les 6.3 Nederlands apostrof, trema, accent en koppelteken

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1,2

SPELLING

apostrof, trema, koppelteken en accent

Doel

Vandaag : 

• wat een apostrof is
• wat een koppelteken is
• wat een trema is
• welke accenten er in een woord zitten

De apostrof

• gebruik je bij meervoud en bezit, als je het woord anders verkeerd zou uitspreken.

 taxi’s, drama’s, baby’tje

• om bezit aan te geven na een s-klank.
  

 Lex’ vader, Annelies’ tas

• gebruik je bij weglating.

 ‘s avonds, s’-Hertogenbosch

• bij afkortingen, cijfer- en letterwoorden.
  

 mbo’er, A4’tje, sms’en

Welk woord is juist gespeld?

1. Pim's moeder
2. vmbo'er
3. cafe's
4. spray's

koppelteken gebruik je bij..

Koppelteken

Gebruik je:

Als de samenstelling anders verkeerd wordt uitgesproken

AUTO-ONDERDELEN

MEE-ETEN

Koppelteken

Gebruik je:

In aardrijkskundige aanduidingen

Zuid-Spanje

Noord-Hollandse

Koppelteken

Gebruik je:

Voor of na een hoofdletter

T-shirt

B-merk

Koppelteken

Gebruik je:

Na een cijfer, afkorting of symbool

50-jarige

EU-land

even oefenen

co + educatie

win + win + situatie

1. winwinsituatie
2. win-winsituatie
3. win-win-situatie
4. winwin-situatie

100 + jarige

eerste + jaars + student

1. eerstejaarsstudent
2. eerste-jaars-student
3. eerste-jaarsstudent
4. eerstejaars-student

close + up

wanneer gebruik je een trema?

Trema

Een trema zijn twee puntjes op een klinker.

Een trema is bedoeld om duidelijk te maken 

hoe je een woord uitspreekt.

Trema

voorbeeld

geillustreerd

als je dit ziet, zou je de ei als 1 klank uitspreken,

maar dat is niet de bedoeling.

Trema

Door een trema te zetten op de letter ná de breuk in de klank, spreek je het woord goed uit.

geïllustreerd

ge - illustreerd: vóór de i moet de klank worden gebroken.

Trema

Kijk naar het verschil in uitspraak:

- ideeen  <ideen>

- ideëen <idejeen>

- ideeën <ideejen>

Trema?
tatoeage

1. ja
2. nee

Trema?
financieel

1. ja
2. nee

Trema?
poeziealbum

1. ja
2. nee

Trema?
industriele

1. ja
2. nee

Trema
Wanneer gebruik je een trema?

1. Als binnen een woord klinkers botsen
2. Gewoon omdat het leuk staat.
3. als het een samenstelling is
4. als je denkt dat het moet, er is geen regel voor

Een trema maakt duidelijk hoe je een woord uitspreekt.

1. waar
2. niet waar

Op buiig hoort geen trema, want je kunt dit niet verkeerd uitspreken.

1. waar
2. niet waar

Waarom heeft het woord een trema?
geïnteresseerd

1. Het woord is een aardrijkskundige aanduiding of afleiding hiervan
2. Het woord is een samenstelling die je anders verkeerd zou uitspreken
3. Het woord is een samenstelling waarin een cijfer, symbool of afkorting voorkomt
4. Het woord is geen samenstelling en anders zou je het verkeerd uitspreken

welke accenten ken je in de Nederlandse taal?

Accent

Een accent zorgt ervoor dat je een woord op de juiste manier leest en uitspreekt.

Wij gebruiken drie accenttekens in Nederland:

• accent aigu (streepje naar rechts): cliché
• accent grave (streepje naar links): barrière
• accent circonflexe (dakje): enquête

Is zestien ampere/ampère genoeg?

Haar acné/acne is soms erg opvallend.

Is dat wel lekkere patee/paté?

Hij wilde persé/per se naar de film.

Die enquete/enquête is opgesteld door de leerlingen.

Is dat nu echt serieus/sérieus?

Voila/Voilà, daarmee is het werk afgelopen.

1. Voila
2. Voilà

Okee/Oké, daar kan ik me wel bij neerleggen.

1. Okee
2. Oké

Puntkomma (;)

De puntkomma maakt duidelijk dat de zin ervoor en erna veel met elkaar te maken hebben.

We hebben een geweldige vakantie gehad; vooral het wandelen was leuk.

LET OP: een puntkomma kan worden vervangen door een punt, maar niet door een komma.

Aan de slag

Open Nu Nederlands online

• Grammatica 5.1 hoofdletters
• Grammatica 5.2 leestekens
• Grammatica 5.3 tekens bij woorden
• Beter Spellen vanaf 14 november