Skriuw mar Frysk - basis - les 4

• Fries
• Beroepsopleiding

Skriuw mar Frysk

basis - les 4

Foar it skriuwen fan teksten moatst net allinne goed staverje kinne, mar hast ek

kennis nedich fan tiidwurden, grammatika en taaleigen.

Wurklist

• Weromsjen op ôfrûne wike.
• Stavering a/o/e.
  
• Tiidwurden folchoarder en tiidwurden op -n.
• Taaleigen: wurdskat & ynterferinsjes.
• Skriuwe: diktee, in ynformele mail, Skriuw mar Frysk 1.4.
• Húswurk (kursus.edufrysk.nl)
• Neigesetsje.

Weromkomme op it húswurk:

- stavering û-lûden.

- regelmjittige -je tiidwurden

Binne der kursisten dy't in oare memmetaal hawwe as it Frysk? Binne der oerienkomsten/ferskillen?

Diktee

Ik lês it diktee foar.

De dikteesin wurdt net yn de les neisjoen.

Neisjen is ûnderdiel fan it húswurk, de flaters kinne der dan maklik úthelle wurde.

Dikteesin les 4:

De man mei de banjo wie hielendal oerémis, omdat syn bargen net ûnder de hage troch pasten.

Stavering a/o/e

Lês de wurden fan it wurdfjild troch.

Opdracht 1

Duodiktee.

Wurkje yn twatallen.

Elk krijt in diktee mei gatten. 

Lês om bar foar oant der in gat yn de tekst sit. A begjint.

As jimme klear binne, binne beide teksten kompleet. Sjoch se nei.

Hantlieding lesjouwer side 90.

Kopiearje it duoldiktee foar de kursisten, knip de opdrachtkaarten en de ynfolkaarten los. By in ûneven oantal kursisten kinne twa kursisten meiskriuwe as ien de wurden foarlêst.

Duodiktee neisjen

Sels sjen op YouTube

Fryske útlis filmkes

Stavering a/aa e/ee o/oo

Regel 1, 2 en 3 gelyk oan NED

Utspraak lang fan sletten - iepen wurdlid: fraach - fragen / heech - hege / dooch - doge.

Koart lûd langer meitsje = bylûd ferdûbelje: pet - petten / jas - jassen / hok - hokken.

Regel 4 > SoLDaTeN-regel sjoch Fryske útlis filmkes...

(oersjoch regels side 11-12)

aa / ee / oo	útspraak lang yn sletten wurdlid	baas, faas, feest, skeel, hoopje, rook
a / e / o	útspraak lang yn iepen wurdlid	fragen, dagen, redens, hege, doge
a / e / o	útspraak koart yn sletten wurdlid	dak, pak, pet, set, hok, tomme
a / o	oan de ein fan in wurd	radio, twa
ee	oan de ein fan in wurd meartal fan wurden op -ee	see, tee (mar: se, te klankleas lûd) seeën, feeën
é	fanwege útspraak mei klam	grouwélich, mandélich, oerémus

Hiele filmke sels op YouTube sjen.

Fryske útlis fimkes.

Tink derom: 

Net yn alle gefallen wurdt de a foar s-l-d-t-n as in o útspruten!

Foarbylden: hast en twadde.

Opdracht 2, 3 en 4

Opdracht 2: folje yn: a of aa.

Opdracht 3: folje yn: o of oo.

Opdracht 4: folje yn: e of ee.

Wês taret op in foarlêsbeurt.

Diktee

Ik lês it diktee foar.

[boek ticht + les diele út]

It diktee wurdt yn de les neisjoen.

Jou dyn wurk oan dyn buorman/frou. Dy sjocht dyn wurk nei. It giet fansels benammen om de:

 a/aa, o/oo en e/ee.

Diktees les 4:

Trije diktees: foar a/aa o/oo en e/ee.

It diktee fan it kursusboek kin yn Edufrysk makke wurde.

As it te lang is: de helte foarlêze.

Diktee neisjen: a/aa o/oo of e/ee.

It diktee fan it kursusboek kin yn Edufrysk makke wurde.

