V5 - TH1 - les 6

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Thema 1: regeling

BS3: Het zenuwstelsel

Vorige les

- stroop test

- invul oefening

vragen? 

huiswerk

maak de opdrachten 28 t/m 30

maak het invulblad af 

- N.B. er staan wat extra pijlen en lijnen op

- gebruik vooral je BINAS

check of je nog vragen hebt over BS3 want we gaan verder met BS4

Wakker operatie

Thema 1: Regeling

BS4: Reflexen en het autonome zenuwstelsel

Leerdoelen

Na deze les kun je: 

• de functie van reflexen en een reflexboog beschrijven. 
• de werking van het autonome (of vegetatieve) zenuwstelsel beschrijven. 

Begrippen

reflex

reflexboog

orthosympatische deel

parasympatische deel

innerveren

doelwitorgaan

dubbele innervatie 

bewuste reactie

het animale zenuwstelsel regelt bewuste reacties, zoals een beweging die je bewust wil maken:

-> impuls in bewegingscentra van de grote hersenen 

-> via schakelneuronen naar de kleine hersenen 

-> vervolgens naar de schakelneuronen in de hersenstam en het ruggenmerg

-> impulsen via motorische neuronen naar de spieren die dan samentrekken en bewegen

reflexen

• onbewuste reacties 
  
• ook animale zenuwstelsel
  
• vb. als je iets heet aanraakt dat je je hand snel wegtrekt
  
• reflex is een vaste, snelle onbewuste reactie op een bepaalde prikkel
  

Reflexen - reflexboog

Autonome (vegetatieve) zenuwstelsel

• 2 delen met tegengestelde werking
  
• handhaven van de homeostase van het lichaam

parasympatisch

• rust en herstel bevordering
• verhoging activiteit van darmbeweging, verteringssappen, 
• verlaging van de hartslag en ademhaling

orthosympatisch

• energie kostende activiteiten:
• verhoging hartslag, ademhaling, lever, etc
• verlaging activiteiten van verteringsstelsel en nieren

Autonome zenuwstelsel

huiswerk

maak de opdrachten 32 t/m 37

Een prikkel wordt opgevangen door een zintuigcel. Deze maakt een impuls. Wat is een impuls?

1. Een chemische reactie
2. Een stroompje
3. Hetzelfde als een prikkel

Orgaan dat prikkels op kan vangen.

Orgaanstelsel dat bestaat uit hersenen, ruggenmerg en zenuwen.

Gedeelte van het zenuwstelsel dat uit hersenen en ruggenmerg bestaat.

Cel in het zenuwstelsel die impulsen kan geleiden.

Cel in een zintuig waar een prikkel wordt omgezet in een impuls.

Zintuig

Zenuwstelsel

Centraal zenuwstelsel

Zenuwcel

Zintuigcel

Als je parasympathische zenuwstelsel meer doet dan je sympatische zenuwstelsel, dan ben je...

1. in rust
2. in actie

Bij de ziekte MS (Multiple Sclerose) wordt het myeline om de zenuwcellen aangetast. Wat is hiervan het effect?

1. De zenuwcellen kunnen minder impulsen doorgeven
2. De zenuwcellen kunnen minder goed contact maken
3. In de zenuwen raken zenuwcel-uitlopers elkaar
4. In de zenuwen worden zenuwcel-uitlopers kapot gemaakt

MS heeft als effect 'uitval' van lichaamsdelen, zodat je bijvoorbeeld je arm niet meer kan bewegen. Een ander effect is dat delen van je lichaam traag reageren. Deze laatste wijst op een andere functie van het myeline:

1. Myeline zorgt dus voor de snelheid waarmee impulsen zich bewegen
2. Myeline zorgt dus dat spieren snel reageren op impulsen

Deel van de zenuwcel dat impulsen doorgeeft aan een spier of andere zenuwcel

Deel van een cel waarin de celkern zit.

Deel van de zenuwcel dat impulsen doorgeeft aan het cellichaam

Verbinden het centrale zenuw-stelsel met alle lichaamsdelen.

Deel van een zenuwcel voor voortgeleiding van impulsen, omgeven door een isolerend laagje.

Axon

Cellichaam

Dendriet

Zenuwen

uitloper

Deze cellen hebben een heel lang axon die loopt van het ruggenmerg naar een spier

1. Schakelcel
2. Motorische zenuwcel
3. Sensorische zenuwcel
4. Zintuigcel

Deze cellen hebben een heel lange dendriet die loopt van een zintuig naar het ruggenmerg.

1. Schakelcel
2. Motorische zenuwcel
3. Sensorische zenuwcel
4. Zintuigcel

Deze cellen zitten alleen in het centraal zenuwstelsel.

1. Schakelcel
2. Motorische zenuwcel
3. Sensorische zenuwcel
4. Zintuigcel

Deze cellen hebben alleen contact met andere zenuwcellen.

1. Schakelcel
2. Motorische zenuwcel
3. Sensorische zenuwcel
4. Zintuigcel

Als je dronken bent, sta je wat wankel op je benen. Op welk deel van de hersenen heeft alcohol blijkbaar invloed?

1. de grote hersenen
2. de kleine hersenen
3. de thalamus
4. de hersenstam

Ook heb je , als je dronken bent, een verminderd reactievermogen. Je reageert trager op prikkels. Op welk deel van de hersenen heeft alcohol blijkbaar invloed?

1. de grote hersenen
2. de kleine hersenen
3. de thalamus
4. de hersenstam

Dus... hoe maakt een zenuwcel contact met een andere zenuwcel?

1. er springt een stroompje over
2. ze zitten aan elkaar geschakeld met hun membranen
3. er gaan stoffen van de ene naar de andere

Leidt impulsen van het cellichaam af

1. dendriet
2. myelineschede
3. axon
4. synaps

Is het effect van adrenaline gelijk aan die van het ortho- of parasympatisch zenuwstelsel?

1. Orthosympatisch
2. Parasympatisch

Het autonome zenuwstelsel bestaat uit 2 delen: parasympatisch en orthosympatisch.

Zit er in elk orgaan van elk deel een zenuw?

1. ja
2. nee

Als je direct reageert door je hand weg te trekken van een heet voorwerp dan heet dat een...

1. reflex, deze gaat via het ruggenmerg
2. reflex, deze gaat via de kleine hersenen
3. effector, deze gaat via het ruggenmerg

Wat is de juiste volgorde van een reflex?

1. Een spier-zintuig-schakelcel-gevoelszenuwcel-bewegingszenuwcel.
2. Zintuig-gevoelszenuwcel-schakelcel-bewegingszenuwcel-spier

Kan een terugtrek-reflex nog optreden als in de reflexboog de zenuwcellen R zijn uitgeschakeld? En als in de grote hersenen de bewegingscentra zijn uitgeschakeld?

1. Ja Ja
2. Ja Nee
3. Nee Ja
4. Nee Nee

neurotoxinen

sarin

kwik

tetrodotoxine

chlorotoxine

botox

caramboxine

arsenicum 

lood

ammoniak

ethanol

• werk in 2 of 3-tallen
• wat is de herkomst?
  
• hoe werkt het in op het zenuwstelsel? 
• nog iets interessants? "presenteer in max 5 minuten"

het membraan en actie potentiaal