tentamenvoorbereiding 2

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Succesie / Evolutionair denken

• Je kent de kenmerken van successie en kunt ze in een willekeurige context herkennen en verklaren.
• Je kunt verklaren welke type soorten in welke successiestadia voorkomen.
• Je kunt uitleggen hoe successie geremd kan worden

van pionier-

tot climaxecosysteem

Successie

"Verandering in levensgemeenschap door de tijd tot een stabiele toestand wordt bereikt."

primair: vanuit kale grond

secundair: er heeft eerder een ecosysteem gestaan.

Belangrijkste principe

Elk organisme/levensgemeenschap beinvloed de (a)biotische factoren in een gebied, ten gunst of ten nadele van zichzelf en andere soorten.

bv een plant: 

-creëert een geschikt microklimaat voor andere soorten (beschutting)

-neemt mineralen op uit de bodem

-bij afsterven worden dode resten afgebroken tot humus -> vruchtbaarder grond en betere regulatie van waterhuishouding

-wordt gegeten, heeft symbiotische relaties

pionierssoorten

climaxsoorten

optimumcurve

pionierssoorten moeten tegen sterk wisselende omstandigheden kunnen (licht/donker, warm/koud, droog/nat)

soort a,b,c of d ?

verspreiding

pionierssoorten moeten zich snel vestigen in nieuwe gebieden (na bv een bosbrand/orkaan

dus: véél en lichte zaden

subclimax, struikvegetatie: verspreiding door vogels

climax: verspreiding in directe omgeving.

remmen successie

• Bestrijden boom- en struikgroei
• Verarmen van de bodem

tbv

natuurbeheer

landbouw en veeteelt

begrazing 

afplaggen toplaag

maaien en afvoeren

ploegen

Evolutionair denken

Je kunt volgens de evolutietheorie van darwin:

•  verklaren hoe soorten over meerdere generaties kunnen veranderen
• verklaren hoe nieuwe soorten kunnen ontstaan.

• Je kunt verklaren hoe soorten/populaties ook kunnen veranderen zónder natuurlijke selectie.

begrippen: allopatrische en sympatrische evolutie, convergente en divergente evolutie, analoog/homoloog, seksuele selectie, co-evolutie, pre-adaptatie, genetic drift, flessenhalseffect, foundereffect

verandering

1. variatie in een kenmerk
2. natuurlijke selectie
3. survival of the fittest
4. voortplanting
5. mutatie/recombinatie
6. nieuwe variatie

verandering

1. verschil in neuslengte
2. met een langere neus kan een dier gerichter ruiken en beter voedsel verzamelen.
   
3. de olifant met de langste neus overleeft...
4.  ....en plant zich voort 
   
5. door recombinatie/mutatie ontstaan iedere generatie (ook) nakomelingen met nog langere neuzen
   

NOOIT: hij past zich aan -> Lamarck

Darwin

Lamarck

soortvorming

• reproductieve isolatie tussen 2 groepen
• verschil in natuurlijke selectie/random mutaties
• door verandering kunnen de groepen onderling geen vruchtbare nakomelingen meer krijgen

=divergente evolutie

Sympatrische soortvorming

Door uiterlijk :

seksuele selectie

Sympatrische soortvorming

andere voortplantingstijd

Sympatrische soortvorming

• Ander baltsgedrag                     

Convergente-evolutie

Analoge organen

• verschillende voorouders
• door vergelijkbare selectiedruk
  
• evolutie van analoge kenmerken

Co-evolutie

2 soorten sterke invloed op elkaar

veranderen samen

bv: plant-bestuiver

geschikt voor voortbeweging op land

Genetic drift

Flessenhalseffect: Een groot deel van de populatie sterft uit door een invloed van het milieu zoals een natuur ramp

Foundereffect: Een klein deel van de populatie vestigt zich in een nieuw gebied

pre-adaptatie

Iets dat is ge-evolueerd door selectiedruk blijkt ineens geschikt voor iets ongerelateerds.

bv, batfish gebruikt stevige vin-pootjes om prooi onder water te besluipen...