3.1 De Sovjet-Unie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

3.1 De Sovjet-Unie

Bij welk bondgenootschap hoorde Rusland in 1914?

1. Centralen
2. Geallieerden
3. As landen
4. NAVO

Wanneer was de Russische Revolutie?

1. 1914
2. 1916
3. 1917
4. 1918

Wie was er aan de macht voor de Russische Revolutie?

1. Lenin
2. Tsaar Nicolas II
3. Raspoetin
4. De Voorlopige Regering

Periode: het interbellum

• Tijd tussen (inter) de wereldoorlogen (bellum)
• Kenmerken:

1. Opkomst totalitaire staten
2. Wereldwijde economische crisis

Totalitaire staat

• Hoofdstuk 3 gaat over totalitaire staten
• In een totalitaire staat heeft de overheid alle macht over het leven van de burgers
• Voor het examen moet je drie voorbeelden kennen + de bijbehorende kenmerken:

1. Sovjet-Unie (extreem-links)
2. Italië (extreem-rechts)
3. Duitsland (extreem-rechts)

... maar in het interbellum waren er in Europa nog veel meer totalitaire staten 

Sovjet-Unie op een rijtje

• 1917 Russische Revolutie => Communisten grijpen de macht 
  
• Communisme: alle goederen in een land moeten van iedereen gezamenlijk (commune) zijn. Hierdoor zou armoede opgelost worden. 
  
• Rusland wordt Sovjet-Unie.  
  
• Tot ongeveer 1990 communistische staat 
  
• Staat wordt totalitair (overheid heeft alle macht) 
  
• Experiment met communisme mislukt.  
  

Waarom in Rusland?

• Tsaar Nicolaas II had alle macht 
  
• Grootste deel van de bevolking arm (boeren, arbeiders) 
  
• WO I verliep heel slecht voor Rusland, leger werd slecht geleid en was slecht bewapend. 
  
• Winter 1916-1917 hongersnood => stakingen en demonstraties => tsaar doet afstand van de troon 
  
• 
  

Voorlopige regering en Sovjets

• Macht komt in handen van een groep gematigde communisten => de voorlopige regering 
  
• Ondertussen oprichting van raden (sovjets) voor het besturen van fabrieken, wijken, dorpen etc. 
  
• Voorlopige regering heeft moeite zaken op orde te krijgen => fanatieke communisten plegen in november 1917 een staatsgreep en nemen de macht over 
  

Nieuwe leider: Lenin

Wie kwamen na de Russische Revolutie van 1917 in Rusland aan de macht?

1. kapitalisten
2. communisten
3. fascisten
4. nationaalsocialisten

Wie was in Rusland de leider van de communisten tijdens de Russische Revolutie?

1. Chroesjtsjov
2. Gorbatsjov
3. Lenin
4. Stalin

Welke bewering over de Russische revolutie is NIET waar?

1. Voor de revolutie was de Tsaar aan de macht
2. Door de revolutie kwam Lenin aan de macht
3. Voor de revolutie was iedereen gelijk
4. Lenin maakte Rusland communistisch

Welke twee dingen wilden de communisten in Rusland veranderen?

1. Democratie invoeren/tsaar afzetten
2. stoppen met de WOI en gelijke rechten voor vrouwen
3. iedereen is gelijk/geen privébezit meer

Gevolgen

• Alle bedrijven in de Sovjet-Unie worden overgenomen door de staat 
  
• Edelen en rijken vluchten het land uit  
  
• Er wordt vrede getekend met Duitsland waarbij de Sovjet-Unie veel gebied kwijtraakt (Vrede van Brest-Litovsk, gebied is oranje op de kaart hiernaast)
  
• De Sovjet-Unie wordt een totalitaire staat 
  

Lenin

Onder Lenin begin totalitaire staat:

• Geheime politie 
  
• Terreur en ‘zuiveringen’ 
  
• Strafkampen voor tegenstanders (later: Goelag)

Lenin overlijdt in 1924. Er volgt een strijd om de opvolging... 

Strafkampen voor tegenstanders

Stalin

• Volgt Lenin op na machtsstrijd 
  
• Vertrouwt niemand
  
• Periode van enorme terreur, ook wel ‘grote zuiveringen’ => ook binnen communistische partij en geheime politie
  
• Miljoenen mensen ten onrechte opgepakt, gemarteld, gedood en naar de Goelag verbannen. 
  

