BK en TH 5.1: Genotype en fenotype

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo
• Leerjaar 2

 5.1: Genotype en fenotype

Leerdoelen

• Je kunt benoemen dat alle cellenvan je lichaam dezelfde erfelijke informatie bevatten.
• Je kunt omschrijven wat het genotype en het fenotype zijn.
• Je kunt uitleggen dat cellen alleen de erfelijke informatie gebruiken die ze nodig hebben. 

Erfelijkheid

Je lichaam is opgebouwd uit cellen. 

Alle cellen hebben een celkern met daarin de informatie voor erfelijke eigenschappen.

Die informatie heb gekregen van je vader en je moeder.

Chromosomen

De cellen waaruit je lichaam is opgebouwd, heten lichaamscellen. Elke celkern van elke lichaamscel bevat 46 chromosomen.

Chromosomen zijn lange dunne draden in de celkern.

Ze bestaan uit de stof DNA.

In de DNA is informatie opgeslagen voor je erfelijke eigenschappen.

Je lichaam bestaat uit

lichaamscellen.

Elke lichaamscel heeft een celkern.

 

In elke celkern liggen chromosomen.

Chromosomen zijn lange dunne draden.

In deze draden zit de stof DNA.

Dit DNA bevat informatie voor erfelijke eigenschappen.

Genotype en fenotype

Al je lichaamscellen zijn ontstaan uit 1 enkele bevruchte eicel.

Door celdeling ontstaan nieuwe cellen uit de bevruchte eicel.

Celdeling

Bij elke celdeling worden chromosomen gekopieerd.

Elke dochtercel krijgt een complete set chromosomen.

Daar bevat elke celkern van elke lichaamscel dezelfde erfelijke informatie.

De informatie erf je van je ouders (50% vader, 50% moeder)

Chromosomen

Je chromosomen bevatten informatie over duizenden eigenschappen.

Voor elke eigenschap zijn een paar stukjes DNA nodig.

Een gen bestaat uit de stukjes DNA die samen informatie voor eigenschap bevatten.

Genotype

De 46 chromosomen in 1 celkern bevatten samen alle genen, dus de informatie van al je erfelijke eigenschappen.

Deze complete informatie noem je het genotype.

Dus:

Het genotype van een organisme is de informatie voor de erfelijke eigenschappen van dat organisme.

Genotype

Het genotype ontstaat op het moment van bevruchting.

De chromosomen van de vader en van de moeder komen bij elkaar in 1 cel.

Uit die ene cel ontstaan alle andere cellen van een organisme.

Fenotype

Je kunt vaak aan een kind zien dat het eigenschappen heeft geërfd van de vader en moeder.

Alle eigenschappen van een organisme noem je het fenotype. 

Bij het fenotype horen de zichtbare eigenschappen, zoals oogkleur. Maar ook de onzichtbare eigenschappen horen erbij, zoals je bloeddruk of de bouw van je organen.

Fenotype

Het fenotype wordt bepaald door je genotype, maar ook je leefstijl en omgeving. 

Bv. als je van jezelf bruin haar hebt, komt dat door je genotype.

Maar als paars haar verft, ziet je haar er anders uit. Je fenotype  

verandert dan door je leefstijl. Maar je genotype verandert niet. Je hebt immers nog steeds bruin haar.

Samengevat

• Genotype: de informatie voor de erfelijke eigenschappen van dat organisme (in de genen/chromosomen)
• Fenotype: alle zichtbare (uiterlijk) en onzichtbare (innerlijk) eigenschappen van een organisme. 

Je genotype blijft je hele leven hetzelfde.

Je fenotype kan steeds veranderen.

Aan het werk

Jullie gaan paragraaf 5.1 lezen 

en 

maken!!