KA 11: Het ontstaan van feodale verhoudingen in het bestuur

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

KA 11: Het ontstaan van feodale verhoudingen in het bestuur

Kenmerken

Verkorte versie: Ontstaan Feodalisme

Tijdvak: Tijd van Monniken & Ridders

Jaartallen: 500-1000

Periode: Middeleeuwen

Samenleving: Landbouwsamenleving

Invalshoek: politiek

Mindmap: leenstelsel/feodalisme (bestuur), leenheer (vorst/koning) & leenman (vazal/ridder) = persoonlijke relatie (de ruil van diensten i.p.v. de betaling ervoor), Franken, Clovis en/of Karel de Grote

Persoon: De Frankische vorst Karel de Grote (ca.745-814), afkomstig uit het geslacht van de Karolingers, werd in 800 de eerste West-Europese keizer sinds de ondergang van het West-Romeinse Rijk in 476. Hij was koning, keizer en staatsvormer: zowel Frankrijk en Duitsland beschouwen Karel als grondlegger van hun natie. Tevens onderscheidde Karel zich als verspreider van het christelijk geloof, onderwijshervormer en militair genie. Berekend is dat hij de voor zijn tijd enorme lengte van 1 meter 84 had. 

Gebeurtenis/document: Scene van het tapijt van Bayeux, gemaakt in 1070. Edelen bieden koning Harold van Engeland het 'zwaard van staat' aan. Het tapijt van Bayeux is een borduurwerk van 70 meter lang en 50 cm hoog, dat de geschiedenis uitbeeldt van de slag bij Hastings in 1066. Hierbij viel Willem de Veroveraar vanuit Normandië Engeland binnen en versloeg hij de Angelsaksische koning Harold. 

Leerdoelen

• De leerling kan beschrijven dat de Franken na de val van het West-Romeinse Rijk de macht in handen kregen.
• De leerling kan problemen voor de Frankische koningen benoemen.
• De leerling kan uitleggen wat feodale verhoudingen zijn en hoe ze ontstonden.
• De leerling kan de zwakte van het feodalisme uitleggen.

Vragen van betekenis

Leidt wegvallen publieke macht altijd tot persoonlijke afhankelijkheid?

Kijkend naar de geschiedenis, zien we vaak dat wanneer centrale publieke macht wegvalt, persoonlijke afhankelijkheid opkomt in de vorm van 'feodale verhoudingen'. Dat gebeurde bijvoorbeeld na het uiteenvallen van het Romeinse bestuur en in andere tijden zoals tijdens burgeroorlogen en zelfs in bepaalde moderne situaties, zoals bij de maffia in delen van Italië. Het lijkt een patroon: als er geen sterke centrale macht is, vullen persoonlijke relaties het vacuüm op.

In onze moderne maatschappij lijken deze feodale structuren verdwenen, met overheidsdienaren die trouw zweren aan de grondwet en niet aan individuen. Maar misschien zijn er toch resten van dit soort afhankelijkheid te vinden, bijvoorbeeld tussen politici en kiezers, waarbij er een soort persoonlijke verbondenheid blijft bestaan, ook al is het niet zo sterk als vroeger.

Test jezelf

Stelling: H​et ontstaan van het feodale stelsel had uiteindelijk meer voordeel voor de vazallen dan voor de koning.

2pt - Geef een argument voor en een argument tegen.

In de vroege middeleeuwen lagen door het hele Duitse rijk 'paltsen', die bestonden uit woonruimtes en voorraadschuren en waren omringd door landgoederen. Het was gebruikelijk voor de Duitse koning om met zijn hofhouding, die vaak bestond uit honderden personen, rond te reizen van palts naar palts. Dit gebruik van het rondreizen door de koning was economisch en politiek noodzakelijk in de vroege middeleeuwen.

1p 4 Geef voor de politiek een verklaring.