Showprocessen

• Uniek kenmerk voor Sovjet-Unie: showprocessen => gefilmde neprechtszaken waarin tegenstanders zichzelf moeten beschuldigen van hele erge misdaden.
  
• Werden als propaganda in bioscopen vertoond
• Iedereen kon opgepakt worden, er was totale willekeur 
  
• Familie en vrienden lieten je direct vallen om zelf veilig te blijven 
  

Stalin organiseerde showprocessen. Welke reden had hij daarvoor?

1. Zo liet hij zien dat hij beter was dan Lenin, die mensen zonder proces in strafkampen liet opsluiten.
2. Dankzij de showprocessen werd duidelijk dat de planeconomie goed werkte.
3. Dankzij de showprocessen leek het alsof er in de Sovjet-Unie een eerlijke rechtspraak was.
4. Door de showprocessen werd Stalin steeds populairder, ook bij zijn tegenstanders.

hoe heet de periode waarin Stalin hardhandig afrekende met zijn (vermeende) tegenstanders?

1. De Russische Revolutie
2. De Moskou episode
3. de Grote Terreur
4. de NKVD

Wat bedoelen we met 'Goelag'?

1. Dit is een ander woord voor de Grote Terreur van Stalin
2. Hiermee worden alle showprocessen bedoelt
3. Stalin zijn autobiografie
4. Een (afgelegen) werkkamp onder Stalin en de overheidsdienst die deze kampen bestuurde

Planeconomie

Onder Stalin invoering planeconomie 

• overheid bepaalt wat er in een land geproduceerd moet worden 
  
• Iedere fabriek krijgt te horen wat er gemaakt moet worden in 5 jaar. 

Collectivisatie

• Boerderijen worden samengevoegd (= collectief) tot grote landbouwbedrijven (kolchoz)  => dit gebeurt niet vrijwillig!!!
  
• Hongersnood
  

Mensen die honger hebben worden als verraders naar de Goelag gestuurd...

Door hen lijkt de Soviet-Unie immers minder groots...

Persoonsverheerlijking

• Om het volk te laten zien dat hij de beste leider voor het beste volk, in het beste land was, liet Stalin zich graag afbeelden als een geweldige leider: 
•  een vader voor het volk.
  
• Dit heet persoonsverheerlijking (overal beelden, portretten van Stalin) en is een speciale vorm van propaganda
  

Het opstellen van vijfjarenplannen hoort bij...

1. nieuwe economische politiek
2. de planeconomie
3. collectivisatie
4. zuiveringen

Welke kenmerken van het stalinisme zijn te herkennen op het plaatje?

1. censuur en collectivisatie
2. collectivisatie en persoonsverheerlijking
3. persoonsverheerlijking en terreur
4. terreur en censuur

Welke begrippen passen bij het dagboekfragment?

1. censuur en persoonsverheerlijking
2. censuur en zuiveringen
3. showprocessen en persoonsverheerlijking
4. showprocessen en zuiveringen

Kies de juist volgorde

1. Lenin, Stalin, Nicolaas II
2. Nicolaas II, Lenin, Stalin
3. Stalin, Lenin, Nicolaas II
4. Nicolaas II, Stalin, Lenin

Welk woord hoort niet bij het plaatje?

1. Indoctrinatie
2. Propaganda
3. Persoonsverheerlijking
4. Collectivisatie

Welk kenmerk van Stalinisme herken je in de bron hiernaast?

1. Censuur
2. Persoonsverheerlijking
3. Propaganda
4. Showprocessen

Welk kenmerk van Stalinisme herken je in de bron hiernaast?

1. Censuur
2. Persoonsverheerlijking
3. Propaganda
4. Showprocessen

Welk kenmerk van Stalinisme herken je in de bron hiernaast?

1. Censuur
2. Persoonsverheerlijking
3. Propaganda
4. Showprocessen

Leg uit waarom de Sovjet-Unie onder Stalin een totalitaire samenleving was. Gebruik in je uitleg de begrippen showprocessen, strafkamp en terreur.