Vwo 4 Nectar 2.2

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Paragraaf 2.2

Deze periode (TW2)

• Hoofdstuk 2: Cel en leven
• Hoofdstuk 4: Voortplanting

Deze periode (TW2)

Deze periode (TW2)

Zet de organisatieniveau's op volgorde van GROOT naar KLEIN.

Organisme

Weefsel

Ecosysteem

Populatie

Celorganel

Cel

Celorganel

Cel

Molecuul

Weefsel

Orgaan

Orgaanstelsel

Organisme

Populatie

Ecosysteem

Welk organisatieniveau??

Orgaan

Weefsel

Cel

Organisme

Molecuul

Insuline

Alvleesklier transplantatie

Stamcel transplantatie

Patiënt met diabetes

Welke eigenschap is emergent?

1. Door toestroom van lucht ontstaat zuurstofrijk bloed in de longen
2. Door de toename van het aantal ijsberen verdwijnt de kolonie lemmingen op spitsbergen
3. Zenuwcellen geven impulsen door aan je spieren. Hierdoor is er beweging van het skelet mogelijk
4. De combinatie van gassen in de lucht vormt de luchtdruk in de longblaasjes

Leerdoelen 2.1

Leerdoelen 2.2

De cel

Onderbouw

Bovenbouw

Cellen in BiNaS

BiNaS 79ABC

De cel

Prokaryoot of eukaryoot

Prokaryote organismen

• eenvoudige ééncelligen 
  
• bacteriën en archaea
  
• wel ribosomen en celmembraan
  
• geen celkern of andere organellen 
• DNA los in cytoplasma!
  

Eukaryote organismen

• complexere cellen 
  
• ééncellig of meercellig
• schimmels, planten en dieren
  
• met celkern en andere organellen als mitochondriën 
  

Autotroof / heterotroof

Autotrofe organismen

• geen andere organismen nodig voor voeding
• uit anorganische stoffen en energie maken ze organische stoffen (koolhydraten, eiwitten, vetten, …)
• nemen alleen anorganische stoffen op uit hun omgeving


• veel autotrofe organismen hebben chloroplasten (met chlorofyl) -> fotosynthese

voorbeelden: 

• planten
  
• bepaald soort bacteriën (cyanobacteriën)
  

Autotroof / Heterotroof

Heterotrofe organismen

• hebben andere organismen nodig voor voedsel
• nemen alleen organische en anorganische stoffen op uit hun omgeving
• organische stoffen nemen ze op uit andere organismen en maken daaruit eigen organische stoffen

voorbeelden: 

• schimmels
  
• dieren
  
• meeste bacteriën en archaea
  

Dierlijke cel

BiNaS 79B

Let op: cytoplasma = grondplasma !

Plantaardige cel

BiNaS 79C

Let op: cytoplasma = grondplasma !

Bacterie

BiNaS 79A

• prokaryoten
• heterotroof (sommige autoroof)

Vermeerderen:

• door deling (tot wel 3 keer per uur)
• ongeslachtelijke voortplanting
• klonen: identiek aan elkaar

Bacterie

Schimmels

• eukaryoten
• heterotroof 

Schimmel

Vermeerderen:

• zowel geslachtelijke als ongeslachtelijke voortplanting
• klonen: identiek aan elkaar
• vormt lange draden: mycelium

Celkenmerken

BiNaS 78

Welke organellen komen voor bij elke cel (dierlijk, plantaardig, schimmels en bacteriën)

1. Celmembraan en cytoplasma
2. Celmembraan, celkern en cytoplasma
3. Celmembraan, celkern , ribosomen en cytoplasma
4. Celmembraan, celkern , mitochondrien en cytoplasma

Welk organel komt niet voor bij een bacterie en wel bij een schimmel cel?

1. celwand
2. celkern
3. celmembraan
4. cytoplasma

Bacterie

Schimmel

Eukaryoot

Prokaryoot

Dier

Plant

Schimmel

Bacterie

plant

dier

schimmel

bacterie

In welke afbeelding wordt een bacteriecel weergegeven?

1. 
2. 
3. 
4. 

ééncellig

meercellig

kan beide

Schimmel

Prokaryoot

Eukaryoot

Bacterie

Dierlijke cel

Plantaardige cel

Autotroof

Heterotroof

Autotroof

Heterotroof

Kan zelf voedsel maken

Afhankelijk van andere organismen voor voedsel

Fotosynthese

Bladgroenkorrels

Consument

Producent

Celkern

Celmembraan

Mitochondrium

Grondplasma

Golgisysteem

Kernmembraan

Ruw ER

Glad ER

Ribosoom

Lysosoom

Lysosoom

Ruw ER

Mitochondrium

Wat is de functie van de celorganellen? 

Celkern

Celmembraan

Afbreken van versleten organellen

Energiecentrale van de cel

Transportstelsel voor eiwitten 

Bevat het DNA, met de bouwinstructie voor het maken van eiwitten

Voorkomen van willekeurig uitwisselen van stoffen

Het celmembraan

1. kan sommige stoffen doorlaten
2. kan alle stoffen doorlaten
3. is een dik stevig vlies
4. regelt alles wat er in een cel gebeurt

Welke omschrijving hoort bij welk organel? 

Levert energie

Bevat de erfelijke informatie

Maakt eiwitten

Vertering binnen de cel

Sorteert en verpakt eiwitten in blaasjes

Begrenst de cel

Transportsysteem, bevat ribosomen

Productie vetachtige stoffen

Celkern

Ribosomen

Mitochondriën

Lysosoom

Celmembraan

Golgisysteem

Ruw ER

Glad ER

Leerdoelen 2.2

• Lezen paragraaf 2.3 (5 min!)
• Maken 2.2: opdracht  24-27, 30-32, 34-36
  

Aan het werk