Paragraaf 5.3/5.4: Genen en allelen/Dominant en recessief 3B

Welkom allemaal!

Let op de volgende punten:

• Pak je boek 
• Schrift en pen voor aantekeningen
• Mobiel in de kluis!

Mooi! Dan gaan we beginnen!

Wat gaan we doen?

• Herhaling paragraaf 5.1 en 5.2
• Uitleg:

Paragraaf 5.3: Genen en allelen

Paragraaf 5.8: Dominant en recessief

• Zelfstandig werken

Wat is de relatie tussen genotype en fenotype?

1. Het genotype bepaalt het fenotype
2. Het fenotype bepaalt het genotype
3. Genotype en fenotype hebben geen relatie
4. Het genotype en fenotype zijn hetzelfde

Is informatie in het DNA genotype of fenotype?

1. Genotype
2. Fenotype

Zien we hier een voorbeeld
van een genotype of fenotype?

1. Genotype
2. Fenotype
3. Geen van beide
4. Allebei

Uit hoeveel chromosomen bestaat een mens?

Hoeveel chromosomen heeft een geslachtscel?

Hoeveel chromosomen heeft de cel na bevruchting?

Alle dieren hebben hetzelfde aantal chromosomen

1. Waar
2. Niet waar

Chromosomen bij andere organismen

Paragraaf 5.3/5.8: Genen en allelen/Dominant en recessief

                      Lesdoelen

1. Ik kan omschrijven wat genen en allelen zijn.
   
2. Ik kan omschrijven wat een mutatie is.
   
3. Ik kan omschrijven wat kanker is.
   
4.  Ik kan omschrijven wat homozygoot, heterozygoot, dominant en recessief betekenen.

DNA bestaat uit basen: A, T, C en G. A en T en C en G vormen altijd een paar, dit noem je basenparen. Doordat deze paren in een bepaalde volgorde liggen ontstaat een code met informatie. 

Van organisme tot base

Voorbeeld: genen voor oogkleur

De informatie op een gen noem je een genvariant of allel.

Gen

Een stukje DNA dat de code voor een  erfelijke eigenschap draagt noemen we een GEN.

Allel = variant van een gen.

Voorbeeld van erfelijke eigenschappen:

haarkleur (blond, zwart, rood)

haarstijl (krullend of steil)

oogkleur (blauw, bruin, groen)

Genenparen

• Van elk chromosoom heb je er twee.
• Op 1 chromosoom zitten meerdere genen.
• Genen komen zoals chromosomen dus ook

     voor in paren.

Heterozygote VS Homozygote

Hetero = ander

Homo = het zelfde 

Eigenschappen doorgeven

Homozygoot: 2 dezelfde genen

Heterozygoot: 2 verschillende genen

Dominant: gen dat overheerst over een ander gen. (komt tot uiting in fenotype)

Recessief: gen dat onderdrukt wordt. (alleen tot uiting in fenotype bij homozygoot)

Eigenschappen doorgeven

Homozygoot: 2 dezelfde genen

Heterozygoot: 2 verschillende genen

Dominant: gen dat overheerst over een ander gen.

Recessief: gen dat onderdrukt wordt.

2 x hetzelfde allel voor haarkleur = HOMOZYGOOT

Allel: rood haar

Allel:

rood haar

Dominante en recessieve allelen

Dominant allel: een allel dat een ander allel overheerst

Recessief allel: een gen dat onderdrukt wordt door een ander allel

2 verschillende allelen voor haarkleur:    heterozygoot

Allel: donker haar

Allel:

rood haar

Homozygoot &  heterozygoot

• De ouders zijn heterozygoot, ze hebben twee verschillende genen voor haarkleur. Bruin haar is het dominante gen.

• De jongen is homozygoot, hij heeft twee dezelfde genen voor haarkleur. 1 van pa, 1 van ma.
  Rood haar is het recessieve gen. Alleen bij 2 van deze genen zichtbaar

Mutaties

Chromosoom kan beschadigd raken

Plotselinge verandering in genotype

Een of meer allelen gemuteerd

Mutagene invloeden

Muteren --> DNA beschadigd raken

Straling 

Chemische stoffen

Lesdoelencheck

Kan ik:

- omschrijven wat genen en allelen zijn?

- omschrijven wat een mutatie is?

- omschrijven wat homozygoot en heterozygoot is?

- wat uitleggen wat dominant en recessief betekenen?

Een Allel is een .... van een gen

De allelen zijn afkomstig van?
(Hoe kom je aan 2 allelen voor een gen?)

Wat betekent homozygotie voor een gen? Geef hierbij een voorbeeld

Je hebt een gen voor bruine haren (A) en een gen voor blonde haren (a). Je bent dus heterozygoot.
Welke kleur haar krijg je dan?

1. Bruin
2. Blond

Aan de slag!

Wat:

Paragraaf 5.3: opdrachten 1 t/m 8

Paragraaf 5.8: opdrachten 1 t/m 3

Hoe:

Alleen of in tweetallen

Hulp nodig? Zoek het op in je boek of vraag om hulp

Klaar?  Werken aan het PO of samenvatting en begrippenlijst maken van paragraaf 5.3 en 5.8

Nabespreking:

• Zijn er nog vragen?

• Hoe vonden jullie de les?

Tot slot:

Schuif je stoel aan

en

Ruim je afval op

Tot de volgende les!