Thema 4 Afweer

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5,6

Thema 6

Afweer

Leerdoelen B1 Bescherming

• Je kunt de werking en functie van de huid bij de afweer van de mens beschrijven
• Je kunt de afweermechanismen van planten herkennen

Pathogenen

• Bacterie
• Schimmel
• Dieren
• Virus

Antigeen

Specifieke afweer betekent dat er gereageerd wordt op een antigeen, bijvoorbeeld:

• eiwit op de eiwitmantel van een virus,

• eiwit in de celmembraan van een bacterie,
• gif dat je binnenkrijgt door een slangenbeet.
•  eiwit op membraan van een parasiet

•  eiwit op een cel van een donororgaan

Eerste verdedigingslinie

Extern, aspecifiek:

• Mechanische afweer: 

       huid, slijmvliezen, oogvocht, 

       speeksel, slijm

• Chemische afweer: 

       maagzuur, zweet, 

       pH op de huid

Maak opdracht 1 en 2

Neem daarna de video over de afweer van planten door

Maak opdracht 3

Neem daarna de context 'Huidskleur en vitamine D' door 

en maak opdracht 4

Sluit de basisstof af met de flitskaarten en Test Jezelf

Leerdoelen B2 Afweer

• Je kunt de vormen van aangeboren afweer beschrijven
• Je kunt vormen van verworven afweer beschrijven

Leerdoelen B2 Afweer

• Je kunt de vormen van aangeboren afweer beschrijven
• Je kunt vormen van verworven afweer beschrijven

Intern, aspecifiek

• Fagocyten: granulocyten en macrofagen
• Herkennen ziekteverwekkers aan afwijkende antigenen
• Fagocyteren ziekteverwekkers

Granulocyt en macrofaag herkennen indringer

Fagocytose door fagocyten

Specifieke afweer

• Uit stamcellen in rode beenmerg ontstaan T- en B-lymfocyten
• MHC-I receptoreiwitten op celmembraan alle cellen met celkern
• MHC-II receptoreiwitten op macrofagen en B-cellen

Antigenen indringer binden aan MHC-II receptoren --> Antigeen Presenterende Cel (APC)

Cellulaire afweer

• Rijping T-lymfocyten in thymus
• Verschillende antigeen-specifieke receptoren
• Receptoren op celmembraan

APC bindt aan T-helpercel en activeert deze

Geactiveerde T-lymfocyten delen zich

Cytotoxische T-cellen ruimen geïnfecteerde cellen op

Humorale afweer

• Cytokinen T-helpercellen activeren B-lymfocyten
• Antistoffen geproduceerd die in lichaamsvocht zitten

B-lymfocyten ontwikkelen zich tot plasmacellen en B-geheugencellen

Plasmacellen vormen antistoffen (immunoglobinen)

Antistoffen maken indringer onschadelijk

Specifieke afweer nog eens op een rijtje

Basisstof 3

Incubatietijd

Natuurlijke immuniteit

Kunstmatige immuniteit: actieve en passieve immunisatie

Basisstof 4

Transplantatie

Bloedtransfusie, bloedgroepen

ABO, resus

Transplantatie

• Afstotingsreacties door MHC eiwitten celmembraan
• Bij mens MHC-systeem: HLA, 7 loci met meerdere allelen op 6de chromosoom
• Door HLA-systeem onderscheiden lymfocyten eigen cellen van lichaamsvreemde
• Afstoting door cellulaire afweer

ABO-systeem

• Drie allelen
• Antigen A, B of geen antigen
• Celmembranen rode bloedcellen

Antistoffen in bloedplasma

Bloedtransfusie rode bloedcellen

Resusfactor

• Resusantigeen op celmembraan
• Rh- kan antistof resusantigeen maken na contact Rh+ bloed
• Eerste contact weinig antiresus
• Tweede contact grote hoeveelheid antiresus

Resuskindje