Staatsvorming en Centralisatie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

tijdvak 4 Steden en staten 

1000-1500

Het begin van staatsvorming en centralisatie 

staatsvorming 

streven van vorsten naar een aaneengesloten grondgebied met een goed functionerend bestuur

centralisatie  

Streven van vorsten om hun grondgebied vanuit een hoofdstad te regeren.

Feodaal Engeland

Willem de Veroveraar voert feodale stelsel in Engeland in
Maatregelen om machtig te blijven:
- Leenmannen kregen niet één groot stuk in leen maar kleine stukjes
- Willem hield de beste gebieden voor zichzelf
- Alle bezittingen van de adel werden opgeschreven in het Domesday Book (1086)
Gevolg: duidelijk wie de macht heeft 

Domesday Book

Centralisatie

Engelse koningen centraliseren hun land: bestuur vanuit één plek
Voorbeeld: centrale rekenkamer
Gevolg: adel en kerk verzetten zich tegen afname macht
Voorbeeld: Koning Jan Zonder Land
Ruzie met kerk: excommunicatie
Ruzie met adel: Magna Carta (1215)

Magna Carta

De 100-jarige oorlog

• 1337 - 1453  100-jarige oorlog
• De Engelse koning Edward III had het Franse Aquitanië in leen,  maar de Franse koning veroverde het gebied terug
• Engelse koning was ook bang voor het verliezen van de handel met Aquitanië en Vlaanderen
• Engelse koning vond dat hij recht had op de Franse troon 
  1337: Begin van de 100-jarige oorlog
  
  
• Engelsen aan de winnende hand door:
  -> Boogschutters: pijlen konden langere afstanden afleggen
  -> Uitputting van Franse legers
  -> Bondgenootschappen met machtige hertogen

De 100-jarige oorlog

• 1337 - 1453  100-jarige oorlog
• De Engelse koning Edward III had het Franse Aquitanië in leen,  maar de Franse koning veroverde het gebied terug
• Engelse koning was ook bang voor het verliezen van de handel met Aquitanië en Vlaanderen
• Engelse koning vond dat hij recht had op de Franse troon 
  1337: Begin van de 100-jarige oorlog
  
  
• Engelsen aan de winnende hand door:
  -> Boogschutters: pijlen konden langere afstanden afleggen
  -> Uitputting van Franse legers
  -> Bondgenootschappen met machtige hertogen

Jeanne d'Arc

• Als  14-jarige hoort zij stemmen,  met 16 jaar geven stemmen haar religieuze opdrachten.
  
• Opdracht om naar de Franse koning te gaan en Frankrijk te redden. Koning stemt toe.
• Onder leiding van Jeanne d'Arc verovert het Franse leger Orléans, Fransen krijgen zelfvertrouwen.
• Op 19-jarige leeftijd veroordeeld tot brandstapel door Engelsen. 
  
  1453 wonnen Fransen de laatste grote veldslag. Einde 100-jarige oorlog

Gevolgen 100-jarige oorlog: Engeland 

• Engelse koning raakt zijn gebied in Frankrijk kwijt ("verliezer")
  
• Gevoelens van eenheid (nationalisme)

• Adel krijgt meer invloed 
  
• Het Engelse parlement werd steeds belangrijker

Gevolgen 100-jarige oorlog: Frankrijk

• Franse koning vergrootte zijn grondgebied en zijn macht ("winnaar")
  
• Gevolens van eenheid (nationalisme)
• Koning start met centralisatie in Frankrijk
  -> permanent leger
  -> permanente belastingen

Rijk Karel de Grote

2 landen ontstaan uit het rijk van Karel de Grote: Frankrijk en Duitsland

Het slechtste recept...

• Koningschap is niet erfelijk
  
• Na een dood wordt de opvolger gekozen door de edelen - keurvorsten genoemd-
  
• Zo blijft de koning afhankelijk van zijn edelen, hij moet populair blijven
  

Duitsland centraliseert niet...

• Geen hoofdstad
  
• Duitse koningen noemen zich keizer en laten zich in Rome kronen
  
• Koningschap niet erfelijk
• Rijk wordt genoemd: Heilige Roomse Rijk

De Nederlanden 

1430

• Meeste Nederlandse gewesten onder 1 vorst
• Filips van Bourgondie (of Filips de Goede)
• Begint met instellen centraal bestuur
• Hoofdstad Brussel
• In Gelderland centrale rechtbank
• Door huwelijk daarna deel van Habsburgse rijk (Spanje)