IS EEN BETERE UITKOMST

Slide 25 - Quiz

Slide 26 - Slide

Collectieve goederen:
voorzieningen/ goederen waar iedereen gebruik van mag maken. Deze goederen worden door de overheid geleverd, omdat er eigenlijk geen winst op te behalen valt
het zijn goederen dat, wanneer ze er eenmaal staan, ze door iedereen gebruikt kunnen worden
je kunt mensen niet meer uitsluiten van het gebruik van deze goederen. 

Slide 27 - Slide

Wat lokt dit uit? 
Meeliftgedrag, je profiteert wel van het collectieve goed maar betaalt er het liefst niets voor. 

als het er eenmaal staat, kun je er toch gebruik van maken. 
Dus waarom zou je je zelf inspannen? of geld betalen? 


Slide 28 - Slide

Gevangenendilemma? 
Je kan dus makkelijk meeliften op de inspanningen van de ander, je hoeft zelf niets te betalen (denk aan: een dijk, fietspaden, feestverlichting in het winkelcentrum). 
zo ontstaat er een gevangenendilemma: iedereen kiest voor zichzelf en wil dus niets betalen. Niemand wil dat anderen op hun inspanningen meeliften. Zo wordt er uiteindelijk niets gebouwd. Daarom neemt de overheid de taak om deze goederen te leveren - maar op zich. 
ZIJN DE GOEDEREN OP DE VOLGENDE DIA'S COLLECTIEVE OF INDIVIDUELE GOEDEREN?

Slide 29 - Slide

STRAATLANTAARN - COLLECTIEF?
A
JA
B
NEE

Slide 30 - Quiz

AUTO - COLLECTIEF?
A
JA
B
NEE

Slide 31 - Quiz

DIJK - COLLECTIEF?
A
JA
B
NEE

Slide 32 - Quiz

PRETPARK - COLLECTIEF?
A
JA
B
NEE

Slide 33 - Quiz

KERSTBOMEN IN DE BINNENSTAD - COLLECTIEF?
A
JA
B
NEE

Slide 34 - Quiz

Bedankt voor jullie inzet en tot de volgende les :)! 

Slide 35 - Slide