Skoft

Schrijfplankje van Tolsum

In het jaar 1914 werd een Romeins schrijfplankje gevonden met daarop een Latijnse tekst. De handgeschreven letters waren moeilijk leesbaar, maar toch kon een tekst worden ontcijferd. De tekst bleek een Romeins koopcontract te zijn over de verkoop van een koe voor een bedrag van 115 muntstukken, in hoogstwaarschijnlijk de eerste eeuw na Chr.

Opdracht 5 = húswurk

Folje de goede tiidwurdsfoarm yn.

Antwurdboek side 25.

Folchoarder fan de tiidwurden

Tiidwurden side 27-33. Oersjocht regels side 30-32.

Dit is in haadsin, dêr't in bysin oanplakt wurde kin.

Ik bin in wichtich en selsstannich tiidwurd.

Bysin fan NED > Frysk = tiidwurdfolchoarder omdraaie:

Hij zei dat hij wel zou willen komen. Hy sei dat er wol komme wolle soe.

Haadsin 2+ tiidwurden fan NED > Frysk = tiidwurdfolchoarder omdraaie:

Zou jij dat voor mij willen doen? Soesto dat foar my dwaan wolle?

Opdracht 6 = húswurk

Set de sinnen oer yn it Frysk.

Tink goed nei oer de tiidwurdfolchoarder.

Yn de les makke?

Lês om bar in sin foar.

Taaleigen: fariaasje yn wurdskat. 

Oersjoch regels side 55-56.

Tegearre, mei-inoar o/m

 skriuwe, skreauwe.

Ynterferinsje

NED ynstee fan geef Frysk.

Yn sprektaal wurdt mear akseptearre as yn skriuwtaal. 

Hâld rekken mei de doelgroep.

Oersjoch regels side 63.

Opdracht 7

Ferbetterje de flaters yn de sinnen.

Wês taret op in foarlêsbeurt.

Helte fan de groep begjint by 1.

Oare helte begjint by 23.

Skriuwopdracht

Do hast in wykein fuort pland mei dyn freon/freondinne. Do hast in reiske boekt. Skriuw him/har in mailtsje mei alle ynformaasje oer it wykein.

Skriuw in kompleet berjocht, dêr'tst tiden, plakken en aktiviteiten yn neamst. De tekst is skreaun yn folsleine sinnen en is kwa stavering korrekt. Tips: Oersjoch regels side 68.

Ta beslút stiet der yn elke les in skriuwopdracht. Dy skriuwopdrachten wurde opboud fan A1 nei B2. It doel is om

oan de ein fan module 2 nivo B2 te heljen.

Húswurk

EduFrysk en/of Antwurdboek:

• Opdracht 8: Sjoch de dikteesin nei.

        Ferbetterje flaters. Earst sels neitinke!

• Lêsteksten: a/o, wurdskat en -n tiidwurden.
• Diktee en skriuwopdracht yn EduFrysk.
• Opdracht 9: tiidwurden.
• Opdracht 10: sinnen oersette.

Lêze: 

- Nijsgjirrich om te witten.
- Boeketip

Afûk workshop Psychology fan dyn taal.

De lêsteksten kinne yn EduFrysk foarlêzen wurde.

Skriuw in pear sinnen by ien fan de plaatsjes.

Brûk yn elts gefal ien wurd út de ynterferinsjes fan dizze les.

tegearre, mei-inoar, probearje, bsykje, arbeidzje, by de ein hawwe, skieden, byinoar wei, it byinoar kommen, doe, earne, grif, hielendal, hinne, hokker, watfoar, in bytsje, in protte, in soad.

Neigesetsje

Wurdfjild

Wurkje yn groepkes fan 4-5.

De spullieder neamt wurden út it wurdfjild. 
De oaren skriuwe de wurden op.

Wa hat de measte wurden goed stavere?

Wurdspul

Ik skriuw in letter op it boerd.

Skriuw yn trije minuten safolle mooglik wurden op dy't begjinne mei dy letter. Foar elk goed skreaun wurd krijst in punt.

Bonuspunt: meitsje in goed rinnende sin mei trije wurden út dyn wurdlist.